کلاهک‌های قطبی و دشت سیتریتسِ مریخ در رصد ساکنان زمین

کاظم کوکرم در گفت‌وگو با خبرنگار گروه علمی آباجان به نقل از ایرنا گفت: امروز (پنجشنبه)، مریخ در نزدیک‌ترین فاصله از زمین تا دو سال آینده قرار می‌گیرد؛ یعنی به اصطلاح نجومی، ۲۷ دی ماه مریخ در مقابله (با زمین) قرار می‌گیرد.

وی به توضیح اصطلاح مقابله پرداخت و افزود: مقابله به معنی «در مقابل قرار گرفتن» است. یعنی در زمان مقابله، مریخ از دید ناظر زمینی در مقابل خورشید قرار می‌گیرد و از منظر فضایی، زمین درست بین خورشید و مریخ واقع می‌شود. به همین دلیل تقریبا تا دو سال آینده این نزدیک‌ترین فاصله‌ای است که مریخ تا زمین خواهد داشت و اندازه‌ این فاصله حدود ۹۶ میلیون کیلومتر است و ما مریخ را این شب‌ها در آسمان شب درخشان‌تر از سایر مواقع سال می‌بینیم، علت این است که در نزدیک‌ترین فاصله از زمین قرار دارد.

مسئول روابط عمومی کمیته آماتوری انجمن نجوم ایران ادامه داد: علت رنگ سرخ مریخ، ترکیبات اکسید آهن در خاک این سیاره و بازتاب نور خورشید از این سیاره در شرایط مقابله در شب‌های پایانی دی و اوایل بهمن است. به این ترتیب این شب‌ها با یک تلسکوپ جزئیات بیشتری را از سطح مریخ می‌توانیم ببینیم و بنابراین اگر به تلسکوپ یا رصدخانه‌ای دسترسی داریم بهتر است فرصت را از دست ندهیم و سعی کنیم این از پنجشنبه تا یکشنبه آینده، (۲۷ تا ۳۰ دی) مریخ را با تلسکوپ ببینیم.

هنگام رصد مریخ با تلسکوپ جزئیاتی مثل کلاهک‌های قطبی سطح مریخ، همینطور عوارضی مثل دشت سیرتیس بزرگ، فلات عربیا در پس زمینه نارنجی رنگ قرص سیاره می‌توانیم ببینیم. این نوع رصد سیاره سرخ در سایر مواقع سال به راحتی ممکن نیست و نزدیکی مریخ به زمین این فرصت را برای علاقه‌مندان آسمان فراهم می‌کند تا مریخ را با جزئیات ببینند.

این مدرس نجوم یادآور شد: مریخ تقریبا هر دو سال یکبار در وضعیت مقابله قرار می‌گیرد و طی سال‌های اخیر مانند سال ۲۰۱۸ مقابله‌هایی داشتیم که شرایط به مراتب بهتری نسبت به امسال داشتند و مثلاً به جای اینکه مریخ ۹۶ میلیون کیلومتر با زمین فاصله داشته باشد، حدود ۷۰ میلیون کیلومتر از زمین فاصله داشته و اینها باعث می‌شده مریخ را بتوانیم بهتر ببینیم. ولی از آنجا که اکنون در فصل زمستان نیمکره شمالی و تابستان نیمکره جنوبی هستیم، زمین در نزدیک‌ترین فاصله از خورشید در مدار خود قرار دارد و همین موقعیت مداری زمین و مریخ باعث شده خیلی هم به هم نزدیک نباشند. بنابراین شاید نباید انتظار داشته باشیم که مریخ شبیه به مقابله سال ۲۰۱۸ دیده شود.

چگونه مریخ را از نزدیک‌تر ببینیم؟

وی تاکید کرد: علاقه‌مندان به رصد مریخ اگر بخواهند این سیاره را در آسمان شب پیدا کنند، باید این شب‌ها پس از غروب آسمان به سمت مشرق بایستند و در صورت فلکی جوزا، این سیاره را در کنار دو ستاره کاستور و پلوکس ببینند، کمی بالاتر در آسمان و در صورت فلکی ثور نیز سیاره مشتری دیده می‌شود. حدوداً یک ماه پیش هم مشتری در همین وضعیت مقابله قرار داشت و این شب‌ها مریخ و مشتری هر دو شرایط ایده آلی برای رصد دارند.

روز یکشنبه سی‌ام دی ماه از ساعت ۱۸ تا ۲۰ در گنبد مینا یک کارگاه آموزشی رایگان برای رصد مریخ و مشتری برگزار می‌شود و بعد از پایان این رویداد نیز علاقه‌مندان می‌توانند با تلسکوپ بزرگ گنبد مینا مریخ و مشتری را رصد کنند.
این نشست آموزشی بخشی از «سلسله نشست‌های مینایی» است که هر دو هفته یک‌بار در گنبد مینا برگزار می‌شود. افزون بر این، در شامگاه ۳۰ دی، هر علاقه‌مندی که مایل بود مریخ و مشتری را با تلسکوپ ببیند، در تهران می‌تواند به گنبد مینا و در شهرهای دیگر مانند اصفهان به مرکز نجوم ادیب اصفهان یا در مشهد به انگاریوم در دانشگاه فردوسی مشهد مراجعه کند. معمولا شهرهای مختلف انجمن‌های نجومی و رصدخانه دارند که در چنین مناسبت‌هایی ضمن آموزش و همراهی برای رصد آسمان به علاقه‌مندان کمک می‌کنند.