مجله خبری آباجان
نوشته های مشابه
به گزارش آباجان به نقل از ایرنا، اتمام مطالعه طرح جامع شهر همدان و ارسال آن در شورای عالی شهرسازی و معماری، انتقاد برخی از کارشناسان و حتی اعضای شورای شهر را در پی داشت به طوری که اظهارنظرهای متفاوت به شبکه‌های اجتماعی کشیده و منجر به این شد که حاشیه‌ها پررنگ‌تر از متن مطرح شود.
با این حال طرح جامع شهری همدان از سوی شورای عالی شهرسازی و معماری اعلام شده و هنوز برای اعمال پیشنهادات و اصلاحات و ارسال آن جهت تصویب به این شورا تا پیش از ابلاغ آن به دستگاه ها، فرصت باقی است اما عدم اجماع نظر در برنامه های طرح جامع موجب نگرانی کارشناسان شده است.
ناگفته پیداست که طرح جامع شهری از آن حیث اهمیت دارد که وقتی نقشه کلی و کاربری اراضی در پهنه‌های بزرگ مشخص شود، برنامه ریزان شهری و مدیران شهر تکلیف خود را در زمینه تامین زیرساخت‌های لازم شهری و برآورده ساختن امکانات رفاهی و تدابیر فنی و مهندسی لازم برای استانداردسازی محیط شهر را بهتر درک کرده و می شناسند و از سوی دیگر شهروندان به ویژه سرمایه گذاران حوزه زمین و دست اندرکاران بازار ساخت و ساز، اطلاعات اداری و شهری برای انتخاب محل سکونت خود و طرح‌ریزی بهتر در کسب و کارها را به‌دست می‌آورند.
در واقع طرح جامع شهری برنامه‌ای است که به موجب آن در مورد کاربری و نحوه استفاده از اراضی شهری یا مورد نیاز شهرها در پهنه‌ها و قطعات بزرگ تعیین تکلیف می‌شود.
این طرح، بلندمدت بوده و در آن نحوه استفاده از اراضی و منطقه‌بندی مربوط به حوزه‌های مسکونی، صنعتی، بازرگانی، اداری، کشاورزی، تاسیسات، تجهیزات و تسهیلات شهری و نیازمندی‌های عمومی شهری، خطوط کلی و ارتباطی، محل مراکز انتهای خط (ترمینال)، فرودگاه‌ها و سطح لازم برای تاسیسات شهری و تجهیزات و تسهیلات عمومی، مناطق نوسازی، بهسازی و اولویت‌های مربوط به این موارد و همچنین ضوابط مربوط به حفظ بنا و نماهای تاریخی و مناظر طبیعی در نظر گرفته، تهیه و تنظیم می‌شود.
طرح جامع، نقشه راه توسعه شهری
همدان بیش از ۵۷۷ هزار نفر جمعیت و پنج هزار و ۷۰۰ هکتار وسعت دارد و سرانه جمعیتی این شهر در هر هکتار ۹۳ نفر و سرانه این شاخص در کشور ۵۴ نفر در هکتار است، بنابراین می‌طلبد با اجرای طرح جامع شهری، شرایط برای خدمت بهتر و رفاه منجر به رضایتمندی شهروندان مهیا شود.
اجرای طرح جامع هر چند بلندمدت است اما در آن نحوه استفاده از اراضی و منطقه‌بندی مربوط به حوزه‌های مسکونی، صنعتی، بازرگانی، اداری، کشاورزی، تاسیسات، تجهیزات و تسهیلات عمومی مناطق نوسازی، بهسازی و اولویت‌های مربوط به آنها در آن تعیین شده است.
اجرای طرح جامع هر چند بلندمدت است اما در آن نحوه استفاده از اراضی و منطقه‌بندی مربوط به حوزه‌های مسکونی، صنعتی، بازرگانی، اداری، کشاورزی، تاسیسات، تجهیزات و تسهیلات عمومی مناطق نوسازی، بهسازی و اولویت‌های مربوط به آنها تعیین شده است.
