آرزوی خانهدار شدن برای بسیاری از مردم، تنها یک رویا نیست؛ بلکه ضرورتی است که در پیچوخم زندگی روزمره گم شده است. طرح نهضت ملی مسکن، با هدف تحقق همین آرزو شکل گرفت؛ طرحی که قرار بود به پشتوانه سیاستهای حمایتی دولت، سقفی امن برای اقشار کمدرآمد جامعه فراهم کند. اما در شهری مانند یاسوج، جایی که تقاضا بسیار است و زمین اندک، این آرزو همچنان دور از دسترس باقی مانده است. چالشهای تامین زمین و توافق با مالکان، گویی به معمایی بدل شده که حل آن، مسیر آینده این طرح را روشن یا تیره خواهد کرد.
نبود زمین؛ چالش اصلی خانهدار کردن مردم یاسوج
طرح نهضت ملی مسکن که با هدف خانهدار کردن اقشار کمدرآمد در کشور کلید خورد، در یاسوج با چالشی بنیادین روبهرو است: کمبود زمین. این طرح که از دولت سیزدهم آغاز شده و در دولت چهاردهم نیز ادامه یافته است، بهدلیل محدودیت زمین در یاسوج، مرکز استان کهگیلویه و بویراحمد، نتوانسته پاسخگوی نیاز متقاضیان باشد.
علی پارسایی، سرپرست اداره کل راه و شهرسازی کهگیلویه و بویراحمد، تأکید کرده است که این استان موظف به ساخت ۴۶ هزار واحد مسکونی در قالب طرح نهضت ملی مسکن طی چهار سال است. اما از این تعداد، تنها ساخت ۱۷ هزار واحد آغاز شده و مشکل زمین، پیشرفت طرح در یاسوج را با مانع جدی مواجه کرده است. وی در این باره گفت: “بیش از ۶۰ هزار نفر برای این طرح ثبتنام کردهاند که ۲۰ هزار نفر از آنان تأیید صلاحیت شدهاند. از میان این افراد، ۱۰ هزار متقاضی در شهر یاسوج هستند که متأسفانه کمبود زمین، پیشبرد این طرح را برای آنان دشوار کرده است.”
چرا زمین یاسوج مشکلساز شده است؟
مشکل کمبود زمین در یاسوج ریشه در چند عامل دارد. اول اینکه این شهر با محدودیتهای جغرافیایی روبهرو است و بسیاری از زمینهای اطراف آن یا مالکیت خصوصی دارند یا در گذشته با کاربریهای دیگری ثبت شدهاند. دوم، مسائل حقوقی و عدم توافق با مالکان زمینهای اطراف شهر، برنامهریزیها را به تأخیر انداخته است.
پارسایی در توضیح این مسئله گفت: “ما تلاش کردیم با مالکان زمینهای اطراف یاسوج به توافق برسیم، اما بسیاری از این مالکان شروطی را مطرح کردند که قابل پذیرش نبود. برخی از آنها میخواستند بخشهایی از زمین را برای استفاده تجاری نگه دارند، در حالی که این امر با سیاستهای جامع شهری و الزامات ترافیکی سازگار نیست.”
او افزود: “نمیتوان شهری را طراحی کرد که کاربریهای کلیدی آن تحت کنترل مالک خصوصی باشد. اگر کنترل کاربریها از دست دولت خارج شود، پیامدهای منفی زیادی در حوزههای دسترسی شهری و ترافیک ایجاد میشود. به همین دلیل، طرح پیشنهادی با این مالکان در شورای مسکن کشور کنار گذاشته شد. با این حال، ما همچنان آماده مذاکره دوباره هستیم.”
طرح شهر جدید؛ راهحلی ممکن اما پرهزینه
یکی از گزینههایی که برای حل این بحران مطرح شده، ایجاد یک شهر جدید در نزدیکی یاسوج است. پارسایی اعلام کرد که این شهر جدید با بیش از ۵۰۰ هکتار زمین میتواند بخشی از نیاز متقاضیان طرح نهضت ملی مسکن را برطرف کند. او گفت: “اگر بتوانیم با مالکان این زمینها به توافق برسیم، مشکل کمبود زمین در یاسوج بهطور کلی حل خواهد شد. اما این پروژه نیازمند سرمایهگذاری کلان و همکاریهای بینبخشی است.”
مشکلات مالی؛ مانعی دیگر در مسیر اجرای طرح
علاوه بر مشکل زمین، کمبود منابع مالی نیز اجرای طرح نهضت ملی مسکن را کند کرده است. بانک مسکن، بهعنوان یکی از ارکان تأمین مالی این طرح، با محدودیت منابع مواجه است و اخیراً از بانکهای دیگر خواسته شده است که در پرداخت تسهیلات مشارکت کنند.
پارسایی تأکید کرد که هزینه ساخت هر مترمربع مسکن در این طرح به ۱۶ تا ۱۷ میلیون تومان میرسد و از متقاضیان خواست تا آورده مالی خود را بهموقع پرداخت کنند. او افزود: “هرچه اجرای این طرح طولانیتر شود، هزینهها بیشتر خواهد شد و در نهایت این مردم هستند که متضرر میشوند.”
کیفیت ساخت؛ نگرانیهای مردم و تضمینهای دولت
یکی از نگرانیهای عمده متقاضیان، کیفیت ساخت این واحدها و احتمال شباهت آن با پروژه مسکن مهر است. پارسایی در پاسخ به این نگرانیها گفت: “ما تضمین میکنیم که این طرح بههیچوجه شبیه مسکن مهر نخواهد بود. نظارت دقیق نظام مهندسی و استفاده از مصالح باکیفیت، کیفیت ساخت این واحدها را تضمین میکند. هیچ مصالحی بدون تأیید مهندسان وارد کارگاه نمیشود.”
او افزود: “هدف ما این است که واحدهای مسکونی با بهترین کیفیت ساخته شوند و مردم بتوانند در فضایی امن و استاندارد زندگی کنند.”
آیا این طرح به نتیجه خواهد رسید؟
طرح نهضت ملی مسکن در یاسوج با دو چالش عمده روبهرو است: کمبود زمین و مسائل مالی. اگرچه دولت سعی کرده است با پیشنهادهایی مانند تحویل زمین به مردم و یا ایجاد شهر جدید این مشکلات را حل کند، اما روند کند توافقات و عدم همکاری مؤثر مالکان خصوصی نشان میدهد که این راهحلها به زمان بیشتری نیاز دارند.
از سوی دیگر، فشارهای اقتصادی و هزینههای بالای ساختوساز ممکن است تحقق این طرح را برای اقشار کمدرآمد دشوارتر کند. سوال اصلی اینجاست که آیا دولت میتواند از طریق مذاکره و اصلاحات ساختاری، مسیر اجرای این طرح را هموار کند؟ یا اینکه یاسوج همچنان در بنبست کمبود زمین باقی خواهد ماند؟
این طرح، آزمونی برای سیاستگذاریهای دولت و همکاری بخشهای مختلف است و نتیجه آن تأثیری مستقیم بر زندگی هزاران نفر از مردم خواهد داشت.