دبیر کلی “روته” و انتظاراتی که ترکیه از ناتو دارد

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری آباجان به نقل از تسنیم، مارک روته، نخست وزیر هلند، به عنوان دبیرکل جدید پیمان نظامی ناتو معرفی شد. روته جانشین ینس استولتنبرگ نروژی شده و گفته می‌شود که رئیس جمهور ترکیه در این مسیر او را یاری داده است.

پس از آن که روته در پایان آوریل به استانبول رفت و با رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه دیدار کرد، آنکارا حمایت خود را از دبیرکلی او اعلام کرد.

رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه و رهبر حزب عدالت و توسعه، پس از یک کش و قوس دیپلماتیک، پادرمیانی کرده تا کلاوس یوهانیس، رئیس جمهور رومانی تنها رقیب روته کنار برود و به این ترتیب، همان سیاستمداری که بارها علیه اردوغان، ترکیه و جهان اسلام مواضع سخت و افراطی اتخاذ کرده بود، حالا سکاندار ناتو شده است.

امسال اجلاس سران کشورهای عضو ناتو در روزهای ۹ تا ۱۱ جولای به میزبانی واشنگتن برگزار می‌شود و جو بایدن، رئیس جمهور آمریکا و همتایان وی در آنجا از روته پیشوازی خواهند کرد. 

روته که به مدت ۱۴ سال پیاپی به عنوان نخست وزیر کشورش فعالیت می‌کند، به عنوان یک شخصیت سیاسی ضد پوتین شناخته می‌شود و قبلاً در اتخاذ برخی مواضع تند ضد اسلامی امانوئل ماکرون، از او حمایت کرده بود.

با توجه به ضرورت اجماع آرای همه اعضا، روته ناچار شد برای جلب موافقت، با اردوغان نیز مذاکره کند. حال باید دید چه روی داده که اردوغان با دبیرکلی او موافقت کرده است. همه اینها در شرایطی روی داده که بسیاری از سیاستمداران ترکیه معتقدند که ترکیه در دوران طولانی هفتاد ساله عضویت در پیمان نظامی ناتو، نه تنها چیزی به دست نیاورده بلکه دچار خسران شده است. 

ترکیه در دوران استولتنبرگ، نتوانست از سدّ تحریم نظامی آمریکا بگذرد و دستاورد خاصی نداشت، اما حالا امیدوار است در دوران مسئولیت مارک روته امتیازاتی به دست بیاورد.

اردوغان در شرایطی از یک دبیرکل افراطی ضد پوتین حمایت کرده که در مورد مسیر آتی روابط آنکارا – مسکو، ابهاماتی به وجود آمده و مشخص نیست که آیا این رابطه، دستخوش تحولات جدیدی خواهد شد یا نه.

استولتنبرگ چه نداد، روته چه خواهد داد؟
یکی از مشکلات عمده ترکیه و ناتو در سالیان اخیر، اختلاف نظر بر سر مسائل دفاعی و تسلیحاتی بوده است.

اختلافی که به ظاهر، نقطه آغازین آن از زمانی روی داد که ترکیه سامانه موشکی اس ۴۰۰ را از روسیه خرید. پس از نهایی شدن این قرارداد، استولتنبرگ چندین بار از اردوغان خواست در این معامله تجدیدنظر کند. اما او هیچگاه به تندی درباره قرارداد مزبور اظهار نظر نکرد و به شکلی محافظه کارانه، اجازه داد که تصمیم‌گیری درباره این موضوع فقط در اختیار آمریکا باشد.

چنین شد که هم دونالد ترامپ جمهوریخواه و هم جو بایدن وابسته به حزب دموکرات آمریکا، به تندی با ترکیه برخورد و مجموعه‌ای از تحریم‌های تسلیحاتی را بر این کشور تحمیل کردند که تنها یکی از آنها، اخراج ترکیه از لیست خریداران جنگنده پیشرفته اف ۳۵ و همچنین کنار نهاده شدن از لیست تولیدکنندگان ۹۲۵ قطعه از قطعات کوچک هواپیمای مزبور بود که سود مالی فراوانی برای ترکیه داشت. 

مقامات ترکیه معتقدند که دبیرکل پیشین ناتو اگر چه همواره در قبال ترکیه، برخوردی منعطف و از سر احترام به نمایش گذاشته اما حاضر نشد در مورد مساله اس ۴۰۰ مسامحه کند و چنان محافظه کارانه با این مساله کنار آمد که آمریکا به خودش اجازه داد به تنهایی درباره ترکیه تصمیم بگیرد.

با آن که تیم مشاورین دبیرکل پیشین ناتو، مساله تحریم ترکیه را تنها به خرید سامانه موشکی اس ۴۰۰ ربط دادند، اما تیم اردوغان دیدگاه دیگری دارد.

مشاورین دفاعی اردوغان می‌گویند، این فقط آمریکا نیست که در حق ترکیه جفا کرده است. چرا که علاوه بر خود آمریکا، چندین کشور عضو ناتو از جمله هلند، آلمان و ایتالیا، صاحب سامانه‌ های متعدد موشک پاتریوت هستند و اگر برای مدتی طولانی این سامانه‌ها را در خاک ترکیه نگه می‌داشتند، آنکارا ناچار نمی‌شد اس ۴۰۰ بخرد.

