ماجراهای شیرین ابوعاقله/ خبرنگاری که صدای مردم فلسطین بود

به‌گزارش خبرگزاری آباجان به نقل از تسنیم از تبریز، شهریار شفیعی متولد سال ۱۳۶۹، اهل تبریز و کارشناس ارشد رشته مترجمی زبان انگلیسی است که نویسندگی رادیو و تلویزیون و دبیری سایت برون‌مرزی صداوسیمای آذربایجان‌شرقی را در کارنامهٔ خود دارد. شعر را از سال ۱۳۸۹ به صورت جدی شروع کرده و از دیگر علاقه‌مندی‌های هنری وی، ترجمه ادبی است که در این سال‌ها ترجمه‌های شعر و داستان کوتاه از نویسندگان انگلیسی زبان را ترجمه کرده است.

کتاب «من شیرین ابوعاقله هستم» تازه‌ترین کتاب ترجمه‌شده توسط شهریار شفیعی است که توسط نشر امیرکبیر روانه بازار شده است.

اعلام آتش‌بس میان حماس و رژیم صهیونیستی بهانه‌ای برای دیدار با شهریار شفیعی، مترجم، نویسنده و شاعر تبریزی شد تا با او درباره ماجرای کتاب «من شیرین ابوعاقله هستم» به گفت‌وگو بنشینیم.

شفیعی درباره اینکه ماجرای ترجمه این کتاب از کجا شروع شد، گفت:  ماجرای کتاب «من شیرین ابوعاقله هستم» پس از عملیات طوفان الاقصی آغاز شد؛ سر و گوشم می‌جنبید تا کاری برای فلسطین انجام دهم. شعر، ابزار مناسبی برای آنچه که در ذهن داشتم، نبود و نمی‌توانست دغدغه قلبی‌ام نسبت‌ به آرمان فلسطین را ابراز کند. قبل‌ترها هم از یک سال پیش با شیرین ابوعاقله آشنا شده بودم.

وی ادامه داد: در تحقیقاتی که در مورد فلسطین داشتم، در پی کتابی ترجمه‌شده بودم که منبع مناسبی برای شناخت قضایای فلسطین باشد که باز هم، در تحقیقاتم با نام «شیرین ابوعاقله» مواجه شدم. پس از گذشت یک سال از شهادت «شیرین ابوعاقله» در سال ۲۰۲۳، مواجهه‌ام با نام وی، باعث شد به سمت ماجرای شیرین بروم. برای ترجمه اثری درباره «شیرین ابوعاقله»، در پی منابع، کتاب‌ها و مطالبی بودم و به انبوهی از مطالب و چند کتاب دست یافتم.

مترجم کتاب «من شیرین ابوعاقله هستم»،‌درباره مدت زمانی که سپری تا آثار مربوط به این کتاب گردآوری شود گفت: آبان ۱۴۰۲ بود که ترجمه این کتاب را آغاز کردم. چهار ماه طول کشید تا این کتاب ترجمه و به ناشر تحویل داده شود.  ترجمه این اثر تا اواخر اسفند ۱۴۰۲ ادامه داشت. چهار ماه شبانه مشغول ترجمه این کتاب بودم. زندگی کارمندی و مشغله‌های روزمره‌ای که داشتم مانع از این بود که وقت بیشتری برای ترجمه کتاب بگذارم.

شفیعی گفت: این کتاب از یک منبع خاص و کتاب واحد ترجمه نشده است. وقتی که این منابع را گردآوری می‌کردم، دو کتاب در مورد «شیرین ابوعاقله» منتشر شده بود؛ یکی با عنوان شهادت شیرین ابوعاقله بود که توسط مؤسسه مطالعات فلسطین به زبان عربی چاپ شده بود و دیگری کتابی به زبان انگلیسی بود که شبکه الجزیره به صورت الکترونیکی منتشر کرده بود.

هدفم آشنایی سریع مخاطب ایرانی با شیرین ابوعاقله بود

وی ادامه داد: کتاب منتشرشده شبکه الجزیره، دو روایت از نزدیکان «شیرین ابوعاقله» را در مورد این بانوی خبرنگار منتشر و  واکاوی تخصصی از گزارش‌های میدانی «شیرین ابوعاقله» ارائه کرده بود که مربوط به مدت فعالیت حرفه‌ای‌اش در الجزیره بود. از دو کتاب مؤسسه مطالعات فلسطین و شبکه الجزیره برای ترجمه بهره بردم اما همه هر دو کتاب را ترجمه نکردم. منبع عربی در حدی که فهرست آن را نگاه کنم، برایم اولویت داشت که ۵۰ صفحه آن مربوط به زندگی‌نامه «شیرین ابوعاقله» و مابقی مربوط به واکنش‌های بین‌المللی پس از شهادت وی بود.

