کارشناس آسیای مرکزی: کشورهای منطقه به دنبال توازن در روابط با روسیه و اروپا هستند

به گزارش روز یکشنبه آباجان به نقل از ایرنا، صدر اعظم آلمان با امضای چند سند همکاری در حوزه‌های مختلف از جمله اقتصادی با کشورهای آسیای مرکزی، هفته گذشته پرونده سفر سه روزه خود را به این منطقه بست.

شولتس با این کار دسترسی خود به آسیای مرکزی را برای هم‌افزایی اقتصادی و هماهنگی ژئوپلیتیکی افزایش خواهد داد درحالیکه طی یک سال گذشته شاهد چنین رویکردی از جانب سران اتحادیه اروپا هستیم. همچنین کشورهای اروپایی جلوگیری از دور زدن تحریم‌های روسیه از طریق کشورهای آسیای مرکزی را به عنوان یک هدف در این منطقه دنبال می‌کنند.

صدراعظم آلمان در سفر به قزاقستان گفت که برلین علاقه مند به گسترش تجارت با آلماتی است و در عین حال تضمین می‌کند که چنین تجارتی برای دور زدن تحریم‌های اتحادیه اروپا علیه روسیه استفاده نمی‌شود.

امید رحیمی کارشناس آسیای مرکزی تاکید کرد: اروپا برای جلوگیری از دور زدن تحریم‌های روسیه به کشورهای آسیای مرکزی فشار می‌آورد و به دنبال اعمال فشار بیشتر است. اما اروپا این واقعیت را می‌داند که هر پنج کشور آسیای مرکزی شریک اول یا دوم تجاری‌شان روسیه است و تعاملات خیلی گسترده با مسکو دارند.

وی خاطر نشان کرد: دو کشور مثل قزاقستان و قرقیزستان عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا هستند که تعهدات تجاری با روسیه دارند درحالیکه کشورهای دیگر نیز به طرق مختلف ارتباط تجاری دارند. قزاقستان حجم تجارت بسیار زیادی با روسیه دارد و درحالیکه یک وابستگی متقابل شکل گرفته، اروپایی‌ها به راحتی نمی‌توانند اقدامی برای کاهش یا جلوگیری از تجارت آنها با مسکو انجام دهند.

این کارشناس آسیای مرکزی عنوان کرد: اما اروپا به دنبال جلوگیری از دور زدن تحریم‌ها است چرا که برخی از کشورهای آسیای مرکزی محلی برای انجام چنین فعالیت‌هایی شده است. دور زدن تحریم‌ها از طریق شرکت‌های واقع در این کشورها و همچنین از طریق شرکت‌های روسی که به این کشورها منتقل شدند یا دارایی‌های خود را به این کشورها منتقل کردند، صورت می‌گیرد.

رحیمی اضافه کرد: یکی از آمارهایی که به تازگی منتشر شد حاکی از افزایش صادرات این کشورها به روسیه بود. گفته می‌شود این افزایش صادرات به شکل عمده به دلیل دور زدن تحریم‌ها است که روس‌ها در حال حاضر از کانال این کشورها بعضی از نیازهای تحریم شده خود را از اروپا تامین می‌کنند.

او همچنین معتقد است: اتحادیه اروپا در حال حاضر به دنبال ساختار سازی برای این موضوع است تا جلوی دور زدن تحریم‌ها را بگیرد. پس به طور طبیعی در این ساختارسازی زیرساخت‌های اطلاعاتی برای روسیه بسیار اهمیت دارد.

یکی از اهداف سفر مقام‌های اروپایی به کشورهای آسیای مرکزی تامین مواد معدنی و انرژی عنوان شده است درحالیکه اروپا سعی دارد از طریق کشورهای دیگر در مناطق مختلف جهان وابستگی به انرژی روسیه را کاهش دهد. در طرف دیگر نیز کشورهای آسیای مرکزی از نظر اقتصادی به روسیه وابستگی دارند و به دنبال کاهش این وابستگی هستند.

