وداع با پیکر پدر موسیقی ایران/ حسین علیزاده: کاش شهبازیان می‌گفت چه رنجی کشید

به گزارش خبرنگار موسیقی آباجان به نقل از ایرنا، مراسم تشییع پیکر زنده‌یاد فریدون شهبازیان موسیقیدان، آهنگساز و رهبر ارکستر با حضور حضور سیدعباس صالحی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، نادره رضایی معاون امور هنری وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، نیکنام حسینی‌پور مشاور وزیر و رئیس مرکز روابط عمومی و اطلاع‌رسانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، محمدحسین ایمانی خوشخو دبیر شورای هنر، محمدعلی ابطحی، احمد صدری سرپرست دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، محمد اله‌یاری مدیرعامل بنیاد فرهنگی هنری رودکی، حمیدرضا نوربخش مدیرعامل خانه موسیقی ایران، علی دهکردی مدیرعامل خانه سینما، محمدعلی مرآتی مدیرعامل انجمن موسیقی ایران، رضا مهدوی دبیر چهلمین جشنواره بین‌المللی موسیقی فجر امروز- دوشنبه-۲۴ دی ماه- در پهنه رودکی در مقابل تالار وحدت به سمت قطعه هنرمندان بهشت زهرا(س) برگزار شد.

حسین علیزاده، هوشنگ کامکار، همایون رحیمیان، داریوش پیرنیاکان، هنگامه اخوان، قاسم رفعتی، سیدحسام‌الدین سراج، پوریا اخواص، مجید اخشابی، علی تفرشی خواننده، علی بوستان، محمد اصفهانی، بابک چمن‌آرا، زمان خیری، بیژن بیژنی، علی جعفری پویان، مسعود جعفری جوزانی نویسنده و کارگردان پیشکسوت، جمعی دیگر از هنرمندان و مسئولان از دیگر حاضران این مراسم بودند که با اجرای سهیل محمودی همراه بود.

پیش از آغاز رسمی این مراسم آثاری به آهنگسازی زنده‌یاد شهبازیان همچون قطعه موسیقی «از هم گریختیم» با شعری از هوشنگ ابتهاج و آواز نادر گلچین و نوازندگی تار زنده‌یاد فرهنگ شریف، «جام تهی؛ پر کن پیاله را کاین آب آتشین» با شعری از زنده‌یاد فریدون مشیری و خوانندگی زنده یاد محمدرضا شجریان پخش شد.

شهبازیان خیامی زیست 

سهیل محمودی در ابتدای این مراسم بیان کرد: هر کدام از ما خاطراتی با فریدون شهبازیان و آثار او داریم. این هنرمند همه عمر پای کار هنرش بود، در عرصه‌های گوناگون بهترین آثار را ساخت و هنرمندان بزرگ را همراهی کرد و در دوره‌هایی که موسیقی با محدودیت‌هایی روبه رو بود و هنوز هم هست تلاش کرد تا از نسل جوان در زمینه موسیقی سنتی، ملی و پاپ حمایت کند.

وی افزود: وقتی رباعیات خیام به همت احمدرضا احمدی با صدای محمدرضا شجریان و احمد شاملو و آهنگسازی زنده‌یاد شهبازیان در قالب مجموعه صوتی آماده شد، من و هم نسلانم با این پروژه بهترین خاطرات را رقم زدیم. شهبازیان خیامی زیست و لحظات زندگیش خیامی بود.

استاد شهبازیان حامی جوانان بود

حمیدرضا نوربخش مدیرعامل خانه موسیقی ایران در این آیین ضمن عرض تسلیت به خانواده استاد شهبازیان اظهارداشت: از مردم تشکر می‌کنم که در این شرایط و با هوای مسموم در اینجا حضور دارند و شاید تحت تاثیر این هوا استاد شهبازیان را از دست دادیم.

