الگوی تغذیه در چهارمحال و بختیاری و سراشیبی کاهش سلامتی

به گزارش آباجان به نقل از ایرنا، رشد و سلامت بدن با تغذیه سالم ارتباط مستقیمی دارد. تغذیه نه تنها بر رشد جسمی و ظاهر انسان تاثیر می‌گذارد بلکه بر نحوه احساس و برداشت ما از محیط، خلق و خو و رفتار ما نیز موثر است.

اهمیت وجود برخی مواد مغذی بر بدن به ویژه ویتامین‌ها، مواد معدنی و پروتئین‌ها به اندازه‌ای ضروری است که در تغذیه و سلامت سلول‌های مغز نیز دخالت دارد و بر این اساس می‌توان با استفاده از تغذیه مناسب، از بروز برخی نارسایی‌های عصبی و روانی پیشگیری کرد.

تغذیه کامل و کافی، باعث شادابی و تندرستی می‌شود، بر طول عمر مفید انسان می‌افزاید، ناتوانی و بیماری را کاهش می‌دهد، زندگی را در نظر انسان رضایت‌بخش جلوه می‌دهد و از پیری زودرس پیشگیری می‌کند از همین رو آگاهی نسبت به الگوی تغذیه سالم از اهمیت بالایی برخوردار است چراکه در پیشگیری از شیوع بیماری‌ها نقش بسزایی دارد.

اهمیت این موضوع سبب شده است تا از ۱۵ تا ۳۰ دی‌ماه با عنوان هفته بسیج تغذیه سالم نامگذاری شود و می‌طلبد تا به همین مناسبت تبیین الگوی تغذیه سالم، فرهنگسازی و آگاه‌سازی مردم در این خصوص با حساسیت و فراگیری بیشتری دنبال شود.

وضعیت استان در خصوص شیوع بیماری‌ها و ارتباط با آن تغذیه

مدیر پیشگیری و مبارزه با بیماری‌های مرکز بهداشت چهارمحال و بختیاری به آخرین پژوهش‌های انجام شده در خصوص وضعیت استان پیرامون شیوع بیماری‌های غیرواگیر و عوامل موثر بر آن اشاره می کند و می‌گوید: یکی از بیماری‌هایی که ارتباط مستقیمی با تغذیه دارد فشار خون است و در همین خصوص باید گفت طبق طرح بسیج ملی غربالگری دیابت و فشارخون در سال گذشته انجام شد شیوع فشار خون در استان ۳۵.۳ درصد بود که نسبت به میانگین کشوری آن که ۳۲ اعلام شده است، بیشتر است.

اصغر نوروزاده افزود: در خصوص شیوع دیابت وضعیت استان در مقایسه با میانگین کشوری آن که ۱۴ درصد است، در وضعیت بهتری قرار دارد اما غفلت در این حوزه نیز می‌تواند پیامدهای ناگواری داشته باشد و چنانچه الگوی تغذیه ناسالم بر فرهنگ غذایی استان حاکم شود، شیوع دیابت نیز افزایش می‌یابد.

وی در خصوص اضافه وزن و چاقی در استان نیز توضیح داد: نرخ اضافه وزن در استان ۴۰ درصد و متوسط کشوری آن ۳۸ درصد است اما با این حال چاقی در استان ۲۱ درصد و میانگین کشوری آن ۲۵ درصد گزارش شده است.

مدیر پیشگیری و مبارزه با بیماری‌های مرکز بهداشت چهارمحال و بختیاری یادآور شد: شاخص کم‌تحرکی نیز در استان ۴۰ درصد است که نسبت به میانگین کشوری آن در وضعیت بهتری قرار داریم اما تحرک مردم استان در مقایسه با سال‌های گذشته کمتر شده که می‌طلبد در این خصوص ورزش و تحرک بیشتری انجام شود.

نوروززاده با اشاره به تاثیر مهم مصرف میوه و سبزی در پیشگیری از شیوع بیماری‌ها، مصرف این ماده غذایی مهم در استان را ناکافی اعلام کرد و گفت: مصرف سبزی در استان هفت درصد است در حالی که میانگین کشوری آن ۸.۵ درصد اعلام شده است.

