همایش «مرجعیت علمی قرآن کریم» در استانبول برگزار شد

به گزارش آباجان به نقل از ایرنا از تارنمای سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، حجت‌الاسلام محمدصادق یوسفی‌مقدم رئیس پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن کریم در این نشست، با ارائه مقاله‌ای با موضوع «واکاوی و نقد دیدگاه‌های عدم مرجعیت علمی قرآن کریم» گفت: دیدگاه‌های عدم مرجعیت علمی قرآن بحث جدیدی نیست و بسیاری از سخنان متجددین ریشه در سخنان متقدمین دارد و با ادبیات جدیدتری این سخنان بیان شده است و البته حرف‌های اضافه‌تری هم دارند. قدما از روی دل‌سوزی و نه عناد با قرآن این بحث را مطرح کرده‌اند.

وی با بیان اینکه مرجعیت علمی بحث قلمرو قرآن و انتظار از قرآن است، افزود: اینکه قرآن منبع پاسخگویی نیازهای معنوی انسان است و با دنیای انسان کاری ندارد، یک بحث است و بحث دیگر اینکه قرآن کریم همان‌طور که به امور معنوی بشر پرداخته است به بحث دنیا هم پرداخته است و بحث مرجعیت در مقوله دوم قابل پیگیری است، یعنی قرآن تامین‌کننده دنیا و آخرت انسان است و به دنبال آن، قلمرو علوم در قرآن قابل بحث خواهد بود.

در ادامه این نشست، حجت‌الاسلام مرتضی غرسبان دبیر اجرایی نخستین همایش ملی مرجعیت علمی قرآن کریم، مقاله‌ای با عنوان «روش‌های تحقیق مرجعیت علمی قرآن کریم در علم فقه» ارائه کرد.

وی اظهار داشت: قرآن کریم، به‌عنوان کتاب مقدس مسلمانان، نه‌تنها منبع هدایت معنوی و اخلاقی است، بلکه از دیدگاه بسیاری از پژوهشگران، حاوی اشارات علمی و مبانی نظری مهمی است که می‌توان از آن به‌عنوان مرجع اصلی در استنباط احکام شرعی بهره برد.

غرسبان توضیح داد: این پژوهش با بررسی مبانی نظری مرجعیت قرآن، به معرفی روش‌های علمی و کاربردی برای استخراج احکام فقهی از آیات قرآن می‌پردازد. همچنین، ابزارهای تحلیل متون قرآنی، اصول تفسیری، و تعامل آن‌ها با سایر منابع فقه، همچون سنت و اجماع، مورد توجه قرار گرفته است.

وی تأکید کرد که این تحقیق تلاش دارد الگویی نظام‌مند و دقیق برای بهره‌گیری از قرآن در فرآیند اجتهاد ارائه دهد.

حجت‌الاسلام سیدحامد علیزاده موسوی مدیر گروه مطالعات تطبیقی پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن نیز مقاله‌ای با عنوان «واکاوی دیدگاه خاورشناسان درباره رابطه قرآن و تاریخ» ارائه کرد و افزود: مطالعات مستشرقان، خاورشناسان و غربی‌ها نسبت به اسلام در حوزه‌های گوناگون انجام شده و اسلام یکی از حوزه‌های اصلی است که مستشرقان درباره آن بحث و بررسی می‌کنند. یکی از عرصه‌های دانشی در علوم انسانی، دانش تاریخ است که جایگاه مهمی دارد.

وی تصریح کرد: بنابر دیدگاه غالب عالمان و مفسران اسلامی، روایت‌ها و گزاره‌های تاریخی قرآن از جمله منابعی است که نه تنها تاریخ اسلام و پیامبر را بیان می‌کند، بلکه تاریخ اقوام و ادیان گذشته را نیز ارائه داده، به مثابه منبعی حقیقی و اصیل برای علم تاریخ به شمار می‌رود. در مقابل، خاورشناسان با رویکردهای متفاوتی به رابطه قرآن و تاریخ پرداخته و گاه مرجعیت قرآن را در برخی موضوعات تاریخی تایید و گاه آن را زیرسوال برده‌اند. این خاورشناسان غالبا با روش «تاریخی انتقادی» گزاره‌های تاریخی و رویکردها و الگوهای روایتگری تاریخ در قرآن را بررسی کرده‌اند.

در بخش دیگر این همایش، حسن عبدی پور، نویسنده و معاون بین‌الملل مؤسسة البیان للتواصل و التأصیل نیز مقاله‌ای را با عنوان «بررسی و نقد دلایل مخالفین مرجعیت علمی قرآن در حوزه قانوگذاری» ارائه کرد و افزود: مرجعیت علمی قرآن در قلمرو قانون گذاری عنوان نوپدیدی در مطالعات قرآنی است و به این معناست که قرآن دارای بالاترین شایستگی‌های علمی دربیان حقوق انسان و رفع نیازها و انتظارات حقوقی به نسبت دیگر منابع بشری است. اعتقاد به مرجعیت علمی قرآن در حوزه قانون گذاری تابعی از پذیرش اصل جامعیت قرآن است؛ اما اعتقاد به جامعیت در همه ابعاد آن لزوماً به معنای اعتقاد به مرجعیت علمی قرآن نیست.

عبدالعزیز بایندر، از پژوهشگران برجسته علوم قرآنی و رئیس مؤسسه مطالعات اسلامی «سلیمانیه»، در سخنان خود گفت: موضوع مرجعیت علمی قرآن بسیار مهم است.

وی افزود: قرآن نه تنها کتابی هدایت‌گر در زمینه‌های معنوی و اخلاقی است، بلکه حاوی اشارات علمی و حقایق فطری است که با پیشرفت علم، اهمیت و صحت آن‌ها بیشتر آشکار می‌شود.

بایندر تأکید کرد: بررسی و تفسیر آیات قرآنی با نگاه علمی و تطبیق آن با یافته‌های جدید، می‌تواند افق‌های تازه‌ای را در شناخت عمیق‌تر از این کتاب الهی و همگرایی میان علم و دین بگشاید. او معتقد است که استفاده از قرآن کریم به عنوان یک مرجع علمی باید با دقت، پژوهش عمیق و درک صحیح از متن و سیاق آیات همراه باشد تا از تفسیر به رأی و برداشت‌های نادرست جلوگیری شود.

دبیر علمی این کنفرانس، حسن قناعتی، رئیس فدراسیون مجامع اهل‌ بیت(ع) ترکیه بود. این رویداد به‌صورت زنده از کانال تلویزیونی اینترنتی فرات تی‌وی و همچنین از طریق صفحه اینستاگرام بنیاد سلیمانیه پخش شد و مورد توجه گسترده مخاطبان قرار گرفت.