وی گفت: فقدان فریدون شهبازیان غم بزرگی است، ایشان به خصوص در این یکی دو سال گذشته به مسائل صنفی و موسیقی جوان توجه ویژه‌ای داشت. همه آثار او را می‌شناسند و شایستگان درباره این آثار باید صحبت کنند، باید درباره شخصیت و ویژگی‌های حرفه‌ای ایشان برای نسل جوان سخن گفت.

نوربخش افزود: استاد شهبازیان اهتمام ویژه‌ای به فعالیت هنری و موسیقایی جوانان داشت، فکر می‌کنم که کمترین کسی از نسل ایشان درباره مسائل روز موسیقی مطلع باشد. بعضی از هنرمندان ما در دهه‌های گذشته ماندند و برخی همچون شهبازیان به روز هستند.

مدیرعامل خانه موسیقی ایران بیان کرد: استاد شهبازیان عرق ملی و درباره موسیقی ملی و سنتی بسیار تعصب داشت. او هر وقت به خانه موسیقی می‌آمد انبوهی آثار را می‌آورد و درباره آنها صحبت می‌کرد.

وی افزود: استاد شهبازیان درباره آثار نسل جوان تعصب داشت و از آنان حمایت می‌کرد. اصرار می‌کرد که اگر جوانان آثار شایسته و خوبی دارند، دیده شوند و مورد تقدیر قرار بگیرند.

وی اظهارداشت: در این سال‌ها کمتر دیدم که استاد شهبازیان خودش را ببیند. ناباورانه او را از دست دادیم و بسیار متاسفیم. به خانواده ایشان و خاندان شهبازیان و دوستداران او تسلیت می‌گویم.

استاد شهبازیان پدری مهربان برای موسیقی ایران بود

حسام‌الدین سراج خواننده‌ موسیقی سنتی نیز که در ساخت و اجرای بسیاری از آثار با استاد شهبازیان همکاری داشت، در این آیین با خواندن ابیاتی از شعر «رفتی ولی کجا که به دل جا گرفته‌ای/ دل جای توست گر چه دل از ما گرفته‌ای/بگذار تا ببینمش اکنون که می‌رود/ای اشک از چه راه تماشا گرفته‌ای؟» و عرض تسلیت اظهارداشت: امروز روز سختی برای من است، چون استاد شهبازیان همچون پدر مهربانی برای موسیقی ایران، پرمهر و پرابهت بود.

سراج گفت: وقتی به استودیو می‌رفتیم، احساس می‌کردیم که انسان بزرگ و پرابهتی بر کار نظارت دارد و جای شوخی نیست و در عین حال انسان مهربان، با سلیقه و خوش ذوق بود، خاطرات خوبی از استاد شهبازیان دارم و الان دلم از رفتن ایشان خون است و به همه عزیزانی که تشریف آوردند و دوستدار استاد شهبازیان بودند، تسلیت می‌گویم. این خواننده سپس قطعه‌ای را با همراهی نوازندگی نی زمان خیری اجرا کرد.

شهبازیان زنده است

داود گنجه‌ای رئیس هیات مدیره خانه موسیقی نیز در ادامه این آیین ضمن عرض تسلیت به خانواده و جامعه هنری و مسئولان او اظهارداشت: هنرمندان تاج سر آفرینش هستند. ابن خلدون می‌گوید هر جایی که دیدید هنر رو به افول بود، بدانید آن حکومت، حکومت درستی نیست.

وی گفت: خیلی برایم سخت است که یک یارت را از دست بدهی، در خیلی مسائل باهم یکی بودیم و در خیلی از مسائل باهم یکی نبودیم. چندی پیش با هوشنگ کامکار و فریدون شهبازیان در خانه موسیقی نشسته بودیم و تاریخ را مرور می‌کردیم. به آنان گفتم یک عکس بندازیم، شاید هفته دیگر یکی از ما نباشد.