ولی کشورهای مزبور نهایتاً ۶ ماه به شکل امانی این موشک‌ها را در مرز ترکیه و سوریه نگه داشتند و سپس آنها را با خود به خانه بردند. البته ذکر این نکته نیز ضروری است که بر اساس اظهار نظر روشن کارشناسان و تحلیلگران سیاسی و امنیتی ترکیه، هیچ تهدیدی از جانب سوریه علیه ترکیه وجود نداشت و پافشاری اردوغان در مورد استقرار موشک‌ها به منظور پاسخ دادن به حملات سوریه، فقط در حد یک نمایش و شُوی سیاسی بود. 

 دبیرکل پیشین ناتو، نه تنها در مورد فروش اف ۳۵ و اف ۱۶ به ترکیه پادرمیانی نکرد، بلکه در مورد فروش دیگر تسلیحات کشورهای ناتو به ترکیه، حُسن توجه خاصی نشان نداد. اما حالا اردوغان امیدوار است که مارک روته هلندی، از سر مهر با ترکیه برخورد کند. 

ترکیه چه انتظاراتی دارد؟
ترکیه نقش فعالی در روند انتخاب دبیرکل جدید ناتو داشته و اردوغان تلاش کرده تا هر جوری شده تعهداتی بگیرد که در ماه‌های آتی، آورده‌هایی برای ترکیه به همراه بیاورد. 

در دیدار بین مارک روته و اردوغان، ۳ درخواست مهم رئیس جمهور ترکیه توسط هاکان فیدان وزیر امور خارجه با او در میان گذاشته شد:
۱٫آنکارا از روته در پرونده «مبارزه با تروریسم»، ترکیه را یاری دهد و از اعضای ناتو بخواهد، نه تنها دغدغه‌های امنیتی آمریکا در سوریه را درک کنند، بلکه اعضای فراری گروه تروریستی پ.ک.ک را تحویل دهند.

۲٫جلوگیری از محدودیت فروش تسلیحات درون اتحادی، یکی دیگر از انتظارات اردوغان است. پیداست که منظور اردوغان و تیم او، این است که دبیرکل جدید ناتو، اسپانیا، ایتالیا و آلمان را راضی کند تا جنگنده تولید مشترک خود، فانتوم را به ترکیه بفروشند.

۳٫اردوغان به روته اعلام کرده که رویکردهای ناتو در قبال آن دسته از اعضای این باشگاه که همزمان عضو اتحادیه اروپا هستند، با اعضای خارجی از اتحادیه اروپا متفاوت است و باید به این برخورد تبعیض‌آمیز پایان داده شود.

اردوغان از روته خواسته پس از آن که سکان ناتو را در اختیار گرفت، در اجلاس سران در واشنگتن، به طور واضح، نه تنها پ.ک.ک بلکه تمام نهادهای اقماری این گروه را نیز به عنوان سازمان تروریستی اعلام کند. اما روته تنها به بیان این جمله اکتفا کرده است: «حتماً در بیانیه، به طور ویژه بر موضوع مبارزه با تروریسم تاکید خواهیم کرد». یعنی به عبارتی روشن، روته اعلام کرده که دستورالعمل سیاسی جدیدی در مورد مبارزه با تروریسم در نشست واشنگتن تصویب خواهد شد اما فقط به خطوط کلی خواهد پرداخت و قرار نیست نام سازمان‌ها ذکر شود.

ترکیه می‌خواهد شبه نظامیان موسوم به «یگان‌های مدافع خلق» (YPG) در شمال سوریه و همچنین پ‌.ک‌.ک به عنوان یک «سازمان تروریستی» معرفی شوند، اما نه آمریکا و نه متحدان اروپایی حاضر نشده‌اند از این پیشنهاد استقبال کنند. 

یکی دیگر از توقعات آنکارا، این است که لغو کامل تحریم‌های دفاعی علیه ترکیه در دستور کار قرار بگیرد. اما آمریکا و آلمان از این درخواست استقبال نکرده‌اند و از زمانی که ترکیه در سال ۲۰۱۹ میلادی به کردهای تحت حمایت آمریکا در شمال سوریه حمله کرد، تحریم‌های خود را اجرا کردند.

کیست که نداند این نخستین تحریم غرب علیه ترکیه نبوده و در سال ۱۹۷۴ میلادی و در جریان حمله اشغالگرانه ترکیه به جزیره قبرس، سناتور جوانی به نام جو بایدن، سندی نوشت که پس از تصویب در سنا، سنگین‌ترین تحریم‌های سیاسی را بر ترکیه اعمال کرد.

سناتوری که بعدها در کمپین انتخاباتی خود و قبل از رسیدن به پست ریاست جمهوری آمریکا، اعلام کرد که تلاش خواهد کرد با حمایت از مخالفین اردوغان، در یک روند دموکراتیک، او را از قدرت کنار بزند. 

در یک جمع بندی کلی باید گفت، دوستی ترکیه و ناتو، غالباً یک رابطه هفتاد ساله یکطرفه بوده و این باشگاه نظامی غربی، هیچگاه دغدغه‌های سیاسی و امنیتی ترکیه را چندان جدی نگرفته است.

انتهای پیام/