شفیعی گفت: زندگینامه شیرین از یک منبع دیگر ترجمه شده است. علاوه‌بر کتاب مؤسسه مطالعات فلسطین به زبان عربی و کتاب شبکه الجزیره به زبان انگلیسی، از انبوه مطالب روایت‌های همکاران شیرین در نشریات و مجلات مختلف حتی در صفحه‌های شخصی‌شان در فضای مجازی بهره بردم. حجم مطالب برای ترجمه زیاد بود. می‌خواستم یک آشنایی سریع بین مخاطب ایرانی و شیرین ابوعاقله اتفاق بیفتد. مسئله دیگر این بود که خیلی از مطالبی که گردآوری شده بود به درد مخاطب ایرانی نمی‌خورد.

این مترجم ادامه داد: مجموعه «رنج تو جاری است» قالب و عنوانی است که مجموعه انتشارات امیرکبیر برای کتاب‌های حوزه فلسطین انتخاب کرده است؛ کتاب «من شیرین ابوعاقله هستم» نیز در این مجموعه جای می‌گیرد. پنجمین عنوان از مجموعه «رنج تو جاری است»، کتابی است که درباره شیرین ابوعاقله ترجمه کرده‌ام و پیش از این اثر، چهار کتاب دیگر در یک سال اخیر توسط انتشارات امیرکبیر در حوزهٔ فلسطین به چاپ رسیده است.

او درباره اینکه ترجمه‌ آثار درباره شیرین ابوعاقله و تحقیق درباره این خبرنگار، او را به چه شناختی رسانده است، گفت: بگذارید اینگونه پاسخ بدهم؛ یکی از دلایل محکم که به روایت «شیرین ابوعاقله» روی آوردم، مسئلهٔ خبرنگار جنگ بودن یک زن بود. یعنی طی چند سال اخیر تبلیغات می‌شد که زنان نمی‌توانند نقش اجتماعی داشته باشند و در اجتماع سرکوب می‌شوند.

احیای اعتماد مردم فلسطین به رسانه و شکست پروپاگاندای صهیونیسم

شفیعی ادامه داد: شیرین ابوعاقله و خبرنگار جنگ بودن مسئلهٔ حایز اهمیتی است که در این روایت ترجمه‌شده است. ابوعاقله به عنوان یک زن جوان که به عرصه رسیده بود، می‌توانست به سراغ کارهای مختلف برود اما خبرنگاری جنگ را به خاطر محیطی که در آن می‌زیست و درگیر جنگ بود، انتخاب کرد و دوست داشت صدای مردم باشد. او فارغ از نگاه‌های سیاسی، کار خود را انجام می‌داد. چندان به دعواهای سیاسی و دیپلماسی کاری نداشت و در پی داستان مردم فلسطین بود. هرجا داستان مردم فلسطین در جریان بود، شیرین آن‌جا بود. می‌خواست صدای مردم فلسطین را اول به گوش جهان عرب و سپس به گوش کل جامعه بین‌الملل برساند و این مهم باعث شد مصمم‌تر به سمت روایت شیرین ابوعاقله بروم.

نسبت خبرنگاری، سیاست و زنانگی را در شیرین ابوعاقله چگونه دیدید؟؛‌ شفیعی در پاسخ به این سوال گفت: خانم ابوعاقله به‌شدت در جامعه فلسطین تأثیرگذار بود. ابوعاقله برای آشتی مردم فلسطین با رسانه‌ها پا پیش گذاشته بود چراکه سال‌ها پروپاگاندای رسانه‌ای صهیونیسم نمی‌گذاشت صدای مردم فلسطین به گوش جهانیان برسد. در وهله اول ظهور شبکه الجزیره و در وهله دوم ظهور افراد علاقه‌مند و دغدغه‌مندی همچون شیرین ابوعاقله که یکی از مشخص‌ترین و اولین خبرنگارانی که به دفتر الجزیره در فلسطین پیوسته بود، باعث شد جریانی رسانه‌ای به وجود بیاید.

وی ادامه داد: یک سال پس از تأسیس شبکه الجزیره و حضور جدی شیرین ابوعاقله در رسانه، پروپاگاندای رژیم صهیونیستی شکسته شد. شیرین ابوعاقله و جریان رسانه‌ای شبکه الجزیره، با رسانه‌های بین‌المللی که عملا به روابط عمومی رژیم صهیونیستی تبدیل شده بودند، مقابله جدی کردند. گزارش‌ها و روایت‌های شیرین ابوعاقله باعث برگشتن اعتماد مردم به رسانه بود. مردم به اخبار دیگری جز گزارش‌های الجزیره و شیرین اعتماد نمی‌کردند و دوست داشتند صدایشان از گلوی شیرین به دنیا برسد چون ابوعاقله هم تلاش داشت اطلاعاتی که به مردم ارائه می‌دهد دست اول، دقیق و باتحقیق باشد.