همچنین در این طرح ضوابط مربوط به حفظ بنا و نماهای تاریخی و مناظر طبیعی، تهیه و تنظیم می‌شود و البته برحسب ضرورت، قابل تجدیدنظر خواهد بود.
به دنبال اجرای این طرح نیز باید طرح تفصیلی انجام شود که بر اساس معیارها و ضوابط کلی طرح جامع شهر، نحوه استفاده از زمین‌های شهری در سطح محلات مختلف شهر و موقعیت و مساحت دقیق زمین برای هر یک از آنها و وضع دقیق و تفصیلی شبکه عبور و مرور و میزان تراکم جمعیت و تراکم ساختمانی در واحدهای شهری و اولویت‌های مربوط به مناطق بهسازی و نوسازی و توسعه و حل مشکلات شهری و موقعیت تمام عوامل مختلف شهری در آن تعیین و نقشه‌ها و مشخصات مربوط به مالکیت بر اساس مدارک ثبتی تهیه و تنظیم می‌شود.
در واقع این ۲ طرح مکمل یکدیگر هستند اما در عین حال از نظر روش کار، شیوه تهیه، مقیاس نقشه‌ها و نتیجه نهایی، تفاوت‌هایی با هم دارند.
طرح جامع شهری، به منظور تدوین برنامه و تعیین جهات توسعه شهر و تامین نیازمندی‌های آن، بر مبنای پیش بینی‌ها و اهداف توسعه شهری در یک دوره ۱۰ساله و بر اساس طرح جامع ناحیه تهیه می‌شود.
مزیت‌های طرح جامع شهری
طرح جامع شهری همدان سال ۸۷ مصوب و سال ۹۱ مطالعات آن آغاز شد و پس از ارائه به شورای عالی شهرسازی، در مهرماه سال ۱۳۹۸، همدان کلان شهر شد.
این طرح برنامه‌ای است که به صورت راهنما عمل می‌کند و خط مشی کلی سیاست‌های توسعه شهری را تعیین می‌کند.
در نقشه‌های طرح جامع شهری محل استقرار و توزیع کاربری‌های شهری عمده شامل کاربری‌های آموزشی، بهداشتی و فضای سبز، تراکم‌های جمعیتی، حدود حریم‌ها و محدوده‌های شهری (موجود و پیشنهادی) و مسیر توسعه آینده شهر توسط علایم و رنگ‌ها نشان داده می‌شود.
گزارش طرح جامع نیز حاوی اطلاعاتی درباره اوضاع جغرافیایی، اقتصادی و اجتماعی شهر، ضوابط و مقررات کاربری اراضی، شبکه معابر و تاسیسات زیرساختی است، در واقع این طرح نه تنها حریم شهری را افزایش می‌دهد بلکه منجر به تقسیم عادلانه امکانات، آبادانی شهر و برخورداری جمعیت شهری از خدمات بهتری می‌شود.
از نگاه برخی کارشناسان، طرح جامع شهری وسیله‌ای برای سهولت تصمیم‌گیری و سیاست‌گذاری است که نقش هدایتی آن جنبه‌های با ارزشی دارد.
کارشناسان چه می‌گویند؟
کارشناسان و صاحب نظران حوزه شهرسازی پیرامون شیوه اجرایی طرح جامع شهری همدان می‌گویند: مشکلات زیادی بر طرح جامع در دست تهیه شهر همدان وارد است که در صورت رفع نشدن آنها، طرح پیشنهادی قابلیت تصویب و اجرا را ندارد.
به گفته آنان؛ طرح جامع شهر همدان همانطور که می‌تواند برای رفع مشکلات آینده شهر نقطه قوتی باشد اما از سوی دیگر می‌تواند نقطه ضعف و آسیبی برای افزایش این مشکلات باشد.
