آشتی با بهشت

به گزارش خبرنگار آباجان به نقل از ایرنا، پرنده چنگر ۲ سالی بود که در تالاب میانکاله فرود نیامد و این امر نگرانی های را برای برخی از دوستداران محیط زیست و حیات وحش به همراه داشت.

کاهش سوز سرما در مناطق شمالی خزر، پسروی آب دریای مازندران و کاهش سطح تالاب میانکاله به همراه از دست رفتن محیط تغذیه از دلایل اصلی کاهش غیبت چنگرها در میانکاله بود.

در حالی سرشماری پرندگان مهاجر در تالاب میانکاله از هفته گذشته آغاز شد که برآوردهای اولیه نشان از حضور چنگرها و تعداد قابل توجهی از گونه های مختلف مرغابی ها در این تالاب دارد.

صاحبنظران علت اصلی حضور چنگرها و تعداد قابل توجهی از مرغابی ها نسبت به ۲ سال گذشته در این تالاب را آب گیری مطلوب قسمت غربی میانکاله برشمردند که این امر شرایط تغذیه ای مناسبی را برای این پرندگان مهاجر فراهم کرد.

روند کاهشی حضور پرندگان مهاجر در تالاب میانکاله که در سالهای گذشته با شتاب در حال ثبت رکوردهای جدید نزولی بود به یک باره در سال جاری این روند متوقف و بر مدار افزایش تغییر یافت.

هر چند حضور پرندگان مهاجر در تالاب میانکاله با آمارهای ۱۵ سال گذشته فاصله دارد اما در سال جاری بعد از ۲ سال حدود سه هزار چنگر در این تالاب فرود آمده و از طرف دیگر تعداد مرغابی ها در این تالاب نسبت به سال گذشته به مراتب افزایش یافته است.

هرساله از اواسط شهریور تا اواسط زمستان تالاب و آب‌بندان های مازندران میزبان گونه‌های مختلف پرندگان‌ از نقاط سردسیر کشورهای حاشیه دریای خزر است که به امید یافتن مکان گرم و غذا به این مقصد عزم سفر می کنند.

بنا برآمار اداره حیات وحش محیط زیست مازندران بیشتر از صدها گونه از پرندگان مهاجر بومی و غیر بومی به تالاب ها و آبگیرهای این استان کوچ زمستانی دارند.

اکوسیستم های آبی غنی مازندران به دلیل بهره‌مندی از شرایط مطلوب، هر ساله با فرا رسیدن فصل سرما زیستگاهی امن و گسترده برای حضور و زمستان گذرانی پرندگان مهاجری است که پس از سپری کردن مسافت های طولانی در این زیستگاه ها فرود آمده اند.

تالاب ها و زیستگاه های آبی مازندران یکی از زیباترین جاذبه های طبیعی این استان هستند که با ظرفیت قابل توجه اکوسیستمی در این استان علاوه بر اینکه زیبنده جلوه های گردشگری به شمار می‌روند، با توجه به شرایط مناسب زیست، هر ساله با شروع فصل سرما مامنی دلپذیر برای پرندگان مهاجر به شمار می روند و با آغوشی باز پذیرای جمعیت ده ها هزار قطعه ای از پرندگان هستند.

پرندگان مهاجر نیز علاوه بر جذابیتی که از مبحث پرنده نگری برای زیستگاه های آبی ایجاد می کنند در حقیقت راویان غنای زیستی منابع آبی هستند که در کنار این زیستگاه ها آرام گرفته و پس از مدتی به مسیر خود ادامه می دهند.

غازها، ‌فلامینگوها، آب‌چلیک‌ها، باکلان‌ها و حواصیل‌ها از جمله پرندگان مهاجری هستند که برای در امان ماندن از گزند سرمای فصول سردسال به تالاب ها و آب بندان های مازندران می آیند و چند ماه را در این خطه از شمال کشور سپری می کنند.

میل و گرایش این پرندگان برای آمدن به استان تحت الشعاع شرایط فضای منطقه ای دارد که قرار است در آن فرود بیایند از جمله مهمترین آنها میزان آبگیری تالاب ها و آبگیرهایی همچون ساهون، لپو و پلنگان، ولشت، استخرپشت، گل‌پل، خضر نبی، شورمست، دریوک، سراندون و بالندون، گز و کندوچال است.

مازندران علاوه برتالاب بین المللی میانکاله و ۲ تالاب فریدونکنار و کیاسر، ۹۱۵ قطعه آب بندان به مساحت حدود ۱۸ هزار هکتار دارد و مناسب ترین زیستگاه برای پرندگان مهاجر محسوب می شوند. بیشتر پرندگان مهاجر برای زمستان گذرانی روزهای سردسال را در تالاب میانکاله بهشهر سپری می‌کنند.

میانگین بارش باران در هفت ماه نخست سال ۱۴۰۳ در مازندران ٤٢٢ میلیمتر بوده که نسبت به مدت مشابه دوره آماری بلندمدت که ٣٣٤ میلی متر، بوده حدود ۲۱ درصد و نسبت به مدت مشابه سال قبل که ۳۷۰ میلی متر بوده حدود ۱۲ درصد افزایش داشته است.

چنگر و مرغابی بر مدار افزایش

رئیس اداره حیات‌وحش اداره‌کل حفاظت محیط‌زیست مازندران در گفت گو با خبرنگار آباجان به نقل از ایرنا اظهار کرد: با آغاز شمارش پرندگان مهاجر در میانکاله مشخص شد که سه هزار بال چنگر بعد از وقفه دو ساله در تالاب میانکاله فرود آمدند.

