آبخیزداری، راهکار حفظ منابع آب و خاک در کهگیلویه وبویراحمد

به گزارش آباجان به نقل از ایرنا،سیل‌های ویرانگر، فرسایش خاک حاصلخیز ، از بین رفتن پوشش گیاهی، پر شدن مخازن سدها و خشک شدن چشمه‌ها بخشی از تجربیات دهه های اخیر خشکسالی ها و ترسالی ها در کهگیلویه و بویراحمد معروف به سرزمین رودخانه های خروشان است که نیاز به توجه بیشتر برای ساخت زیرساخت های آبخیزداری را بیشتر کرده است.

اما این همه پیامدهای سیل نیست و از بین رفتن منابع ارزشمند خاک، آسیب به واحدهای تجاری و صنعتی روی دیگری از پدیده طبیعی سیل است که این اثرات باعث شده کارشناسان به توسعه زیرساخت های آبخیزداری تاکید کنند .

ملموس ترین و مهیب ترین چهره سیل را ساکنان استان کهگیلویه و بویراحمد در تابستان سال ۱۳۹۹ هنگام از بین رفتن محصولات صدها هکتار مزرعه کشاورزی، باغ، واحدهای تولیدی شیلات و دام مشاهده کردند که این امر ضرورت توسعه زیرساخت های آبخیزداری را بیشتر کرده است.

براساس آمار موجود ، میزان فرسایش خاک در کهگیلویه و بویراحمد ۲۰ تن در هر هکتار است در حالی که میانگین فرسایش خاک در کشور ۱۲ تن در هر هکتار است که این امر اهمیت توجه بیشتر به توسعه طرح های آبخیزداری در این استان را بیشتر می کند.

کارشناسان منابع طبیعی استان اعتقاد دارند که کهگیلویه و بویراحمد با دارا بودن ۵۷ رودخانه به طول یکهزار و ۴۰۰ کیلومتر،۱۱ هزار کیلومتر آب راه ، وجود بیش از ۱۰ درصد از روان آب‌های کشور معادل ۱۰ میلیارد متر مکعب را در خود جای داده یکی از مناطق آسیب پذیر کشور در ویرانی های سیل و زخم خورده خشکسالی‌هاست بنابراین ضرورت ایجاد سازه های آبخیزداری در آن به وضوح احساس می شود.

این صاحب نظران تاکید می کنند که اجرای طرح های آبخیزداری در کهگیلویه و بویراحمد افزون بر کاهش خسارت های سیل،مهار و ذخیره سازی آب برای استفاده در فصول گرم سال، دوران خشکسالی و کاهش فرسایش خاک به عنوان یکی از ارکان توسعه اقتصادی از طریق کشاورزی از نیازهای ضروری استان است.

زیرساخت های در دست احداث

مدیرکل منابع طبیعی کهگیلویه وبویراحمد گفت:اکنون ۶ طرح آبخیزداری در مناطق مختلف استان با حجم سه هزار و ۸۴۲ متر مکعب در دست ساخت است.

سعید جاویدبخت ابراز کرد: این زیرساخت ها با ۱۰۰ میلیارد ریال اعتبار در دست ساخت هستند و براساس برنامه ریزی تا پایان سال جاری بهره برداری می شود.

وی عنوان کرد:در قالب این طرح ها عملیات سنگی ملاتی به منظور جلوگیری از رسوب روان آب های سطحی در مناطق مختلف کهگیلویه وبویراحمد اجرا می شود.

هدفگذاری ۲۷ طرح آبخیزداری در کهگیلویه و بویراحمد

مدیرکل منابع طبیعی کهگیلویه وبویراحمد گفت: ۲۷ طرح آبخیزداری با ۱۷ هزار و ۵۴ متر مکعب حجم عملیات مکانیکی و ۱۶ هکتار عملیات بیولوزیک برای اجرا در سال جاری پیش بینی شده است.

جاوید بخت با بیان اینکه کلنگ زنی طرح های هدفگذاری شده یاد شده نیازمند تزریق اعتبار است تاکید کرد: میزان سرمایه گذاری مورد نیاز ساخت طرح های آبخیزداری یاد شده در استان ۷۲۴ میلیارد ریال است.

عملیات بیولوژیک آبخیزداری به روش هایی مانند بذرکاری و کپه‌کاری و عملیات مکانیکی با روش هایی مانند کنتور فارو اجرا می شود.

به گفته وی کنتور فارو برای بهره‌‏برداری بهینه از آب و خاک در مناطق خشک و نیمه‌‏خشک کنتور احداث می‌شود و این زیرساخت‌ها در عرصه‌هایی که پوشش گیاهی مراتع به حدی کاهش یافته که هیچ‌گونه تأثیری در جلوگیری از روان‌آب سطحی ندارد ولی پایه‌‏های گیاهی مناسب و خوش‌خوراک در عرصه وجود دارد، انجام می‌گیرد.

کنتور فارو (یا خط تراز مستقیم) عبارت است از ایجاد جوی های کوچک و کم عمق بر روی خطوط تراز در سطح مراتع که به منظور مدیریت آب باران, نفوذ آب در خاک، جلوگیری از جریان سطحی آن، افزایش پوشش گیاهی و تولید علوفه انجام می گیرد.

وی ابراز کرد:از سال ۱۳۷۰ تاکنون ۲.۶ میلیون متر مکعب سازه آبخیزداری در این استان ایجاد شده است که اجرای این سازه ها باعث ذخیره سالیانه ۴۰میلیون متر مکعب مهار سیلاب و کنترل ۱.۲ میلیون متر مکعب فرسایش خاک در استان می شود.

آبخیزداری چیست؟

آبخیزداری به معنای مهار آب های روان در زمان سیلاب و تزریق آن به سفره‌های زیرزمینی و همچنین ذخیره در پشت سدهای خاکی برای استفاده در زمان خشکسالی یا فصول گرم سال است.

کارشناسان منابع طبیعی می گویند:اجرای این طرح‌ها علاوه بر رونق بخش کشاورزی و باغداری، موجب افزایش ذخیره آب، تقویت سفره‌های زیرزمینی و کاهش سرعت تخریب های سیلاب و کنترل دبی آب رودخانه، قنات و چشمه‌ها می شود.

مزایای سازه های آبخیزداری

مدیرکل منابع طبیعی کهگیلویه وبویراحمد اظهار کرد: احداث سازه های آبخیزداری افزون بر ذخیره آب برای دوران کم آبی از بروز سیل و خسارت های ناشی از آن پیشگیری می کند.

جاوید بخت گفت: با اجرای این طرح ها سالانه حجم زیادی از روان آب های سطحی کنترل و از خسارت به اراضی و تاسیسات جلوگیری می شود.

وی افزود: کنترل سیلاب، ایجاد اشتغال موقت و دائم،نشاط تفرجگاه ها، مهیا شدن آبشخور برای ادامه زندگی گونه های حیات وحش،تقویت پوشش گیاهی و افزایش تولیدات کشاورزی و دامپروری،کاهش رسوبات و افزایش عمر مفید سدها مزایای مهم اجرای سازه های آبخیزداری در این استان بوده است.

کهگیلویه و بویراحمد با مساحتی حدود ۱۶ هزار و ۲۴۹ کیلومترمربع، سرزمینی مرتفع و کوهستانی با اقلیم سردسیری و گرمسیری در جنوب غربی ایران قرار دارد و یک درصد مساحت کشور است.