رحیمی بر این باور است: کشورهای آسیای مرکزی به دنبال کاهش وابستگی‌ها به روسیه هستند و از آن غافل نشدند زیرا وابستگی‌های اقتصادی به یک کشور مانند روسیه را به نفع خود نمی‌بینند و به دنبال متنوع سازی هستند درحالیکه کشورهای اروپایی هم ظرفیت‌های خوبی را نشان دادند. به طور مثال در سرمایه گذاری‌ها به ویژه در کشوری مانند قزاقستان، کشورهای اروپایی هلند، فرانسه، آلمان و انگلیس هزینه‌های کلانی کردند که بیشتر از روسیه بوده اما همچنان در بحث تجارت فاصله زیادی دارند.

او ادامه داد: ترانسپورت، ارتباطات مردمی و پیوندهای زبانی و اشتراکات دیگر بین روسیه و آسیای مرکزی از عوامل مهم این موضوع هستند. وابستگی متقابل ژئواکونومیک که در دوره شوروی بین آنها به وجود آمد، کار اروپا را سخت می‌کند و کشورهایی مانند آلمان سخت بتوانند این جایگاه را از روسیه بگیرند. اما اتحادیه اروپا به عنوان یک مجموعه بزرگتر پتانسیل‌های زیادی دارد که در صورت برنامه ریزی درست می‌تواند در میان مدت یا بلند مدت به این توازن برسد. اگر این شرایط پیش بیاید، اتفاق حاد و خاصی نمی‌افتد زیرا تمایل کشورهای آسیای مرکزی این است که این توازن را در تمام سطح‌ها ایجاد کنند.

مونیکا ایورسن سفیر آلمان در قزاقستان در گفت‌وگویی با خبرگزاری کازاینفورم به مساله اهمیت طرح کمربند و جاده چین پرداخت. وی در پاسخ به اینکه چطور این طرح را ارزیابی می‌کند؟، بیان کرد: آلمان یک کشور صادرات محور است که تجارت زیادی را در سطح جهان از جمله با آسیای مرکزی و چین انجام می‌دهد. ما فکر می‌کنیم که هر چیزی که بتواند جریان کالاها را سریعتر، قابل اعتماد و با نرخ‌های مقرون به صرفه برای حمل و نقل کالا پشتیبانی کند، از آن حمایت می کنیم.

رحیمی در پاسخ به اینکه آیا سفر مقام‌های اروپایی به منظور خنثی سازی طرح کمربند و جاده چین است؟، بیان کرد که اینطور نیست و حتی می‌توان آن را برعکس برداشت کرد. او در این مورد تشریح کرد: چین با اروپا تعاملاتی در سطح تجاری و اقتصادی داشت که بخشی از این تعاملات به صورت زمینی از مسیر روسیه انجام می‌شد. این مسیر به دلیل تحریم مسکو در واقع مسدود شده و در نتیجه پکن هم علاقمند به این است که از کریدور میانی برای تعاملات با اروپا استفاده کند. یعنی اینکه در موضوع کمربند و جاده مشخصا در سطح اقتصادی و ترانزیت چالش زیادی بین دو طرف وجود ندارد و اینکه حتی ممکن است اروپایی‌ها با چین همگرا شوند.

«البته باید اضافه کرد که اروپایی‌ها به دنبال خنثی کردن طرح کمربند و جاده در وجوه دیگر آن هستند.» این اعتقاد امید رحیمی است که تاکید دارد: اروپا ابتکار کمربند و جاده را یک عامل برای افزایش نفوذ چین در آسیای مرکزی می‌داند و تمایلی ندارد این اتفاق بیافتد. اروپایی‌ها به دنبال محدود کردن این نفوذ از طریق ساز و کارهای مختلف هستند؛ به طور مثال ایجاد هراس بر مبنای اینکه این کشورها وارد تله بدهی‌ها می‌شوند یا اینکه نفوذ چین برای آنها خطرناک است.

این کارشناس آسیای مرکزی با اینحال مطرح کرد: کشورهای آسیای مرکزی در سطح رسمی و سیاسی ممکن است بیشتر بر جایگزین‌ها تمرکز داشته باشند و در حال حاضر اروپا جایگزینی برای کمربند و جاده ندارد. آنها حتی امکان و توان رقابت با سرمایه گذاری‌های گسترده چین را ندارند از همین رو این رویکرد نمی‌توانند به طور جدی جزو راهبردها باشد.