شماری از آنان می‌گویند در این طرح حوزه ترافیک و وضعیت معابر نیازمند راهبرد مشخص در جهت رفع مشکلات ترافیکی شهر همدان در حال و آینده است ضمن اینکه ضوابط مربوط به محدوده بافت واجد ارزش فرهنگی تاریخی باید با دقت بیشتری پیش‌بینی شود و ارائه ضوابط پهنه‌بندی در راستای برقراری عدالت اجتماعی و توزیع مناسب ثروت در اراضی شهری الزامی است.
نگرانی ها برای از بین رفتن بافت تاریخی همدان
به گفته منتقدان طرح، همدان جزو ۱۶۸ شهر دارای بافت تاریخی است بنابراین باید برای حفظ این محدوده ضوابطی تعریف شود که در قالب طرح جامع به آن تاکید شده اما در سال‌های اخیر شاهد تغییر بیش از ۹۰ درصد چهره محله، نوسازی خانه‌ها و تغییر ارتفاع آنها هستیم و تنها ۱۰ درصد بافت قدیمی حفظ شده است.
به گفته منتقدان طرح، همدان جزو ۱۶۸ شهر دارای بافت تاریخی است بنابراین باید برای حفظ این محدوده ضوابطی تعریف شود که در قالب طرح جامع به آن تاکید شده اما در سال‌های اخیر شاهد تغییر بیش از ۹۰ درصد چهره محله، نوسازی خانه‌ها و تغییر ارتفاع آنها هستیم و تنها ۱۰ درصد بافت قدیمی حفظ شده است.
البته برخی از مخالفان با اشاره به الحاق سه روستا در طرح جامع شهر همدان، خاطرنشان کردند که در این روستاها ضوابط طبق طرح هادی است و این درحالی بوده که اغلب درخواست‌ها برای پروانه ساخت به‌دلیل تکمیل شدن ساخت‌وساز در قالب روستاهای در خارج از محدوده روستا است و هم اکنون شهرداری نمی‌تواند برای آنها ضوابطی تعریف کند چرا که تعیین تکلیف این مناطق مستلزم تدوین طرح تفصیلی شهری است.
تکلیف نامشخص روستاهای الحاقی به همدان در طرح جامع
همچنین برای روستاهای الحاقی نظیر حسن‌آباد و علی‌آباد و نیز شورین که در افق ۱۴۱۰ در محور توسعه شهر همدان قرار می‌گیرند، تکلیف مشخص نیست.
مسعود کردلو رئیس مجمع محلات همدان نیز در این باره گفت: روستاهای اطراف شهر یا الحاق شده یا بلعیده و رها شده است، جمعیت فعلی نباید رها شوند و تک بعدی به الحاق فکر نکنیم.
وی اضافه کرد: مناطقی همچون حصار امام و خضر را رها کردیم و شهرک‌های فرهنگیان و مدنی را ساختیم درحالی که باید به جمعیت و زمین‌های حال حاضر هم توجه کنیم، کاربری‌های عمومی و پارک‌های داخل شهر وضعیت خوبی ندارند و فضاهای داخل شهر رها شده‌اند.
محمد افکار مهندس شهرسازی نیز می گوید: متأسفانه شاهراه‌های انرژی شهر به ازای تراکم مشخص طراحی شده و حالا اگر ما ارتفاع اضافه کنیم دچار مشکل در ظرفیت می‌شویم.
وی اضافه کرد: با توسعه شهری از مقوله بازسازی پیشگیری می‌کنیم و از سویی دیگر اقلیم آب و هوایی ما به علت تراکم بالا دچار مشکل شده است.
طرح جامع همدان باید نگاه محله محوری و گردشگری پایدار داشته باشد
حسن سجاد زاده استاد دانشگاه در رشته شهرسازی نیز می گوید: طرح جامع باید نگاه محله محوری داشته باشد و همچنین باید نگاه گردشگری پایدار در آن لحاظ شود.