مترجم کتاب «من شیرین ابوعاقله هستم» با بیان اینکه شیرین ابوعاقله در روایت دست اول و با جزئیات حساسیت زیادی داشت، گفت: او  یک دفترچه یادداشت به‌همراه خود داشت ‌که نکاتی را در آن می‌نوشت. زیاد سؤال می‌کرد و به‌دنبال یادگیری عرصه‌های جدید بود که بتواند با ابزارهای مختلف صدای آرمان فلسطین را برساند؛  در پی یادگیری زبان عبری بود که بتواند رسانه‌های اسرائیلی را رصد کند تا ببیند چه درباره فلسطین می‌گویند. به زبان‌های انگلیسی و عربی مسلط بود  و در بحث رسانه‌های دیجیتال و روز، در پی یادگیری چیزهای جدید بود.

دخترانی که نقش شیرین را بازی می‌کنند

شفیعی گفت: مقوله زن در فلسطین یک موضوع فوق‌العاده مهم و ویژه است. زنان فلسطینی از دیرباز، نقش مادرانگی، فرزندآوری و محور خانواده بودن را در کنار کارهایی که به‌صورت روزمره انجام می‌دادند، ایفا می‌کردند. یکی از جنبه‌های مهم ملی‌گرایی فلسطین این است که از دیرباز تا کنون و در نسل جدید، علاوه‌بر نگاه سنتی، شاهد این هستیم که بانوان فلسطینی به مادرانگی و محور خانواده بودن و ایفای نقش‌های اجتماعی بسیار علاقه‌مند هستند. نسل جدید زنان فلسطینی دوست دارند تحصیلات خود را در کنار ایفای نقش مادرانی ادامه دهند. شیرین ابوعاقله هم از زنانی بود که تا مقطع تحصیلات تکمیلی ادامه تحصیل داد و هرگز از یادگیری امتناع نکرد.

وی ادامه داد: یکی از اتفاقاتی که با شهادت ابوعاقله در وضعیت زنان فلسطین رخ داد، این بود که جامعه فلسطین، زن را به عنوان شهید قبول کند؛ یعنی علاوه‌بر نقش مادران سرزمین فلسطین بودن، از شهیدان آن جامعه نیز باشند. به عبارتی؛ جامعه فلسطین به این باور رسید که می‌توان در نقش زنانگی و در پذیرفتن نقش‌های اجتماعی موفق بود و به شهادت نیز رسید. شهادت «شیرین ابوعاقله» در جامعه فلسطین خاصه روی دختران نوجوان و جوان  بسیار تأثیرگذار بود.

شفیعی درباره الگوگیری دختران فلسطینی از شیرین ابوعاقله گفت: معروف است که پس از شهادت ابوعاقله، دختران نوجوان و جوان در خانه‌های فلسطینی، برس موی خود را به‌عنوان میکروفون در دست می‌گرفتند و مقابل آینه نقش ابوعاقله را بازی می‌کردند. شیرین ابوعاقله آن‌قدر در حرفه خود موفق بود که افراد بسیاری را به خبرنگاری و آرمان فلسطین علاقه‌مند کرده بود.

او درباره تأثیرگذاری شخصیت ابوعاقله گفت: یکی از جنبه‌های مهم تأثیرگذاری «شیرین ابوعاقله»، حتی بر روی دشمنانش، این است که سربازان اسرائیل وقتی در کوچه‌های رام‌الله قدم می‌زنند و می‌خواهند حکومت نظامی را اعلام کنند، آن جمله مألوف و متداول که ابوعاقله در آخر گزارش‌های خود استفاده می‌کرد را به‌کار می‌برند و باصدای بلند «انا شیرین ابوعاقله؛ رام‌الله، الجزیره» را تکرار می‌کنند. دقیقا با همان لحن شیرین، سربازان اسرائیلی اعلام حکومت نظامی می‌کنند. این‌ها همه بیان‌گر این است که دشمن هم می‌دانست شیرین برای مخاطب و مردم فلسطین آشناست.

پس از اتمام ترجمه کتاب «من شیرین ابوعاقله هستم»، یکی از حسرت‌هایی که داشتم این بود که ای‌کاش ابوعاقله در طوفان‌الاقصی زنده بود. قطعا با گزارش‌های ابوعاقله، طوفان‌الاقصی دیدنی‌تر و شنیدنی‌تر می‌شد.

انتهای پیام/