تابلوی سیاه نابودی جنگل و اراضی کشاورزی در ترکیه

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری آباجان به نقل از تسنیم، این روزها در ترکیه و در شرایطی که همه از بحران اقتصادی و تورم بی‌سابقه حرف می‌زنند، موضوعات بزرگتری همچون نابودی جنگل‌ها و خارج شدن میلیون‌ها هکتار زمین از چرخه کشاورزی و تولید محصول، در سایه مانده است.

اما دو بنیاد علمی و کارشناسی ترکیه در حوزه‌های کشاورزی و جنگلداری، خبر داده‌اند که امنیت غذایی این کشور و همچنین وضعیت جنگل‌ها در خطر است. چرا که بخش وسیعی از زمین‌هایی که قبلاً تحت کشت بودند حالا تبدیل به ویلا و مراکز تفریحی شده و صدها هزار هکتار جنگل نیز به خاطر صنایع معدن و انرژی از بین رفته است.

کارشناسان ترکیه بر این باورند که ادامه روند فعلی، کاری خواهد کرد که تامین بیش از نیمی از مایحتاج و مواد غذایی، وابسته به واردات شود و اقتصاد ترکیه در شرایط سخت‌تری قرار بگیرد.

ویلای شیک به جای زمین کشاورزی
هجوم شهرنشینان به مناطق روستایی برای ساخت ویلا، موجب شده که بسیاری از اراضی مرغوب، از چرخه تولید محصولات زراعی و باغداری خارج شوند و با یک موج گسترده تغییر کاربری اراضی، کشاورزی ترکیه در خطر قرار بگیرد. 

شمسی بیرقدار رئیس «اتاق‌های کشاورزی ترکیه» (TZOB) اعلام کرده، پدیده تغییر کاربری زمین‌های کشاورزی به ویلاهای لوکس خانوادگی و تفریحی، به یک سندروم خطرناک تبدیل شده و ساختار کشاورزی و نظم جوامع روستایی را مختل کرده است.

قبلاً کل اراضی تحت کشت ترکیه در حد ۲۶٫۶ میلیون هکتار بوده، اما تنها در عرض ۲۰ سال، این سرمایه عظیم تولید محصولات غذایی، به ۲۳٫۹ میلیون هکتار کاهش پیدا کرده است.

به عبارتی دیگر، ۲٫۷ میلیون هکتار زمین مرغوب کشاورزی، تغییر کاربری داده شده و به ویلا تبدیل شده است. البته این فقط بخشی از مشکل است و بخش مهمی از اراضی باقیمانده نیز عملا غیرمولد شده‌اند.

به این دلیل که سربرآوردن ویلاها و تاسیسات لوله کشی گاز، آب، سیمکشی برق و تلفن، راهسازی، شبکه فاضلاب و دیگر تغییرات انضمامی آن، باعث می‌شود که انجام عملیات کاشت و برداشت و فعالیت ماشین آلات کشاورزی، با موانع و سختی‌های بیشتری روبرو شود و همه این مسائل، بر میزان راندمان و تولید محصول، اثر منفی برجای می‌گذارد.

تکه تکه شدن زمین‌های کشاورزی و از دستن رفتن کشتزارهای وسیع، موضوعات دیگری همچون الگوی کشت، آبیاری، مالکیت و فعالیت اقتصادی بر اراضی را نیز مختل می‌کند و سال به سال، تعداد بیشتری از کشاورزان ماهر، از چرخه تولید خارج شده و در شهرها به کارگری و مشاغل کاذب روی می‌آورند. 

رئیس اتاق‌های کشاورزی ترکیه می‌گوید: «خاک نه تنها برای کشاورزان بلکه برای همه بشریت ارزشمندترین سرمایه است. خاک و زمینی که در طول هزاران و حتی میلیون‌ها سال شکل گرفته است، مهمترین میراثی است که می‌توان برای نسل‌های آینده به جا گذاشت. پس حفاظت از خاک بر عهده همگان است. خارج شدن اراضی کشاورزی از چرخه تولید و تبدیل آنها به ویلا و استخر برای ثروتمندان، یک آسیب جدی است و به موازات آن، صدها هزار هکتار از باغ‌ها و کشتزارهای ما، به دست فعالان بخش گردشگری و صنایع تملک شده و آنها هم از روند تولید خارج شده‌اند.

چه چیزی جنگل‌های ترکیه را نابود می‌کند؟
بسیاری از منتقدین حزب حاکم ترکیه معتقدند که تغییر قوانین و مقررات مربوط به اکتشاف معادن و صدور مجوز برای برداشت سنگ‌های معدنی، کاری کرده که به شکل بی‌رویه و غیرقانونی، در اغلب استان‌های ترکیه، برای حفر معدن در دل جنگل‌ها نیز مجوز صادر شود.

