دومین جایزه ملی استاد روح الله خالقی پایان یافت/ لزوم بسترسازی برای فعالیت جوانان

به گزارش خبرنگار موسیقی آباجان به نقل از ایرنا، آیین اختتامیه دومین جایزه ملی استاد روح الله خالقی شامگاه دوشنبه-۲۱ آبان ماه- همزمان با پنجاه و نهمین سالگرد درگذشت استاد خالقی با حضور نادره رضایی معاون امور هنری وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، محمد اله‌یاری مدیرعامل بنیاد فرهنگی هنری رودکی، سیدمحسن حسینی رئیس مجموعه فرهنگی هنری برج آزادی، محمدعلی مراتی مدیرعامل انجمن موسیقی ایران، بابک خضرایی رئیس دانشکده موسیقی دانشگاه هنر، محمدرضا فیاض آهنگساز و منتقد و مدرس موسیقی و نوازنده سنتور، مرتضی اعیان نوازنده پیشکسوت تنبک، میلاد کیایی آهنگساز، مدرس و نوازنده سنتور، احمد صدری مدرس و پژوهشگر موسیقی، محمدرضا عزیزی دبیر اجرایی، بهنام ترابی دبیر هنری جایزه، داوران و جمعی از هنرمندان و مسئولان با اجرای عطا نویدی در برج آزادی برگزار شد.

گزارشی از جایزه استاد روح الله خالقی

دبیر اجرایی دومین جایزه ملی استاد روح الله خالقی در این آیین اظهارداشت: از حضور گرم هنرمندان قدردانی می‌کنم، در روزهایی که نیاز بیشتری است تا ما نسبت به اصالت و هویت ملی کشورمان بیشتر بیندیشیم و توجه کنیم.

وی گفت: در این دو سال بغضی با من هست که این هم به خاطر این است که برگزاری یک برنامه فرهنگی آن هم به صورت مستقل خیلی در کشور ما سخت شده، با مشکلات مادی و صدور مجوزها مواجه هستیم که بعضی از آنها در شان هنرمندان نیست، با این حال با همراهی همکارانمان در دانشگاه علوم تحقیقات و در کنفرانس مطالعات هنر با دبیری بهنام ترابی و اساتید و هیات داوران، با دست خالی سعی کردیم این قدم دوم را محکم‌تر از قدم اول برداریم و از افرادی که کنار ما بودند، متشکرم.

عزیزی افزود: نام استاد خالقی یک موهبتی بود که به من داده شد، این اسم خیلی برکت دارد و با وجود خودم این را در فعالیت ارکستر و برگزاری این جایزه حس کردم و حتی در فرصت وسیع تر آن، خود کنفرانسی است که برگزار می‌شود و هر جا خواستیم به نام خالقی کاری انجام دهیم، همه امور انجام شد، ما مدیون این اسم بزرگ هستیم، خالقی عاشق ایران، هنر، فرهنگ و هویت این کشور بود و امروز سالروز درگذشت ایشان هست و خوشحالیم با تمام سختی‌ها توانستیم اختتامیه این جایزه را امروز برگزار کنیم.

دبیر اجرایی دومین جایزه ملی استاد روح الله خالقی بیان کرد: جایزه استاد خالقی دوره گذشته در سطح دانشجویی برگزار شد و با انتشار فراخوان، همه آثار در گونه موسیقی ایرانی را با هر نوع سازبندی پذیرفتیم اما امسال با تفکر هیات داوران توانستیم جزییات بیشتری به این فراخوان بدهیم و یک بخش‌بندی منسجمی از لحاظ کیفی و تفکری انجام شود، براین اساس، در این دوره ۲۱ اثر در تمامی بخش‌ها به جشنواره ارسال شد، آثار با نهایت دقت و به صورت ناشناس و سختی داوری شدند و در نهایت ۱۱ شرکت‌کننده به عنوان برگزیده معرفی می‌شوند.

