مشارکت راهبردی ارمنستان و آمریکا؛ تکرار تجربۀ تلخ گرجستان؟

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری آباجان به نقل از تسنیم، رسانه‌های ارمنستان با اشاره به امضای «منشور مشارکت راهبردی» بین آمریکا و ارمنستان، به شدت هیجان‌زده شده و با اشتیاق بخش‌هایی از اظهارات آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا را نقل می‌کنند.

بلینکن از تشکیل «کمیسیون مشارکت راهبردی» برای تقویت روابط در زمینه‌های مختلف، از دفاع گرفته تا اقتصاد و دموکراسی، خبر داده است.

وی همچنین گفته است که «آمریکا با ارمنستان در زمینه امنیت و دفاع همکاری و از تلاش‌های این کشور برای تثبیت استقلال و حاکمیت بر سرزمین خود حمایت می‌کند».

به گفته بلینکن، «ما در حال تبدیل شدن به شرکای قوی‌تر هستیم و این موضوع نه‌تنها به نفع دو کشور، بلکه به نفع کل منطقه و فراتر از آن است.»

بلینکن همچنین از اعزام گروهی از متخصصان به ارمنستان برای «ارائه کمک‌های کارشناسی در زمینه تقویت امنیت مرزها» خبر داده و اعلام کرد که مذاکراتی در زمینه همکاری هسته‌ای غیرنظامی انجام خواهد شد.

همچنین، قرار است ایروان به ائتلاف بین‌المللی به رهبری آمریکا برای مبارزه با داعش بپیوندد. بلینکن همچنین از ادامه همکاری در زمینه امنیت برای تقویت «توانایی‌های صلح بانی»، از جمله برگزاری رزمایش مشترک Eagle Partner خبر داده است.

مشارکت راهبردی ارمنستان و آمریکا: واکنش‌ها و پیامدهای احتمالی

آرارات میرزویان، وزیر امور خارجه ارمنستان، با ابراز رضایت از امضای «منشور مشارکت راهبردی» بین آمریکا و ارمنستان، گفته که این منشور «اساس محکمی را برای همکاری بلندپروازانه‌تر بین دو کشور ایجاد می‌کند».

به گفته وی، این موضوع به معنای «گسترش همکاری در زمینه دفاع و امنیت»، تقویت «روابط اقتصادی و انرژی» و غیره است. وی همچنین با تکرار مواضع بلینکن، ابراز امیدواری کرده است که «مشارکت ما با دولت جدید آمریکا ادامه یابد».

اما اینکه چرا میرزویان در این زمینه ابراز امیدواری و نه اطمینان کرده است، احتمالاً نیازی به توضیح ندارد. در هر صورت، همان‌طور که تحلیلگران به آن اشاره کرده‌اند، ابراز علاقه‌های مکرر دولت بایدن به ایروان در نهایت به این «مشارکت راهبردی» ختم شد؛ اما واکنش کشورهایی مانند ایران و روسیه به این موضوع چه خواهد بود؟

لازم به یادآوری است که مقامات روسیه و سازمان پیمان امنیت جمعی در آستانه امضای این منشور، ضمن تأکید بر «حق حاکمیتی ارمنستان برای توسعه روابط با همه کشورها»، بر «اهمیت همکاری در چارچوب اتحادیه اقتصادی اوراسیا»، «حل مشکلات با کشورهای همسایه بدون درخواست کمک از اتحادیه اروپا و آمریکا» و «رعایت اصل امنیت برابر و غیرقابل تجزیه» که به معنای «عدم ایجاد تهدید امنیتی برای سایر کشورها و سازمان‌های بین‌المللی» است، نیز تأکید کرده‌اند.

در این زمینه، برخی از کارشناسان ارمنی پیش از امضای این منشور سعی کردند اطمینان دهند که «آمریکا هیچ‌گونه تضمین امنیتی و کمک نظامی به ارمنستان ارائه نخواهد کرد و همچنین به عنوان کمک، سلاح و مهمات به این کشور نخواهد فروخت» و این سند شامل «استقرار پایگاه نظامی یا نمایندگان نظامی آمریکا در ارمنستان» نخواهد بود.