وی با بیان اینکه مصرف نمک در استان ۲ برابر استاندارد جهانی است افزود: یکی از دلایل استفاده از نمک زیاد در استان که در کشور نیز به همین شکل است مصرف فست‌فودها، سوسیس و کالباس، چیپس و پفک و نمک پنهان در مواد غذایی حاوی نگهدارنده‌هاست.

افزایش مرگ و میرهای ناشی از بیماری‌های قلبی در استان

علی‌ضامن صالحی‌فرد معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی، خدمات درمانی و بهداشتی چهارمحال و بختیاری در این خصوص گفته است: بیماری‌های قلبی عروقی با حدود ۲ هزار مرگ در سال، کماکان رتبه اول علل مرگ‌ومیر را در استان به خود اختصاص داده‌ است.

وی افزود: این گروه از بیماری‌ها علل متعددی از جمله مصرف دخانیات، دیابت، فشارخون بالا، چاقی و آلودگی هوا دارند و در میان تغذیه ناسالم نیز عامل تشدیدکننده‌ است.

معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی، خدمات درمانی و بهداشتی چهارمحال و بختیاری با اشاره به کاهش سن بروز سکته‌های قلبی در کشور و استان تصریح کرد: بیشتر مرگ و میرهایی که بر اثر سکته رخ می‌دهد در افراد زیر ۷۰ سال که افراد کارآمد جامعه هستند، اتفاق می‌افتد.

صالحی‌فرد یادآور شد: سن بروز سکته‌های قلبی در کشور نسبت به سه دهه گذشته ۱۰ تا ۱۵ سال کاهش پیدا کرده است و به نسبت برخی جوامع مانند اروپای غربی، آمریکا و ژاپن این سن در کشور به‌طور متوسط ۱۰ تا ۱۵ سال پایین‌تر است.

تغییر الگوی تغذیه از غذاهای سنتی به فست‌فودها

یک پزشک تخصص گوارش و کبد در چهارمحال و بختیاری نیز با اشاره به افزایش شیوع کبد چرب در این استان گفت: تغییر الگوی غذایی از غذاهای سنتی به فست‌فودها سبب شده تا کبد چرب و به دنبال آن بیماری‌های قلبی و عروقی شیوع بیشتری پیدا کند.

محمد کرمی هرستانی در گفت‌وگو با خبرنگار آباجان به نقل از ایرنا افزود: کبد چرب در بلندمدت منجر به بروز بیماری‌های قلبی کشنده می‌شود از همین رو یکی از راهکارهای درمان و یا پیشگیری از بروز کبد چرب تغذیه سالم و تحرک بدنی است.

وی با بیان اینکه زندگی‌های مدرن و شهری سبب استفاده زیاد از فست‌فودها شده است تصریح کرد: در زمان حاضر که هم پدر و هم مادر در بیرون از خانه شاغل هستند فرصت اندکی برای آشپزی در خانه فراهم می‌شود و همین مصرف‌گرایی و شیوع بالای استفاده از فست‌فودها، الگوی غذایی را تغییر داده و سلامتی مردم را به خطر انداخته است.

این پزشک چالش کنونی الگوی غذایی در سطح جامعه را کم‌اطلاعی و نبود آگاهی نسبت به هرم ارزش غذایی در بین مردم عنوان کرد و گفت: اگر بخواهیم سلامتی مردم حفظ شود باید فرهنگسازی تغذیه سالم را با قوت بیشتری انجام داد و شهروندان را از مضرات مصرف فست‌فودها آگاه کرد.

این پزشک متخصص گوارش با اشاره به افزایش بیماری‌های گوارشی در استان یادآور شد: نه تنها انتظار می‌رود متولیان امر نسبت به آگاهی‌رسانی برای تغذیه سالم فرهنگسازی و تبلیغ بیشتری را در دستور کار قرار دهند بلکه ضرورت دارد که مردم نیز سواد سلامت خود را ارتقا داده و برای حفظ سلامتی خود از الگوی تغذیه‌ای مناسب پیروی کنند.