نام روح الله خالقی در موسیقی ایران، جاودانه‌ است

در ادامه این آیین پیام تصویری حسین علیزاده آهنگساز، پژوهشگر و نوازنده پیکسوت تار و سه‌تار پخش شد، علیزاده در این پیام اظهارداشت: نام روح الله خالقی در موسیقی ایران، نام جاودانه‌ای است و خیلی از بزرگان موسیقی درباره خالقی صحبت کردند، ارزش‌هایی که داشتند به موسییقی اضافه کردند.

وی با قدردانی از برگزارکنندگان جایزه استاد خالقی گفت: در شرایطی که موسیقی در ایران در فشار است و در شرایط مطلوب خودش نیست، همیشه دلسوزانی هستند که درکی از این موضوع دارند و می‌توانند شرایطی را به وجود بیاورند که این نام‌های جاودان، جاودان بمانند. این ابتکاری که جایزه روح الله خالقی ترتیب داده شده، رویداد بسیار مهمی است چون شاید کمتر به این مساله توجه شده باشد؛ خالقی، شخصیت بسیار بزرگی بوده و حیف است وقتی که از بزرگان موسیقی یاد می‌شود، از او یاد نشود.

علیزاده افزود: استاد خالقی یک روشنفکر بود. آن موقع خیلی دوران مهمی بود که اگر کسی در موسیقی فعالیت می‌کرد یا مسئولیتی داشت، ذهن باز و روشنی داشته‌ باشد و واقعا فقط یک موسیقیدان و توجه به حرفه موسیقی نباشد، پدیده‌های اجتماعی موسیقی و تاثیرگذاری موسیقی در جامعه هم برایش مهم باشد.

این آهنگساز بیان کرد: استاد خالقی نقش مهمی در ارکستر «گل‌ها» و رادیو داشته است، سرمشق خوبی بوده که با موسیقی ایرانی در دوره‌ای که رادیو می‌توانست خیلی تاثیر داشته باشد، موسیقی ایرانی از طریق برنامه‌های «گل‌ها» و رادیو مردمی شد، هر هنری که بخواهد مردمی باشد، همیشه این شکی هست که یک موقع نازل نشود که مردم پسند شود اما ابتکار و کاری که هنرمندان در سطح عالی در رادیو انجام دادند که خالقی در آن خیلی نقش داشت، این بود که چگونه موسیقی ایرانی را مردمی کنیم اما در اندازه هنری باقی بماند، جای تقدیر دارد.

وی با اشاره به برگزاری جایزه استاد خالقی اظهارداشت: هویت ایرانی در این رویدادها باید حفظ شود و اهمیت داده شود به خصوص برای نسل جوان‌تر که ممکن است هویت و موسیقی ایرانی را کمتر بشناسند و همیشه معیارها برای آنها چیزهایی باشد که در جاهای دیگر مطرح است اما هر چیزی که در ایران با ارزش و خوب کار شده باشد، اگر خوب عرضه شود و دیده شود، هیچ وقت حس خود کم‌بینی برای جوانان به وجود نمی‌آید که فکر کنند که مثلا ما هنرمند بزرگی نداشتیم، این رویدادها واقعا تاثیرگذار خواهد بود.

علیزاده گفت: در شرایطی که می‌دانم هر کار مستقلی چه رقابت سختی را باید پشت سر بگذارد، به برگزارکنندگان جایزه استاد خالقی تبریک می‌گویم و امیدوارم این جشنواره همواره برگزار شود و ما همیشه یاد خالقی را از زبان جوانان و نسل جدید بشنیوم، خالقی عمر طولانی نکرد اما تاثیرات بسیار زیادی را گذاشت و علاوه بر اینکه موسیقیدان با ذوق و خوشفکری بود، انسان بسیار بزرگی بود که آثار جاودانه‌ای را به وجود آورد و تا ایران هست، می‌توان اینها را شنید.

خالقی هویت ملی را برای موسیقی ایران، واژه‌سازی کرد

محمدعلی مرآتی مدیرعامل انجمن موسیقی ایران نیز در این آیین با گرامیداشت یاد استاد خالقی اظهارداشت: وقتی به اسم روح الله خالقی فکر می‌کنم، به یاد واژه موسیقی ملی می‌افتم، در واژه شناسی این واژه ملی، یک واژه هویتی خیلی مهم است اما یک نکته اساسی برایم دارد؛ از عنصری در موسیقی می‌خواهد حمایت کند که ممکن است در ادبیات موسیقایی ایران به اشتباه فقط به مساله همبستگی و وحدت توجه کند که برای ایران به قرن‌های دور و هویت ملی ایران می‌رسد.