وی اضافه کرد: ما بخشی از سرانه‌ها مانند فضای سبز را کم داریم و در فضاهای داخل شهری استفاده بهینه نداریم، الحاقات باید با رویکرد و بر محور توسعه باشد.
سجادزاده اظهار کرد: در صورت بی توجهی به مقولات اساسی در طرح جامع، در آینده مشکلات و چالش های اساسی پیش روی برنامه ریزان شهری برای توجه به نیازهای شهروندان خواهیم داشت.
کمبود بیش از ۳۰۰ هکتاری زمین با کاربری مسکونی در طرح جامع همدان
یک کارشناس شهرسازی نیز گفت: در طرح جامع شهر همدان ۳۰۴ هکتار کاربری مسکونی کم داریم و از مشکلات بعدی نبود پارکینگ و مشکل ترافیک است.
محمدخلیل البرزنیا با اشاره به معضل کمبود پارکینگ خودرو در همدان، اضافه کرد: برای کاربری حمل و نقل ۳۱۱ هکتار کمبود کاربری پارکینگ داریم، برای کاربری‌های عمومی (شامل فضای سبز، تفریح و …) ۹۴۰ هکتار کمبود داریم و طرح جامع باید این مشکلات را رفع کند.
چه کسی پاسخگوی زیان مردم است؟
عباس صوفی نماینده مردم همدان و فامنین در مجلس شورای اسلامی نیز در این باره گفت: سال ۹۸ زمانی که شهردار همدان بودم، این طرح آماده تصویب بود و آپارتمان متری دو ونیم میلیون تومان ساخته می‌شد اما طرح تصویب نشد و هم اکنون آپارتمان متری بیش از ۱۵ میلیون تومان است و باید پرسید مسوول ضرر به این مردم کیست؟
وی با اشاره به مشکلات پیش آمده در تعویق در اجرای طرح جامع شهری، اظهار کرد: آیا برای کسانی که در همدان مسکن نیاز دارند فکری کردیم؟ و پاسخ می‌دهند کنار چهار کیلومتری مرکز دفن زباله، شهری به نام اکباتان ساخته می‌شود، دلیل این کار چیست؟
صوفی ادامه داد: چندین سال است که مشکل ترافیک در همدان به شکل روزافزون در حال افزایش است، با این اوصاف کمربندی شهر در این طرح جامع کجاست؟، بیش از ۳۰ سال است عده‌ای در یک سری پلاک‌ها چند ساختمان ساخته‌اند ،طرح جامع برای آنها چه برنامه‌ای دارد؟
وی با اشاره به اینکه شبکه معابر و پارک صد هکتاری در طرح جامع دیده نشده است، خاطرنشان کرد: ما برای توسعه شهر به عقلانیت و حل اختلافات نیاز داریم.
طرح جامع باید مشکل کمبود زمین در همدان را حل کند
حمیدرضا حاجی بابایی نماینده مردم همدان و فامنین در مجلس شورای اسلامی نیز با اشاره به مشکلات کمبود زمین در شهر همدان گفت: پنج سال است بیمارستان هزار تخت خوابی برای همدان مصوب کرده‌ایم اما زمین برای آن پیدا نمی‌کنیم.
وی اضافه کرد: برای همدان دانشگاه صنعتی مصوب کردیم اما هیچ زمینی برای آن در نظر گرفته نشد و با خانه اجاره‌ای آن را آغاز کردیم و اکنون نیاز به زمین دارد.
حاجی بابایی با تاکید بر اینکه طرح جامع باید مشکل کمبود زمین در همدان را حل کند، اضافه کرد: ۲۰ سال است در شهرک ولیعصر دنبال زمین برای سالن ورزشی هستیم ولی نیست، اکنون نیز مردم پول برای مسکن ندارند و باید برای آنها مسکن ساخت.
