نکوداشت بانوی شاعر/فروغ فرخزاد متعلق به همه ایرانیان است

به گزارش خبرنگار فرهنگی آباجان به نقل از ایرنا، سی و یکمین ماه‌نشست «درآستانه» و آیین نکوداشت فروغ فرخزاد به بهانه نودمین سالگرد تولد این شاعر فقید عصر جمعه- ۲۱ دی ماه- به همت کانون ادبی زمستان با مدیریت و اجرای سجاد عزیزی آرام و حضور جمعی از شاعران و هنرمندان موسیقی در فرهنگسرای ارسباران برگزار شد.

فروغ فرخزاد (۸ دی ۱۳۱۳ – ۲۴ بهمن ۱۳۴۵) شاعر و مستندساز یکی از مهمترین پیشگامان شعر نو نیمایی است، «اسیر»، «دیوار»، «عصیان»، «تولدی دیگر» و «ایمان بیاوریم به آغاز فصل سرد» از مجموعه آثار فرخزاد است. آثار و اشعار او تاکنون به زبان‌های انگلیسی، ترکی، عربی، چینی، فرانسوی، اسپانیایی، ژاپنی، آلمانی و عبری ترجمه شده‌اند.

فروغ فرخزاد برای قشر خاصی نیست

سجاد عزیزی آرام ترانه‌سرا و مدیر کانون ادبی زمستان در سی و یکمین ماه‌نشست «درآستانه» اظهارداشت: این برنامه نخستین برنامه رسمی است که به عنوان نکوداشت بانو فروغ فرخزاد بعد از انقلاب اسلامی برگزار شده است، اگر برنامه‌ای تاکنون برگزار شده به این صورت به رسمیت نبوده و اجازه تبلیغات خیابانی داده نشده اما با پیگیری‌های کانون ادبی زمستان و لطف مدیران فرهنگی، این برنامه علی‌رغم مشکلات برگزار شد.

وی گفت: چند سالی بود که قصد داشتم، مراسمی برای نکوداشت فروغ فرخزاد برگزار کنم، روزی که در حد ایده بود، تمام افرادی که اشعاری نزدیک به تفکر فرخزاد داشتند، با استقبال گفتند که این یکی از اتفاقات بزرگ است و حتما در این برنامه حضور خواهند داشت و درباره اشعار این شاعر صحبت خواهند کرد اما زمانی که تبلیغات برنامه انجام شد، با دلایلی همچون ابتلا به بیماری و نداشتن شرایط مناسب اعلام کردند که در این برنامه حضور نخواهند داشت.

عزیزی آرام افزود: ۲۰ سال است که کار ادبی انجام می‌دهم، بیش از ۲هزار برنامه هم برگزار کرده و با هر طیفی که نگاه ادبی داشته است، همکاری کردم، فروغ فرخزاد برای قشر خاصی نیست، این را به مسئولان هم می‌گویم، چرا اشتباه می‌کنید و فروغ را به برخی از روشنفکران نسبت می‌دهید؟، فروغ برای مردم ایران است، برای همین افردی است که امروز در مراسم نکوداشت شرکت کردند نه جماعتی که به اسم روشنفکری از او تریبون ساختند، از نام او، از لحاظ مادی و معنوی بهره بردند اما هر جایی که پای فروغ به میان آمده است، پایشان را پس کشیدند و نتوانستند از او حمایت کنند حتی افرادی که معتقد بودند از حامیان فروغ هستند، آثار او را با سانسور منتشر کردند، این خیلی ناپسند است که یک قشری انقدر پشت فروغ را خالی کنند اما از نامش انقدر بهره برده باشند.

مدیر کانون ادبی زمستان بیان کرد: همین قشر، خاطرات و سخنان نامربوطی را درباره فرخزاد به مسئولان فرهنگی بیان کردند و ذهن آنان را نسبت به بانو فروغ، خدشه‌دار کردند، وگرنه چگونه توانستیم این برنامه را برگزار کنیم؟ ما شعر فروغ را خواندیم و گفتیم کسی که می‌گوید؛ «به آفتاب سلامی دوباره خواهم داد»، چگونه روزگارش را تاریک می‌دید؟ کسی که هر روز می‌خواست دنیا را زیبا ببیند، چگونه می‌توانست انسان سیاهی باشد؟، کسی که می‌گوید؛ «من از سلاله درختانم تنفس هوای مانده ملولم می‌کند» این انسان چگونه می‌توانست از انسانیت دور باشد؟، فرخزاد دغدغه رفاقت، انسانیت، رنج و درد بشریت داشت.