در شرایطی که مقامات دولتی، نه تنها با فعالیت‌های بی‌رویه معدنی مقابله نمی‌کنند، بلکه راه آنها را نیز هموار می‌کنند، جامعه مدنی و فعالان حفظ محیط زیست به میدان آمده و نهادها و بنیادهای فراوانی را برای حفظ جنگل‌ها ایجاد کرده‌اند.

یکی از این نهادهای مدنی و مستقل «بنیاد ترکیه برای جنگل کاری و حفاظت از دارایی‌های طبیعی و مبارزه با فرسایش» (TEMA) نام دارد. این بنیاد در چند سال گذشته، کارهای بزرگی انجام داده و با غرص میلیون‌ها نهال در ترکیه و حفاظت از جنگل‌ها، تحسین رسانه‌ها و کارشناسان را برانگیخته است. 

(TEMA) در تازه‌ترین گزارش خود اعلام کرده که ۴۱۰ هزار هکتار از مساحت جنگلی ترکیه در ۱۱ سال گذشته به دلیل فعالیت‌های معدنی و انرژی از بین رفته است. این بنیاد همچنین تاکید کرده که بیابان‌زایی و خشکسالی، سیل، آتش سوزی و مشکلات دیگر نیز به جنگل‌های ترکیه لطمه جدی زده اما سه عامل مهم یعنی معدن، لوله کشی انرژی و راهسازی انرژی، به مراتب بیش از آتش سوزی و بلایای طبیعی، باعث تخریب و ویرانی شده است. 

دنیز آتاچ، رئیس بنیاد TEMA درباره وضعیت کنونی گفته است: «خطر بیابان شدن زمین‌های کشاورزی و از بین رفتن جنگل‌های ترکیه، یک بحران جدی و عمیق است و مقابله با این بحران نیازمند عزم و اراده ملی و اقدامات فوری است. این یک مسئولیت ضروری برای حفاظت از امروز و آینده ما است. خاک ما میراث ما و آینده ما است. ما نباید فراموش کنیم که خاک سالم به معنای داشتن زندگی سالم است. باید این واقعیت را به یاد بیاوریم که ترکیه علاوه بر مشکل از بین رفتن جنگل‌ها و تغییر کاربری ارضای کشاورزی، با خشکسالی و تغییرات اقلیمی دردناک روبروست. همه ما وظیفه داریم این اثرات را کاهش دهیم».

این پژوهشگر حوزه محیط زیست در ادامه گفته است: «ما سی سال است در این حوزه فعالیت می‌کنیم. سال ۱۹۹۴ میلادی با شعار (بگذارید ترکیه بیابان نشود) به میدان آمدیم و میزان رشد فعالیت‌های ما و افزایش چند هزار نفری داوطلبان، اعجاب برانگیز است. با این وجود، هر اندازه که تلاش می‌کنیم، باز هم حریف میزان تخریبات و تغییرات منفی نیستیم و خیلی‌ها نمی‌دانند که ترکیه به طور جدی در معرض خطر بیابان زایی گسترده قرار گرفته و باید هر چه زودتر، اقدامات احتیاطی انجام شود. متأسفانه امروز به شکل بسیار جدی‌تری با همین وضعیت مواجه هستیم. تخریب خاک به دلیل مشکلاتی مانند تخریب جنگل‌ها و اراضی علفزار- مرتع ناشی از فعالیت‌های انسانی، فرسایش، آلودگی، شور شدن و اسیدی شدن در حال افزایش است». 

فعالان محیط زیستی در ترکیه می‌گویند، یکی از مشکلات بزرگ این حوزه، خلا قانونی است. تقریباً در هیچکدام از استان های ترکیه، هیچ نوع محدودیتی برای تغییر کاربری اراضی کشاورزی وجود ندارد و شرکت‌های معدنی هم، با پایین‌ترین میزان توجیه اقتصادی، در یک بازه زمانی کوتاه، پس از قطع درختان جنگل، در مدت زمانی کوتاه صدها تن سنگ برداشت می‌کنند و منطقه را رها می‌کنند. اما یکی از پیامدهای این اقدامات، این است که در عکس‌های هوایی تهیه شده از مناطق جنگلی، معادن فعال و رها شده مانند زخم‌های سفید عفونی در گستره سبز جنگل‌ها، خودنمایی می‌کند.

یکی دیگر از پیامدهای تغییر کاربری اراضی کشاورزی، افزایش میزان وابستگی به واردات، ارزبری واردات و افزایش قیمت تمام شده مواد غذایی در بازارهای ترکیه و اعمال فشار بر ده‌ها میلیون خانواده فقیر است.

انتهای پیام/