وی گفت: نکته بارز خود روح الله خالقی برای این جشنواره، واژه موسیقی ملی است که می‌تواند آن را یک مقدار از واژه‌های موسیقی، مثل واژه موسیقی علمی که متاسفانه چند دهه است استفاده می‌شود، تفکیک کند، موسیقی هنر ارزشمندی است که نمی‌دانم علمی بودن برای موسیقی چه می‌شود، موسیقی ساحت هنر دارد و مثل این می ماند که علم مجسمه سازی و نقاشی بگوییم.

مرآتی افزود: خالقی با ترمیم و تجلی واژه ملی مساله ارکستراسیون و کنسرت را به صورت هویت ملی برای موسیقی ایران، واژه‌سازی کرده و او از واژه ملی در موسیقی شناسی، از نبوغ، استعداد و هویت ایرانی یک چیزی ساخته است که امروز ما تجلی آن را در این جشنواره نوظهور به عنوان یک دین به خاصیت موسیقی ایرانی می‌بینیم، خوشحالم که این جشنواره برگزار شده و به اختتامیه رسیده است.

نجابت در آثار خالقی مشهود است

بابک خضرایی رئیس دانشکده موسیقی دانشگاه هنر نیز در این آیین بیان کرد: برایم وقتی نام روح الله خالقی مطرح می‌شود، کلمه نجابت برایم تداعی می‌شود؛ نجابت در گفتار، ساخته‌ها و حتی در صدا و عکس‌های او، نجابت برایم مجسم است به خصوص در نوشته‌های او که همراه با انصاف و با نثر بی‌تکلف نوشته شده است، در کتاب «سرگذشت موسیقی ایران» استاد خالقی تواضع همراه با عزت نفس را می‌توان دید، خالقی ادعای تاریخ نویسی ندارد و آنچه که دیده را می‌نویسد و از این منظر شاید شبیه به بیهقی باشد که او هم آنچه را می‌دید منصفانه و با ساده‌ترین نثری که در آن روزگار بود، به رشته تحریر آورد.

محمدرضا فیاض آهنگساز و منتقد و مدرس موسیقی و نوازنده سنتور نیز در این آیین با گرامیداشت یاد استاد خالقی، درباره فعالیت‌ها و اقدامات این استاد مطالبی را مطرح کرد.

معرفی برگزیدگان و تجلیل از هنرمند پیشکسوت

در این بخش در ابتدا از داوران دومین جایزه استاد خالقی؛ پویا سرایی، آروین صداقت کیش، سیامک جهانگیری، کارن کیهانی و کیوان فرزین تجلیل شد.

در ادامه این مراسم، کیوان فرزین نماینده هیات داوران بیانیه را خواند. در بخش آثار ملهم از ادبیات و اساطیر ایرانی؛ محمد موقر شریف‌آباد برای اثر «آرش کمانگیر» برگزیده و سیدمتین ولایی برای اثر «رجز برای ارکستر زهی» شایسته تقدیر شناخته شدند.

در بخش آهنگسازی آثار باکلام؛ این بخش مقام اول نداشت، علی کیانی برای اثر «سوزان» مقام دوم و پوریا عابدینی برای اثر «افسون‌های خاموشی» مقام سوم را کسب کردند و عارف شاهدنواز برای اثر «ترانه بزرگترین آرزو» شایسته تقدیر شناخته شد.

در بخش آهنگسازی آثار بی‌کلام؛ مهدی درویش وند برای اثر «خوان هشتم» مقام اول، سهیل سیف ریحانی برای قطعه «پیش درآمد سه‌گاه» مقاوم دوم، بهراد آقارفیعی برای اثر «ز ابر سیه» مقام سوم را از آن خود کردند و علی کیانی برای اثر «آهیانه» شایسته تقدیر شناخته شد.

