مجله خبری آباجان
نوشته های مشابه
شب گذشته شبکه‌های مختلف صداوسیما، آتش‌سوزی‌های اخیر آمریکا را به عنوان مهم‌ترین رویداد خبر فوری گزارش کردند؛ تا جایی که علاوه بر پخش زنده شبکه خبر ۱ و ۲، سریال‌های شبکه‌های یک و دو و فیلم سینمایی شبکه ۵ هم با زیرنویس آخرین اخبار آتش سوزی کالیفرنیا دیده شد.
در شامگاه جمعه که فردای آن بیش از ۲۰ استان ایران به خاطر آلودگی هوا و صرفه‌جویی گاز تعطیل شد، شبکه‌های تلویزیونی ترجیح دادند به جای زیرنویس کردن خبر ضروری برای مردم، به آتش‌سوزی لس آنجلس ضریب دهند و شبکه افق کنار برنامه اصلی خود، پنجره‌ای جدا برای پوشش این حادثه قرار داد.
علائم بالینی افول آمریکا؟
کار البته به اینجا ختم نشد و مجری خبر بیست و سی سیما، آتش‌سوزی لس‌آنجلس را «علائم بالینی افول آمریکا» معرفی و اعلام کرد آتشی که آمریکا سال‌هاست به جان جهان انداخته، همچون بومرنگ به سوی خودش بازگشته است. مجری برنامه سیاست خارجی شبکه ۳ هم آتش‌سوزی اخیر در کالیفرنیا و هالیوود را نماد سوختن رویای آمریکایی دانست. همچنین تلویزیون که حاضر به پخش صدای دعاهای قرآنی «محمدرضا شجریان» نبود، فیلم بی‌حجاب دخترش را که خبر از بی‌برقی چندساعته در کالیفرنیا می‌داد، پخش کرد.
اما از منظر علم ارتباطات، این حادثه در آن سوی دنیا، برای مخاطب ایرانی چقدر ارزش خبری دارد که زیرنویس سریال شبکه ۲ شود؟ اگر هدف، نشان دادن این است که فقط ایران مشکل ندارد و حتی آمریکا هم چنین مشکلاتی دارد، آیا این نوع پرداخت پررنگ به نتیجه می‌رسد؟ و دیگر آنکه نتیجه گیری افول تمدن آمریکا از این حادثه، چقدر دقیق است؟
رضاییان: رسانه ما باید بداند در هیچ جای دنیا مرسوم نیست که از حوادث و آتش‌سوزی کشوری طوری اطلاع‌رسانی کنیم و از تعابیری استفاده کنیم که انگار خوشحال هستیم یا اینکه با این اتفاق کل مدیریت و قدرت یک کشور زیر سوال رفته است. اصلا حوادثی که مردم از آن آسیب میبینند جای خوبی برای تسویه‌حساب‌های سیاسی نیستدر دنیای واقع و به دور از هرگونه سوگیری و قضاوت، تصاویر دود و شعله‌هایی که از تپه‌ها و کوه‌های کالیفرنیا به هوا بلند شده، به سرعت در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی منتشر می‌شود و توجه همه‌جانبه‌ای را به خود جلب کرده است. اما مواجهه رسانه‌ای ما با این حادثه در آمریکا چگونه بوده است؟ آیا آتش‌سوزی کالیفرنیا می‌تواند به یک ابزار سیاسی و رسانه‌ای علیه آمریکا تبدیل شود؟ آیا این آتش‌سوزی‌ها به همان اندازه که نمایش داده می‌شوند، ویرانگرند یا اینکه ما درگیر بزرگ‌نمایی رسانه‌ای شده‌ایم؟
در این زمینه پژوهشگر آباجان به نقل از ایرنا با «مجید رضاییان» مدرس دانشگاه و پژوهشگر حوزه روزنامه‌نگاری و رسانه گفت‌وگویی داشته تا نظر وی را در این باره جویا شود.
وی درباره نحوه مواجهه شبکه‌های تلویزیونی ایران و صداوسیما با آتش‌سوزی در کالیفرنیا آمریکا، بیان داشت: همواره سه نکته درباره پوشش خبری مطرح است: اول اینکه اساسا پوشش خبری باید میدانی باشد، دوم «فالوآپ نیوز» داشته باشیم، یعنی بعد از پوشش خبری تعقیب خبری کنیم که چه عناصری از پوشش خبری‌مان کامل نیست و نکته سوم سراغ علت حادثه برویم، اینکه چرا این حادثه اتفاق افتاده و چقدر واکنش‌ها و اقدامات در کنترل بحران درست بوده است؟ باید بدانیم که همواره در سیل، زلزله، حوادث و آتش سوزی این سه اصل ثابت است.