از سوی دیگر، یک روز پیش، گئورگ پاپویان، وزیر اقتصاد ارمنستان، اعلام کرد که «ارمنستان به فکر جایگزین کردن اتحادیه اقتصادی اوراسیا با چیز دیگری نیست» و تنها «به دنبال تنوع بخشیدن به شرکای تجاری خود است».

وی در ادامه با زبانی پیچیده به سبک نیکول پاشینیان گفت: «ما می‌خواهیم مستقل باشیم و استقلال به معنای وابستگی به همه و نه فقط به یک نهاد است و همه نیز تا حدودی به شما وابسته باشند.»

در همین حال، در ۹ ژانویه، علی‌اکبر احمدیان، دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران، در دیدار با نخست‌وزیر ارمنستان تأکید کرد: «حضور نیروهای فرامنطقه‌ای و بیگانه بر پیچیده‌تر شدن معادلات سیاسی و امنیتی منطقه می‌افزاید و کمکی به حل مسائل نخواهد کرد و ایجاد صلح و ثبات تنها با کمک و همکاری کشورهای منطقه امکان‌پذیر است.»

به نظر می‌رسد که مشارکت راهبردی ارمنستان و آمریکا با واکنش‌های متفاوتی از سوی کشورهای منطقه و همچنین با نگرانی‌هایی در مورد پیامدهای آن برای امنیت و ثبات منطقه مواجه شده است.

مشارکت راهبردی ارمنستان و آمریکا: تکرار سناریوی شکست‌خورده گرجستان؟

رسانه‌های ارمنستان با هیجان از «مشارکت راهبردی» با آمریکا استقبال می‌کنند، اما برخی از صداها در این کشور به امضای سندی مشابه توسط آمریکا و گرجستان در سال ۲۰۰۹ اشاره می‌کنند که در نهایت به شکست انجامید.

در متن سند امضا شده بین آمریکا و گرجستان نیز برنامه‌هایی برای «همکاری در زمینه‌های دفاع و امنیت با هدف کمک به صلح و ثبات» مطرح شده بود.

همچنین، «همکاری و مشارکت بین آمریکا و گرجستان در زمینه‌های دفاع و امنیت» برای هر دو کشور و همچنین برای منطقه مفید دانسته شده بود. علاوه بر این، در سال ۲۰۱۶، این دو کشور تفاهم‌نامه‌ای را برای «گسترش همکاری در زمینه دفاع و امنیت» امضا کردند. سه سال بعد، گرجستان و آمریکا توافقنامه چارچوبی برای همکاری در زمینه امنیت به مدت سه سال امضا کردند که در سال ۲۰۲۲ به مدت ۱۰ سال تمدید شد.

اما در سال ۲۰۲۴، جنبش اجتماعی «قدرت مردم» در گرجستان اعلام کرد که این «مشارکت راهبردی تنها حرف و هیچ اقدامی در پی نداشته است» و «۹۰ درصد از کمک‌های آمریکا از طریق سازمان‌های غیردولتی جعلی» به احزاب و سازمان‌هایی منتقل می‌شود که «در تلاش برای ایجاد دوقطبی، تخریب نهادهای دولتی، احیای نفوذ خارجی و گسترش ایدئولوژی لیبرال در گرجستان هستند».

در اواسط سال ۲۰۲۴، آمریکا به دلیل تصویب قانون «شفافیت نفوذ خارجی» در گرجستان، روابط خود را با این کشور مورد بازنگری قرار داد و سپس اعلام کرد که کمک ۹۵ میلیون دلاری خود به دولت گرجستان را متوقف خواهد کرد و در پایان سال، وزارت امور خارجه آمریکا از تعلیق «مشارکت راهبردی با گرجستان» خبر داد.

به نظر می‌رسد که مشارکت راهبردی ارمنستان و آمریکا نیز مانند مورد گرجستان، به شکست خواهد انجامید و باعث افزایش تنش و بی‌ثباتی در منطقه خواهد شد.

انتهای پیام/