وی اظهارداشت: قیصر امین‌پور که بسیاری به این شاعر علاقه‌مند هستند درباره فروغ فرخزاد می‌گوید به قول خواهرم فروغ، با این وجود چگونه می‌توانید به فروغ توهین کنید؟ معتقدم همه ما باید فروغ را خواهر خودمان بدانیم، این وظیفه ماست، خط قرمزم در شعر معاصر فروغ فرخزاد است. نباید فکر کنیم که فروغ یک تافته جدابافته است و تفکر خاصی برای افرادی بوده که نامی از او می‌برند و خاطراتی تعریف می‌کنند، فروغ در رگ و ریشه تک تک ماست، چون متعلق به همه مردم ایران است، همان طور که حافظ برای مردم ایران است.

عزیزی آرام گفت: همچنین همین قشر روشنفکری برای اینکه فروغ را محدود کنند، به او می‌گویند شاعر زنان و اینکه نگاه او زنانه بوده است، چه کسی گفته که فروغ فقط شاعر زنان است؟ مگر ما به سهراب سپهری و احمد شاملو می‌گوییم شاعر مردان؟ محدود کردن شاعر به یک قشر خاص، ناپسند است، فروغ شاعر زمان ماست، قرار نیست شاعره باشد، ما چنین واژه‌ای را در ادبیات فارسی نداریم، اگر فروغ شعر نوشته، برای مردم ایران نوشته است، اینکه به او جنسیت می‌دهیم، نیمی از جامعه را از او دور می‌کنیم.

مدیر کانون ادبی زمستان با اشاره به برگزاری سی و یکمین نشست برنامه «در آستانه» افزود: در این برنامه به کشف استعدادهای هنری و ادبی می‌پردازیم، فراخوانی را در حوزه‌های شعر، ترانه و موسیقی منتشر می‌کنیم، آثار ارسال و داوری می‌شود و نفرات برگزیده آثارشان را در برنامه ارایه می‌کنند، این برنامه به دلیل همزمانی با بزرگداشت فروغ فرخزاد، طی فراخوانی اعلام شد که علاقه‌مندان آثاری را درباره فروغ یا با تضمین و نگاهی به اشعار فروغ ارسال کنند، آثار بسیاری ارسال و داوری انجام شد، یک تعدادی از آثار انتخاب شدند. امروز به احترام فرخزاد به همه هفت تنی که در این بخش رقابتی هستند، لوح تقدیر اهدا می‌شود و در فینال فینالیست‌ها شرکت خواهند کرد.

افسانه بهمن خواهرزاده فروغ فرخزاد نیز در این آیین با بیان خاطره‌ای از این شاعر، شعر «به آفتاب سلامی دوباره خواهم کرد» از فرخزاد را خواند و گفت: آفتاب از نظر من همیشه خود فروغ بود.

بهمن ضمن قدردانی از برگزاری آیین نکوداشتی برای فروغ فرخزاد بیان کرد: به مناسبت سالروز درگذشت این شاعر، ۲۵ بهمن ماه در آرامستان ظهیرالدوله مراسمی در مزار او برگزار خواهد شد و میزبان علاقه‌مندان در این مراسم هستیم.

فروغ احساسات ناب زن را وارد ادبیات فارسی کرد

فریبا وکیلی شاعر نیز در این آیین ضمن گرامیداشت یاد فروغ فرخزاد اظهارداشت: سخن گفتن درباره این شاعر کار هر کسی نیست، من و امثال من در جایگاهی نیستیم که شخصیت او را ارزیابی کنیم، فروغ در آثارش خودش را معرفی کرده است، او ۶۰ سال پیش، آثاری را نوشته است که نسل فعلی آن آثار را می‌خوانند، می‌شنوند و لذت می‌برند.

وی گفت: فروغ یک اسطوره قرن بود، تاثیرگذارترین کار فروغ این بود که احساسات ناب یک زن را وارد ادبیات فارسی کرد و این کار هر کسی نبود، در آن مقطع زمانی با آن محدودیت‌ها و ممنوعیت‌های فکری، فرخزاد مثل یک طوفان کار بزرگی کرد، ریشه‌های محدودیت‌های ذهنی را درو کرد، راهی را هموار کرد، مسیری که تاکنون هم ادامه دارد و فکر می‌کنم هنوز جایگزینی برای فرخزاد نداشتیم.

وکیلی افزود: با توجه به اینکه ۲۸ دی ماه چهلمین سال پرواز آسمانی پرویز وکیلی شاعر فقید و برادرم است، یکی از ترانه‌های قدیمی او را در این برنامه می‌خوانم. روح هنرمندان درگذشته شاد باشد.