تقدیر ویژه این رویداد به عرفان رضایی برای اثر «فریاد» تعلق گرفت. جایزه ویژه هیات داوران نیز به سیدمحمدرضا صداقت برای اثر «طرقه معشوقه خورشید» اهدا شد.

در این آیین اعلام شد که از سوی معاونت امور هنری وزارت و فرهنگ ارشاد اسلامی به برگزیدگان این جایزه پنج میلیون تومان اهدا ‌می‌شود.

همچنین در این آیین از محمدرضا فیاض با پاس سال‌ها تلاش در حوزه موسیقی ایرانی تجلیل و نشان ویژه استاد خالقی به وی اهدا شد.

جوانان برای آینده ایران بدرخشند

نادره رضایی معاون امور هنری وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز در این آیین اظهارداشت: بنا نبوده که در این آیین سخنرانی داشته باشم، فقط سعی کردم خودم را به این برنامه برسانم، چون احساس می‌کنم اگر قرار است برای ایران اتفاقی بیفتد و برون رفتی از این شرایط باشد، در تمام ظرفیت‌هایی که این خاک دارد، مهمترینش جوانان هستند و شما هستید که باید برای آینده ایران بدرخشید.

وی با اشاره به ظرفیت جوانان و نگاه مثبت و امیدآفرینی به این قشر گفت: دوست داشتم در این جمع حضور داشته باشم و اجرای جوانان را ببینم و آن بخش تلخی که امید دارم بپیوندد و ادامه آن به شیرینی و امید برسد این است که شنیدم که چند نفری از نوازندگان گروه موسیقی که در این آیین اجرا دارند، قرار است طی هفته‌های آینده ترک وطن کنند.

رضایی افزود: من دهه شصتی هستم، برای نسل من علی رغم همه آنچه که دیده، ریشه‌هایش در وطن است و با تمام سختی‌ها و تلخی‌ها، این ریشه‌ها نمی‌گذارد که فکر رفتن بکنیم، برای نسل بعد نمی‌گویم که نروید اما از عمق وجود آرزو می‌کنم که با دستان پرتوان‌تر و اندیشه ورزیده‌تر به ایران برگردید.

معاون امور هنری وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی بیان کرد: امیدواریم آنهایی که در وطن هستند، بستر بهتری برای شکوفایی داشته باشند و آنهایی که ترک وطن می‌کنند، انقدر بستر بسازیم در کنار نسل آنها که با امید و خوشحالی بازگردند.

اجرای گروه مسیقی «پرگار» به سرپرستی و نوازندگی سنتور پویا محمدی، خوانندگی پوریا عابدینی، نوازندگی تار کامیار روشنکار، علی نظام‌الدینی، نوازندگی کمانچه علیرضا صلاحی، یکتا کرمانی، نوازندگی قیچک باران حیرت پور، نوازندگ عود امیرمحمد رمضان پور، نوازندگی تارباس آیدا موسوی و نوازندگی تنبک نگین نجابت و ارکستر سازهای ایرانی جوانان ایران به رهبری آروین صداقت کیش با اجرای آثاری از حسین دهلوی، روح الله خالقی، پرویز مشکاتیان و سجاد پورقناد، پخش کلیپ‌هایی از آثار استاد خالقی و معرفی این استاد فقید، داوری آثار دومین جایزه استاد خالقی از دیگر بخش‌های این آیین بود.

جایزه آهنگسازی استاد روح الله خالقی سال گذشته در بخش جنبی دومین کنفرانس ملی مطالعات میان‌ رشته‌ای در ادبیات و هنرهای کاربردی، موسیقی، نمایش و سینما در دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات برگزار شد و امسال به صورت گسترده‌ با همراهی بنیاد رودکی و مجموعه فرهنگی برج آزادی تهران و با حمایت انجمن موسیقی ایران، فرهنگستان هنر، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی و حضور اساتید نام آشنای موسیقی ایرانی به صورت مستقل و در سطح ملی برگزار شد.