چه برنامه‌هایی برای ترویج تغذیه سالم در استان انجام می‌گیرد؟

معاون فنی مرکز بهداشت چهارمحال و بختیاری نیز در خصوص اقداماتی که در خصوص ترویج فرهنگ تغذیه سالم در استان انجام می‌گیرد به خبرنگار آباجان به نقل از ایرنا گفت: یکی از مهمترین این برنامه‌ها آگاه‌سازی و فرهنگسازی تغذیه سالم از طریق مراکز بهداشت و تبلیغ چهره به چهره با مادران و بانوان استان است.

سمیه جوادی افزود: همچنین با کمک دستگاه‌های دیگر و اعضایی که عضو کارگروه سلامت و امنیت غذایی هستند نسبت به تولید محتوا و انتشار آن از رسانه‌های استان اقدام شده است هرچند اعتقاد ما بر این است که این تبلیغات باید فراگیرتر و بیشتر شود.

وی با اشاره به اجرایی شدن طرح باغچه‌های سلامت خانگی در استان تصریح کرد: یکی از چالش‌های جدی الگویی تغذیه سالم، مصرف ناکافی سبزی در خانواده‌هاست از همین رو تلاش شد در قالب اجرای این برنامه در استان مادران خانوار را نسبت به کاشت سبزی در باغچه حیاط خانه خود تشویق کنیم که این طرح در بخش‌هایی از استان به خوبی اجرا شده است.

معاون فنی مرکز بهداشت چهارمحال و بختیاری ترویج استفاده از نان کامل را یکی دیگر از اقدامات در راستای نهادینه کردن الگوی تغذیه سالم در استان برشمرد و گفت: در حال حاضر طبخ نان کامل در سه باب نانوایی شهر شهرکرد به صورت آزمایشی در حال انجام است.

جوادی با بیان اینکه استفاده از نان کامل با استقبال ضعیف مردم استان روبرو شده است اظهار داشت: نان کامل نانی است که سبوس آن زیاد است و برای سلامتی بسیار مفید است اما به سبب اینکه ظاهر جذابی ندارد و به طور معمول تیره‌تر از دیگر نان‌هاست و از ضخامت بالایی برخوردار بوده از همین کمتر مورد پسند مردم استان قرار می‌گیرد.

وی با بیان اینکه مصرف سرانه گوشت قرمز در استان طی سال‌های گذشته بیشتر از سال‌های اخیر بوده است تصریح کرد: به سبب شرایط اقتصادی، تهیه و مصرف گوشت قرمز از سوی مردم استان طی سال‌های اخیر کاهش یافته اما برای جبران آن توصیه می‌شود از جایگزین‌های سالم نظیر حبوبات استفاده شود که هم سالم‌تر است و هم نیاز روزانه آنها به پروتئین را جبران می‌کند.

این پزشک عمومی در ادامه با اشاره مصرف لبنیات در استان و دسترسی بالای آن برای مردم، تصریح کرد: نکته مهمی که در این خصوص باید به خانواده‌ها آموزش داد اینست که برای جذب کلسیم مواد لبنی باید در کنار آن ویتامین دی مصرف شود، این موضوعی است که در استان مورد غفلت واقع شده است.

استان به سمت کوتاه قدی می‌رود؟

جوادی در ادامه با اشاره به اینکه ارزیابی BMI ( شاخص توده بدنی) یکی از معیارهای ارزیابی تغذیه سالم و سلامتی افراد به شمار می‌رود اظهار داشت: در گذشته نمای توده بدنی در استان طبیعی‌تر بود و شاخص بین قد و وزن افراد متناسب‌تر بود اما در سال‌های اخیر این شاخص تغییراتی کرده است و به سبب تحرک کمتر و استفاده از فست‌فودها اضافه وزن شیوع بیشتری پیدا کرده و از سوی دیگر قد افراد نیز در حال کوتاه شدن است.

وی افزود: برای اینکه کودکان از نظر قدی رشد بیشتری پیدا کنند و نگرانی خانواده‌ها در این رابطه برطرف شود لازم است که نسبت به تغذیه فرزندان خود حساس‌تر باشند و از مصرف کنسروها، غذاهای آماده و فست‌فودها دوری کرده و موادی با ارزش غذایی بالاتر را در سبد غذایی خود قرار دهند.