گنجه‌ای با بیان خاطراتی از دوستی و همکاری خود با استاد شهبازیان افزود: از سال ۱۳۴۳ آرزو داشتم پزشک باشم و شهبازیان هم دوست داشت، مهندس معمار باشد. آن زمان هر دو برای دانشگاه می‌خواندیم اما سرنوشت ما را به اینجا کشاند. من، علی رهبری، کامبیز روشن‌روان و شهبازیان باهم به دانشگاه می‌رفتیم.

این هنرمند پیشکسوت بیان کرد: امروز بسیار متأسفم که شهبازیان میان ما نیست. چند روز پیش که او در بیمارستان بستری بود، تماس گرفتم و از پزشک حالش را پرسیدم و گفتند در حال مراقبت از شهبازیان هستند و یک باره گفتند او را به آی. سی. یو بردند و از تلویزیون صدا آمد که الله اکبر و همان زمان با صدای الله اکبر از دنیا رفت و من به زمین افتادم و گریه کردم به همسرم گفتم به پسرم نگو سکته می کند. فریدون این پسر مرا بسیار دوست داشت.

وی اظهارداشت: برخی می‌گفتند شهبازیان به موسیقی پاپ دلبستگی دارد اما من به صراحت می‌گویم او یک نمونه بود که علاوه بر تسلط بر موسیقی، مردی بی‌حاشیه بود که هیچ وقت هنرمندی را ممنوع‌الکار نکرد. من از این مرد شریف و بزرگ خاطرات زیادی دارم و یک بار ندیدم پشت سر فردی بدگویی کند. شهبازیان نمرده است، او زنده است، امیدوارم خداوند ما را ببخشد و به همه شما توصیه می‌کنم که هیچ وقت یکدیگر را قضاوت کنید.

حسین علیشاپور خواننده نیز در ادامه این آیین اظهارداشت: سرمایه اصلی هر مملکت هنرمندان آن هستند، سرمایه اصلی مملکت نفت و گاز نیست بلکه استادانی همچون حسین علیزاده و داود گنجه‌ای هستند که امیدوارم خداوند سایه آنان را از سر ما کم نکند. نام ایشان همیشه در قلب و جان ما ماناست. این خواننده سپس با نوازندگی زمان خیری قطعه‌ای را اجرا کرد.

کاش شهبازیان می‌گفت چه رنجی کشید

حسین علیزاده آهنگساز و نوازنده پیشکسوت تار و سه‌تار نیز در این آیین اظهارداشت: از صمیم قلب تسلیت می‌گویم، این غم خیلی عمیق است. به خانواده استاد شهبازیان تسلیت می‌گویم، فریدون خانواده‌اش بزرگ است و خانواده او همه ایران است.

وی گفت: استاد شهبازیان نامی پرشکوه بود. از سال‌های نوجوانی یا جوانی افتخار داشتم که با او آشنا شوم، شهبازیان مثل برادر بزرگ من بود. تابستان بعد از امتحانات هنرستان که منتظر ورود به دانشگاه بودیم از من دعوت کرد یک قطعه‌ای را که تنظیم کرده بود؛ تار با ارکستر را اجرا کنم و خیلی ترس داشتم، برای اولین بار به استودیو رادیو می‌رفتم که با ارکستر به رهبری شهبازیان قطعه‌ای را اجرا و ضبط کنیم، با اینکه تمامی اعضای ارکستر از شهبازیان بزرگتر بودند، او بسیار مسلط بود و با جذبه‌ای که داشت، همه دوستش داشتند و رهبری او را با جان می‌پذیرفتند و آن قطعه خیلی آسان ضبط شد.

علیزاده افزود: زمانی هم که آن قطعه را گوش می‌دهم، می‌گویم که ما استادان بزرگ زیادی داشتیم اما کسانی که بعدها به عنوان رفیق یا همکار در کنار ما قرار می‌گیرند، چه تاثیری دارند؟ تاثیرشان اگر بیشتر نباشد، کمتر نیست، با شهبازیان خاطرات زیادی دارم.