دومین دوره این رویداد هنری با هدف کشف و گسترش استعدادهای آهنگسازی و ایجاد انگیزه در نسل جوانِ آهنگساز و شناساندن آثار و شیوه آهنگسازی استاد روح الله خالقی از ابتدای امسال در دو بخش رقابتی (آهنگسازی) و پژوهشی کار خود را آغاز کرد که هیات داوران بخش آهنگسازی این رویداد را پویا سرایی، آروین صداقت کیش، سیامک جهانگیری، کارن کیهانی و کیوان فرزین تشکیل دادند و اساتیدی همچون سیدحسین میثمی، محمدعلی مرآتی، مریم قرسو، آروین صداقت کیش، پیروز ارجمند، سجاد پورقناد، بابک خضرایی، پویا سرایی و احمد صدری داوران بخش پژوهشی این جایزه بودند.

روح‌الله خالقی (زاده ۱۲۸۵ – درگذشته ۲۱ آبان ۱۳۴۴) موسیقیدان، آهنگساز، نوازنده ویولن و آموزگار موسیقی، از شاگردان علینقی وزیری بود و در دورانی که توجه به موسیقی سنتی ایران کاهش یافته بود، با آثار و فعالیت‌های خود در حفظ و احیای جایگاه این موسیقی نقش قابل توجهی ایفا کرد.

خالقی چند سال در وزارت معارف خدمت کرد؛ منشی مخصوص دفتر وزیر، معاون دفتر وزارتی، و معاون اداره موسیقی کشور و هنرستان عالی موسیقی، از جمله سمت‌های وی بودند. خالقی سال ۱۳۲۲ با همراهی چند تن از مهمترین چهره‌های موسیقی ایران اعم از ابوالحسن صبا، حبیب سماعی، موسی معروفی، جواد بدیع زاده، احمد فروتن راد و مهدی خالدی «ارکستر ملی» را تشکیل داد که نخستین اجرای آن در اردیبهشت ۱۳۲۳ انجام شد.

خالقی سال ۱۳۲۸ نیز «انجمن دوستداران موسیقی ملی» را تشکیل داد که بعداً به هنرستان موسیقی ملی تغییر نام یافت. این موسیقیدان کنسرت‌های متعددی را توسط ارکستر این انجمن به اجرا درآورد. خالقی نخستین نشریه مستقل موسیقی ایران را با نام مجله «چنگ» تأسیس و مقاله‌های تخصصی بسیاری نیز در مطبوعات مختلف منتشر کرد. رهبری ارکستر «گل‌ها»، سرپرستی ارکسترهای «شماره یک و دو رادیو» و عضویت در شورای موسیقی رادیو از دیگر فعالیت‌های وی بود.

خالقی چندین کتاب مهم در زمینه موسیقی ایرانی و غربی نوشت. «سرگذشت موسیقی ایران» در سه جلد که نام وی را به ‌عنوان «نخستین تاریخ‌نگار موسیقی شهری ایران» مطرح کرد و «نظری به موسیقی» درباره مبانی موسیقی کلاسیک و موسیقی ایرانی در دو جلد، از مهمترین آثار چاپی او محسوب می‌شوند.

از خالقی به‌ عنوان «بنیانگذار موسیقی ملی ارکسترال» نام برده می‌شود؛ به‌ همین دلیل او را از نخستین «آهنگسازان حرفه‌ای کامل در ایران» دانسته‌اند که در این سبک به شهرت رسید. وی قطعات موسیقی بسیاری ساخت که در همه آنها به موسیقی ایرانی توجه و پرداخته شده‌ است.

در آثار خالقی گرایش به کنترپوان، استفاده از هارمونی خاص برای حفظ اصالت موسیقی ایرانی، اهمیت به زیبایی ملودی و ترویج موسیقی بدون کلام مشهود است. قطعات و تصنیف‌هایی همچون «رنگارنگ شماره ۱ و ۲»، «بهار دلنشین»، «حالا چرا»، «خوشه‌چین»، «چَنگِ رودکی»، «میِ ناب» و «سرود نفت» از جمله ساخته‌های خالقی هستند که در میان مردم به شهرت رسیدند. سرود مشهور «ای ایران» که از آن به‌ عنوان سرود ملی غیررسمی ایرانیان یاد می‌شود نیز، از جمله ساخته‌های اوست.