معاون فنی مرکز بهداشت چهارمحال و بختیاری با بیان اینکه مداخله دانشگاه علوم پزشکی در حوزه سلامت ۲۵ درصد است و ۷۵ درصد دیگر آن به سایر نهادها و ارگان‌ها ارتباط دارد افزود: انتظار می‌رود دستگاه‌های دیگر نیز نسبت به نوع تغذیه مردم حساس باشند و با مداخله به موقع و هم‌افزایی با دانشگاه در بهبود شاخص‌های سلامت در استان اقدام کنند.

جوادی یادآور شد: چالش دیگری که در حوزه تغذیه و سلامت مردم با آن روبرو هستیم تبلیغ نمک‌هایی است که نه تنها برای سلامتی مفید نیست بلکه مضرات زیادی دارد که در فروشگاه‌ها و به ویژه عطاری‌ها با عنوان نمک دریا و یا نمک صورتی تبلیغ می‌شود که از نظر بهداشتی مورد تایید دانشگاه علوم پزشکی نیست.

وی افزود: یکی از املاح مورد نیاز بدن، یُد است که از طریق مصرف مواد غذایی نظیر ماهی و نمک یددار تامین می‌شود که اگر این عنصر اساسی را در مواد غذایی خود از دست بدهیم در آینده سلامتی مردم به شدت به خطر می‌افتد که یکی از عوارض آن بارداری‌های پرخطر و سقط جنین است.

به چه الگویی، تغذیه سالم گفته می‌شود؟

یک پزشک متخصص تغذیه نیز در گفت‌وگو با خبرنگار آباجان به نقل از ایرنا به تشریح الگوی تغذیه سالم پرداخت و گفت: برای حفظ سلامتی لازم است که روزانه سه تا پنج واحد سبزی، لبنیات کم‌چرب، استفاده از حبوبات و غلات کامل، دریافت چربی‌های اشباع نشده مفید نظیر روغن‌های گیاهی زیتون، هسته انگور و کلزا در سبد غذایی خانوار قرار گیرد.

سیاوش فاضلیان افزود: همچنین توصیه میی‌شود تا در کنار یک الگوی تغذیه سالم، ۳۰ دقیقه فعالیت بدنی و پیاده‌روی نیز در برنامه روزانه افراد قرار گیرد.

وی با تاکید بر کاهش استفاده از نمک، توصیه کرد تا سبزی‌های معطر را جایگزین استفاده از نمک کرد و در نانوایی‌ها نیز از نمک کمتری در تهیه خمیر استفاده شود.

این متخصص تغذیه با اشاره به اینکه احتمال ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی، فشار خون و دیابت با تغذیه ناسالم افزایش پیدا می‌کند افزود: مصرف چربی‌های اشباع نظیر دنبه، کره و روغن حیوانی در استان بالا است و همین موضوع کلسترول خون را افزایش می‌دهد از همین رو بهتر است به جای آن از چربی‌های غیراشباع و زیر هفت درصد کالری در رژیم غذایی استفاده کرد تا دریافت کلسترول روزانه به زیر ۲۲۰ گرم کاهش یابد.

فاضلیان با اشاره به اینکه میزان چاقی و اضافه وزن در بانوان استان بالا است یادآور شد: اگر بانوان تلاش کنند تا حدود پنج کیلوگرم وزن بدن خود را کاهش دهند، میزان قند و کلسترول خود را تنظیم کرده و در بهبود سلامتی آن اقدام موثری به شمار می‌رود.

وی با بیان مصرف ماهی در سبد غذایی مردم استان پایین و ناکافی است افزود: یکی از نکات مهم در بهبود سلامتی افراد دریافت چربی‌های امگا ۳ است که بهترین منبع تامین کننده آن ماهی است و باید هفته‌ای ۲ بار به مصرف مردم برسد.

این متخصص تغذیه و رژیم درمانی اضافه کرد: همچنین توصیه می‌شود تا برنج قهوه‌ای، آرد سبوس‌دار، فیبر که در میوه و سبزی‌ها بیشتر یافت می‌شود، جو دوسر، بلغور و لبنیات کم‌چرب در سبد غذایی مردم گنجانده شود.

به گزارش آباجان به نقل از ایرنا، چهارمحال و بختیاری با ۱۲ شهرستان بیش از یک میلیون نفر جمعیت دارد.