این نماینده مجلس خاطرنشان کرد: ۲ هزار هکتار زمین باید به شهر همدان اضافه شود، سهم مالک را داده و به هر ۲ نفر ۲۰۰ متر زمین بدهند و برای ساخت نیز مجوز بگیرند.
وی یادآور شد: پنج سال است در همدان دنبال تراموا در رینگ دوم هستیم تا ۷۰ درصد ترافیک شهر حل شود، چرا اجازه پویایی و رشد اقتصاد در همدان داده نمی‌شود؟
بالا بودن قیمت مسکن در همدان ناشی از کمبود زمین است
فرماندار همدان نیز با اشاره به اینکه با مشکل کمبود زمین مواجه هستیم، گفت: توفیق و حرکت به سمت جلو با هم افزایی و هم فکری اتفاق می‌افتد.
مسلم مخفی افزود: سرانه آموزشی و ورزشی در شهرستان همدان از سایر شهرستان‌های استان پایین‌تر است و البته خیر نیکوکار برای ساخت مدرسه داریم اما زمینی وجود ندارد در اختیار او قرار بدهیم.
وی با اشاره به اینکه بیمارستان هزار تخت خوابی درگیر پیدا کردن زمین است، گفت: همچنین میدان میوه و تره بار خیلی وقت است که به علت نبود زمین امکان انتقال ندارد.
مخفی با تاکید بر اینکه مشکل مسکن همدان حل نشود، مسأله اجتماعی پیش می‌آید، یادآور شد: بخشی از بالابودن قیمت مسکن در همدان به علت نبود زمین است.
همدانی ها نیازمند زمین با کاربری مسکونی و خدماتی
مجید صالحی امیر، مدیرکل راه و شهرسازی همدان نیز گفت: این شهر نیاز به افزودن زمین برای توسعه بخش‌های مختلف زیربنایی، خدماتی و رفاهی شهروندان دارد.
وی با بیان اینکه همدان از متراکم‌ترین شهرها در کشور است، افزود: در شهر همدان ۲۹ هزار نفر واجد شرایط برای مسکن داریم که فقط ۱۴ هزار نفر از خدمات استفاده کرده‌اند.
صالحی امیر خاطرنشان کرد: هم اکنون جمعیت ۳۰ هزار نفری واجد شرایط مسکن در همدان داریم که امکان پوشش آنها به دلیل نبود زمین برای ساخت، نیست.
وی با تاکید بر اینکه اراضی مورد نیاز مردم باید به شهر همدان اضافه شود،اضافه کرد: در طول سالیان گذشته با اجرای طرح ملی مسکن اکثر شهرها و استان‌های همجوار به اراضی خود اضافه کرده‌اند و ماهم نیاز به تولید زمین و اضافه کردن اراضی داریم.
رهاورد:
تامین نیاز شهروندان در حوزه مسکن و زیرساخت های خدماتی از بدیهی ترین نیازهای شهروندان ساکن در شهرها به شمار می رود که کم توجهی به آن در اسناد بالادستی و نقشه های راه از جمله طرح های جامع که به نوعی به توسعه فیزیکی شهر در دراز مدت مربوط است، می تواند چالش ها و مشکلات زیادی را به بار بیاورد.
هم پوشانی نیازها و درک صحیح و بینش عمیق از نیازهای شهر و شهروندان و بسترسازی برای توسعه شهر در قالب مزیت های موجود در آن که در همدان با محوریت گردشگری تعریف شده از مواردی است که باید در طرح های جامع شهری مورد توجه قرار بگیرد تا توسعه شهر و تامین نیازهای زیرساختی آن در آینده دچار مشکل و تنگنا نشود، در این رابطه اتفاق نظر کارشناسان، برنامه ریزان و تصمیم گیران نیز مساله مهمی است که باید مورد توجه قرار بگیرد.