این آهنگساز بیان کرد: در سال‌های نه چندان خوب که گذشت، هر زمان که با شهبازیان برخورد داشتم، از او انرژی گرفتم و پشتم را مثل کوه می‌گرفت. کاش شهبازیان برمی‌گشت و چند کلمه‌ای سخن می‌گفت، می‌گفت که چه رنجی کشیده است، این رنج، رنج شخصی نیست. رنج ملت ایران است. رنجی که ما هنوز ما باید اینجا در حضور مسئولان بیاییم درباره خوب بودن هنر و موسیقی صحبت کنیم، دیر است، نیم قرن گذشت، با کمی تخفیف، شهبازیان و امثال او که می‌روند، هر دفعه زخمی بر پیکر موسیقی و هنر ایران است.

وی اظهارداشت: ما هیچ وقت در تاریخ ندیدیم که هنرمندان متعلق به حکومت‌ها باشند، هنرمندان متعلق به مردم هستند، اعتبار شهبازیان از مردم است، هر چند که او سعی می‌کرد در ادارات و مکان‌هایی که منتش را می‌کشیدند کار کند و حضور فعال داشته باشد برای دلسوزی موسیقی بود هیچ وقت پای حرف او ننشستید؟ یک مسئول بیاید درباره شهبازیان دو جمله صحبت کند، نگوید که او انسان خوب و خوشتیپی بوده است، در عالم فرهنگ، هنر و موسیقی چه کسی بود و چه نقشی داشت؟

علیزاده بیان کرد: مثبت به زندگی نگاه می‌کنم و احساس خوشبختی می‌کنم در کشوری که دوستش دارم زندگی‌ می‌کنم اما تعارف نداشته باشیم، مساله اینجاست که ما بعد از انقلاب با برخی از افراد روبه رو بودیم که رگ و ریشه همه فرهنگ و هنر دستشان بود اما ارج و قربی برای هنرمندان بزرگ قائل نشدند، البته آنان ارج و قرب خودشان را از ملت گرفتند، برای اینکه رویشان نمی‌شود در رادیو و تلویزیونشان درست درباره این هنرمند صحبت کنند، مردم باید از طریق بی بی سی بشوند که شهبازیان چه کسی بوده و چه کاری کرده است. 

این نوازنده پیشکسوت تار افزود: بعضی از برنامه‌ها ممکن است که برای ظاهرسازی یک چیزی بگویند اما کجا، در شهر چه خبر است؟ اگر به جای شهبازیان، فرد دیگری از نهادهای دولتی فوت می‌کرد شاید عزای عمومی اعلام می‌شد ما به عزای عمومی معتقد نیستیم ما با تصور شهبازیان‌ها، هنر و فرهنگ ایران، شادی می‌کنیم. ما عزاداری نمی‌کنیم.

علیزاده گفت: عزاداری منتی است که سر انسان‌ها می‌گذارند که مثلا ما خیلی حرمت می‌گذاریم، آن چیزی که به نظرم هنرمندان را هنرمند کرده است و ارتباطشان را با دنیای هنر نگه داشته است، همیشه مردم هستند. از طرف خودم و هنرمندان واقعی این مملکت و دوست عزیزی که اینجا آرمیده از ملت ایران تشکر می‌کنم که خاطرات و زندگی خودشان را با آثار هنرمندان گره زدند، همین طور که آثار هنرمندان از شوق و وجود آنها به وجود می‌آید، درود می‌فرستم به همه هنرمندانی که در این سال‌ها از دست دادیم، ما و ملت فهمیدیم که چه کسانی را از دست دادیم، بقیه نفهمیدند.

در ادامه قاسم رفعتی خواننده‌ پیشکسوت ضمن عرض تسلیت خدمت هنرمندان و خانواده استاد شهبازیان گفت: فریدون شهبازیان بسیار بر گردن من حق دارد، در رادیو و تلویزیون خیلی به من کمک کرده است و مدیون او هستم.

رفعتی در ادامه قطعه‌ای را خواند.

در پایان این آیین، قطعه‌ «گل گلدون من» با صدای زنده یاد شهبازیان پخش و پیکر این استاد فقید به خانه ابدی بدرقه شد.