کوروس ربیعی گفت: در سال جاری حضور مرغابی ها در میانکاله به مراتب بیشتر از سال گذشته است که این امر به خاطر بارش های خوب تابستان و پاییز امسال در میانکاله بود.

وی با بیان این مطلب که آب گیری خوبی در محدوده غربی میانکاله انجام شد، اظهار کرد: آب گیری مطلبوب به همراه تغذیه مناسب سبب شد که تعداد پرندگان مهاجر در این تالاب نسبت به ۲ سال گذشته بیشتر باشد.

رئیس اداره حیات‌وحش اداره‌کل حفاظت محیط‌زیست مازندران افزود: در ۵ سال گذشته هیچ پروانه شکاری در این منطقه صادر نشد و این امر هم می تواند عاملی برای افزایش برخی از گونه های پرندگان مهاجر در تالاب میانکاله باشد.

این مقام مسوول تصریح کرد: در استانهای همجوار مازندران اگرپروانه شکاری صادر شود حضور پرندگان در منطقه غربی تالاب میانکاله افزایش می یابد.

بر اساس بررسی هایی که چهره های علمی انجام داده اند وسعت میانکاله در حوزه مازندران در سال ۱۳۷۳ به میزان ۵۵ هزار هکتار بود و براساس آخرین برآوردهایی که در کارگروه احیای میانکاله انجام شد این وسعت به ۲۲ هزار هکتار یعنی کمتر از نصف کاهش یافته که این امر تاثیرات فراوانی در کاهش حضور پرندگان مهاجر در مازندران داشته است.

در این پیوند براساس آمار مرکز ملی مطالعات و تحقیقات دریای خزر از کاهش ۲ متری سطح آب این دریا از سال ۱۳۷۵ تاکنون خبر داد و در سال گذشته سطح آب این دریا ۲۶ سانتی‌متر کاهش یافته است.

بر اساس مطالعه صورت گرفته در سال ٢٠١٧ مشخص شد که آب خزر تا سال ٢٠۵٠ پسروی خواهد داشت و این پسروی بنا به گفته کارشناسان به علت تغییرات اقلیمی است که احتمال افزایش هم دارد در حالی که حدود ۵۰ درصد پسروی دریایی خزر به سرعت تبخیر آب در آن بر می گردد و در صورتی این روند با این سرعت ادامه یابد ٢٠ تا ٢۵ درصد مساحت خزر در بخش شمالی که سواحل روسیه را شامل می شود، کاهش خواهد داشت.

اما یکی از تالاب هایی که در استان در ارتباط با کاهش مهاجرت پرندگان همواره مورد بحث بوده، تالاب میانکاله است که از دهستان میانکاله در شهرستان بهشهر تا آشوراده در استان گلستان وسعت دارد. این منطقه به دلیل داشتن پهنه آبی مناسب با ذخایر غذایی غنی و آبزیان همه ساله پذیرای بیش از ۳۰ تا ۴۰ گونه از پرندگان مهاجر زمستان گذران و بیش از ۱۰۰ گونه از پرندگان بومی آبزی و کنارآبزی است.

این تالاب با داشتن پناهگاه حیات وحش به مساحت حدود ۲۲ هزار هکتار در حوزه مازندران و تنوع گیاهی از جمله درختان سازیل و انار وحشی که تغذیه برخی پرندگان را تشکیل می‌دهد توانست بیش از ۵۰۰ گونه جانوری را در خود جای دهد و به نوعی بهشت پرندگان استان نام بگیرد و با این تنوع زیستی به عنوان یکی از ذخیره گاه‌های زیست کره جهان از سوی سازمان‌های جهانی حفاظت از محیط زیست قرار گرفت.

تالاب میانکاله که به بهشت پرندگان و پرنده نگری نام دارد؛ سی و ششمین تالاب ثبت شده دنیا و نخستین تالاب ثبت شده در کنوانسیون تالاب‌های بین المللی رامسر و یکی از ۶۵۰ ذخیرگاه زیست کره جهان با ۴۸ هزار هکتار وسعت در شرق استان مازندران و در همجواری با استان گلستان واقع شده است و سالانه ۱۰۰ گونه از پرندگان مهاجر را با جمعیت حدود ۳۰۰ هزار بالی میزبانی می کند.

این پناهگاه حیات وحش علاوه بر کریدور مهاجرت فصلی برای پرندگان، همه ساله به تنهایی بیش از نیم میلیون پرنده از انواع مرغابی، فلامینگو، پلیکان، پاخاکستری، قوی، انواع اردک، لک لک، درنای خاکستری، عقاب دریایی را در آب‌های خود سکنی می دهد.

این تالاب که رویشگاه و زیستگاه تعداد بیشماری از گونه های در معرض خطر می باشد، در سال ۱۳۵۵ به عنوان یکی از ذخیره‌گاه‌های زیست سپهر به کمیته برنامه «انسان و کره» یونسکو معرفی و انتخاب شد. تالاب میانکاله به عنوان محل زاد و ولد و پرورش ماهیان گونه های مختلفی چون کپور، انواع کفال، کلمه، سفید، ماش و کاراس، مورد توجه است. پستانداران این منطقه نیز شامل مارال، یوزپلنگ، گربه جنگلی، شغال، گراز، روباه، خرگوش، جوجه تیغی، انواع خفاش و جوندگان کوچک است.