«درباره آتش‌سوزی کالیفرنیا امکان پوشش میدانی وجود نداشته است. بنابراین از خبرهای دیگر خبرگزاری‌ها استفاده می‌کنیم و در اینجا باید سردبیری قوی داشته باشیم که فالوآپ کنیم؛ یعنی عناصر و اطلاعاتی به خبرهای خود اضافه کنیم که دلیل حادثه چه بوده؟ چرا با این گستردگی فقط ۱۰ فوتی داشته است؟ چقدر در کنترل حادثه مدیریت درست عمل کرده و در چه جاهایی ضعف داشته‌اند؟»
برای دکمه می‌خواهند کُت بدوزند
رضاییان ادامه داد: در این مرحله وقتی مدیریت بحران را تحلیل کردیم، رسانه اجازه دارد بگوید نقاط ضعف‌شان اینجا بوده و اگر این نکات را مدیریت می‌کردند این اتفاق نمی‌افتاد و درواقع از این دست تولید خبرها. نکته مهم اینجاست که رسانه باید مدیریت بحران را متکی بر اطلاعات دقیق ارائه کند، بنابراین تا اینجا هیچ عمل غیرحرفه‌ای رخ نداده است. اگر از این مدل چارچوب تحلیل خارج شویم، در روزنامه‌نگاری اصطلاحی داریم که به آن می‌گویند برای دکمه می‌خواهند کُت بدوزند. این مدل تحلیل‌ها که آنها چقدر ضعیف‌اند و همه چیزشان به هم ریخته است در مدیریت امور ناتوان هستند و بحران هر روز سخت‌تر می شود، این مدل تحلیل نه اینکه فقط حرفه‌ای نیست بلکه غیراخلاقی هم هست.
وقتی شما خبرنگار حاضر در منطقه ندارید و فقط از خبرگزاری‌های دیگر در حال جمع‌آوری اطلاعات هستید، هر خبر، اطلاعات یا نکته غیرمستدل ارائه دهید، اقدامی غیرحرفه‌ای انجام داده‌اید و جایگاه شما زیر سوال می‌رود
این پژوهشگر بیان داشت: برخی از حوادث از یک اندازه‌ای که می‌گذرد، به بحران تبدیل می‌شود و ما درباره نحوه مواجهه خبرنگار با یک بحران خبری آموزش‌های مفصلی داریم. به این معنی که در موارد بحران خبری باید دقیق و درست اطلاعات بدهیم و اگر از موضوعی اطمینان کامل پیدا کردیم، درباره آن صحبت کنیم. وقتی شما خبرنگار حاضر در منطقه ندارید و فقط از خبرگزاری‌های دیگر در حال جمع آوری اطلاعات هستید، هر خبر، اطلاعات یا نکته غیرمستدل ارائه دهید، اقدامی غیر حرفه‌ای انجام داده‌اید و جایگاه شما زیر سوال می‌رود.
حوادثی که مردم از آن آسیب میبینند، جای تسویه‌حساب سیاسی نیست
به گفته رضاییان، رسانه ما باید بداند در هیچ جای دنیا مرسوم نیست که از حوادث و آتش‌سوزی کشوری طوری اطلاع‌رسانی کنیم و از تعابیری استفاده کنیم که انگار خوشحال هستیم یا اینکه با این اتفاق کل مدیریت و قدرت یک کشور زیر سوال رفته است. اصلا حوادثی که مردم از آن آسیب میبینند جای خوبی برای تسویه‌حساب‌های سیاسی نیست و این موضع در رسانه بسیار تقبیح شده است.
وی با بیان اینکه ما در آموزش روزنامه‌نگاری همواره گفته‌ایم خبر و گزارش‌های خبری جایی نیست که شما بخواهید در آن موضع بگیرید، گفت: محصولاتی رسانه‌ای مانند یادداشت جای موضع‌گیری شخصی است. اما در خبر و پوشش بحران خبری شما نباید موضع‌گیری کنید. این یک حادثه بیشتر نیست؛ حالا در کنترل این حادثه چقدر مدیریت بحران قوی بوده و چقدر ضعیف بوده، در چه قسمت‌هایی موفق و چه قسمت ناموفق بوده جای بحث دارد؛ اما اگر پا را از این فراتر بگذارید و آن را به چیزهای دیگر نسبت بدهید، می‌شود غیراخلاقی؛ چه رسانه آمریکایی نسبت به ما، چه رسانه‌های ما نسبت به آمریکایی‌ها. در این جور مواقع مردم آسیب دیده‌اند و کسی با مردم که مشکل ندارد.
این استاد دانشگاه هرگونه سوء‌استفاده رسانه‌ای از یک بحران را رد کرد و توضیح داد: استفاده از تعابیری مثل «علائم بالینی افول آمریکا» و «نماد سوختن رویای آمریکایی» ربطی به پوشش بحران ندارد و چون ربطی ندارد می‌شود غیر اخلاقی. شما در بحران می‌توانید درباره بحران حرف بزنید و اطلاع‌رسانی کنید.
رضاییان درباره زیرنویس کردن خبر آتش‌سوزی در آمریکا در شبکه‌های غیرخبری که در حال پخش سریال هستند نیز گفت: این اقدام برای شبکه‌های خبری است که خبرنگارشان در میدان حادثه یا بحران حضور دارد و لحظه به لحظه در حال پوشش هستند.
حال در مجموع به نظر می‌رسد برخی رسانه‌ها با بهره‌گیری از پوشش گسترده رسانه‌ای آتش‌سوزی‌های کالیفرنیا و هالیوود بیشترین استفاده ابزاری را از این موضوع کرده و تا آنجا پیش می‌روند که حتی با کنار گذاشتن عناصر مهم خبری، در بی‌ربط‌ترین جای ممکن هم به اطلاع‌رسانی درباره این رویداد می‌پردازند یا با استفاده از تعابیر عجیب و غیر رسانه‌ای طوری عمل می‌کنند که گویی از این بحران پیش‌آمده برای برخی از مردم دنیا خوشحال شده‌اند و آن را دستمایه تسویه‌حساب‌های سیاسی قرار داده‌اند، درحالی که رسانه جای این گونه اقدامات نیست.