شهبازیان ۲۲ دی ماه به دلیل مشکلات حاد تنفسی دار فانی را وداع گفت.

وی از ۹ دی ماه به مدت ۹ روز به علت مشکلات حاد تنفسی و ریوی و افت شدید اکسیژن خون در بیمارستان بستری و ۱۷ دی ماه از بیمارستان مرخص شده بود اما ۱۹ دی ماه به دلیل افت شدید میزان اکسیژن خون بار دیگر به بیمارستان منتقل شد و تحت مراقبت ویژه قرار داشت.

این آهنگساز ۲۱ خرداد ۱۳۲۱ در تهران متولد شد. با تشویق و راهنمایی پدرش حسین شهبازیان، به موسیقی گرایش پیدا کرد و در هنرستان عالی موسیقی به تحصیل موسیقی و فراگیری ساز ویلن پرداخت. نخستین معلم ویلن او عطاالله خادم میثاق بود که پس از چندی او را به معلم روسی خود سرژ خوتسیف معرفی کرد.

وی تا پایان دوره ابتدایی نزد خوتسیف آموزش دید. پس از آن فراگیری ویولن را تا اخذ دیپلم نوازندگی این ساز، در کلاس‌های شبانه لوئیجی پاساناری که در آن زمان کنسرت‌مایستر ارکستر سمفونیک تهران بود ادامه داد. شهبازیان در ۱۷ سالگی به عضویت ارکستر سمفونیک تهران به رهبری حشمت سنجری درآمد پس از آن همکاری خود را با ارکستر گل‌های رادیو آغاز کرد. در آن هنگام ارکستر گل‌ها به رهبری روح‌الله خالقی و پس از او جواد معروفی فعالیت می‌کرد. در سال ۱۳۴۵رهبر گروه کر و ارکستر سمفونیک رادیو شد.

شهبازیان فارغ‌التحصیل دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران است. شهبازیان در دهه ۶۰ آهنگسازی برای فیلم را نیز آغاز نمود. وی به همراه علی معلم دامغانی شورای موسیقی را در صدا وسیما تشکیل دادند که وظیفه نظارت و حمایت از موسیقی پاپ را به عهده داشت.

شهبازیان از مهر ماه ۱۳۹۵ تا فروردین ماه ۱۳۹۸ چوب رهبری ارکستر ملی ایران را در دست داشت. وی پس از استعفا از مدیریت هنری و رهبری دائم ارکستر ملی ایران، به عنوان مشاور موسیقی بنیاد رودکی منصوب شد که در ۳۱ اردیبهشت ۱۳۹۸ از این سمت نیز کناره‌گیری کرد.

این آهنگساز از اواسط دهه ۵۰ ساخت موسیقی فیلم را نیز آغار کرد. پس از انقلاب اسلامی و در دهه ۶۰ نیز شهبازیان بیشتر تمرکز خود را بر ساخت موسیقی متن فیلم‌ها و سریال‌های تلویزیونی معطوف کرد؛ او برای بسیاری از فیلم‌های سینمایی ماندگار و موفق موسیقی ساخت که برخی از این آثار موسیقایی جوایز بسیاری را در جشنواره‌های داخلی و خارجی برایش به همراه داشت. از جمله آثار موسیقی فیلم که برخی به صورت آلبوم‌های مستقل موسیقی نیز منتشر شده‌اند باید موسیقی متن فیلم‌های «آوار» به کارگردانی سیروس الوند، «شیر سنگی» به کارگردانی مسعود جعفری جوزانی، «پائیزان» به کارگردانی رسول صدرعاملی، سریال «باغ گیلاس» به کارگردانی مجید بهشتی و فیلم‌های سینمایی «هیوا» به کارگردانی رسول ملاقلی‌پور، «اخراجی‌ها» به کارگردانی مسعود ده‌نمکی و «خاموشی دریا» به کارگردانی وحید موسائیان اشاره کرد.