وجود تصویر در اشعار فروغ فرخزاد

بیژن شکرریز نویسنده، مترجم، عکاس سینما و کارگردان نیز در آیین با گرامیداشت یاد فروغ فرخزاد اظهارداشت: فروغ فرخزاد را نمی‌شناختم به واسطه مهدی اخوان ثالث و نصرت رحمانی با او و اشعارش آشنا شدم. برخی از اعضای خانواده ابراهیم گلستان می‌گفتند که گلستان، فروغ را فروغ کرد، بله، درست است فروغ در گلستان فیلم، درس‌هایی آموخت، او خمیره درست هنری را داشت، در خانواده‌ای بزرگ شد که اهل فرهنگ و کتابخوان بود، خیلی ناجوانمردانه است که بگوییم که ابراهیم گستان، فروغ را فروغ کرد، اگر گلستان کمک کرده، در تقویت توانایی‌ها و دانسته‌ها او کمک کرده است.

وی گفت: فروغ ذهن تصویری داشت، در تمام شعرهایش پلان‌های تصویری وجود دارد، اگر پلان‌های شعرهای فروغ را تک به تک برداریم و روی آن تصویرسازی و تدوین کنیم، موسیقی و نریشن بگذاریم، می‌بینیم که یک کار مستند است، به عنوان مثال در شعر «یک پنجره برای دیدن/ یک پنجره برای شنیدن/ یک پنجره که مثل حلقه‌ چاهی/ در انتهای خود به قلب زمین می‌رسد/ و باز می‌شود به سوی وسعت این مهربانی مکرر آبی‌رنگ»، در این شعر انسانی پشت پنجره چوبی قرار دارد و تمام ذهن و نگاهش را از آن پنجره می‌بینیم. این تصویری است که فروغ با شعرش تعریف می‌کند.

شکرریز افزود: فروغ عاشق مردمش بوده، برای همه طیف مردم شعر گفته است، بچه‌ها را دوست داشت، او شعر تصویری گفته است، زن یا بانو را در شعر خودش تصویر می‌کند، به او شخصیت می‌دهد، خیلی‌ها فکر می‌کنند که فروغ اعتقاد نداشته است اما اینطور نبود، فروغ دردهایش را بروز نمی‌داد، او در برخی از آثار زنده‌یاد پری صابری ایفای نقش کرده، او بازیگر خوبی هم بوده است، ذهن تصویرگری و بازیگری او قابل تحسین بود.

این نویسنده بیان کرد: فروغ بیان خاص خودش را داشته، او همیشه زنده است، همان طور که مهدی اخوان ثالث و دیگر شاعران زنده هستند. آرزو دارم یک مستند از فروغ فرخزاد بسازم.

بهروز بهزادی مدیر مسئول روزنامه اعتماد نیز در این آیین با بیان خاطره‌ای از فروغ فرخزاد اظهاردشت: شاید من از معدود افرادی باشم که فروغ را از نزدیک دیدم و به این می‌بالم. من و جمعی از دوستانم دانشجوی دانشکده ادبیات بودیم، بعد از مرگ فروغ سال‌های طولانی به خیابان پاسداران فعلی و مکانی که فروغ تصادف کرده بود، می‌رفتیم و در آن مکان گل می‌گذاشتیم، این نشان‌دهنده این است که فروغ در زندگی ما دانشجویان و ملت ایران جایگاه ویژه‌ای دارد، همین طور که حافظ دارد، اکنون آن جمع متفرق شده است اما هر وقت از خیابان پاسداران عبور می‌کنم، ذهن من جایی است که فروغ تصادف کرده است، به درختی که ماشین فروغ به آن برخورد کرد نگاه می‌کنم و متاثر می‌شوم.

فروغ فرخزاد شاعر آینده است

سیدناصر هاشم‌زاده منتقد و فیلمنامه‌نویس نیز در آیین نکوداشت فروغ فرخزاد گفت: فروغ شاعر آینده است، ما شاعرانی داریم که پر از حسرت هستند، بزرگ هستند، کلامشان عالی است اما حسرت چیزی را دارند که از دست رفته است و شاعرانی داریم که درگیر واقعیت موجود زمانه خودشان هستند.

وی افزود: به عنوان مثال مهدی اخوان ثالث در شعر «زمستان» می‌گوید؛ «هوا بس ناجوانمردانه سرد است، آی‌ دمت گرم و سرت خوش باد! سلامم را تو پاسخ گو» اما فروغ می‌گوید؛ «ایمان بیاوریم به آغاز فصل سرد»، اصولا شاعران زمانی که سخن می‌گوید، چون اهل سیاست نیستند، شعار نمی‌دهند، فروغ می‌گوید ایمان بیاوریم به آغاز فصل سرد، این خیلی ناامیدانه است، نه ناامیدانه نیست، امیدوارانه نیست، ما را بیهوده امیدوار نمی‌کند. شعار نمی‌دهد، می‌گوید فصل سرد آغاز شده، در آن روزگار شاعران معروف‌تری از فرخزاد بودند اما فروغ یک جوان تازه به میدان آمده بود و حرف‌های زیادی از دیگران می‌شنید.

هاشم‌زاده با اشاره به تاثیر ابراهیم گلستان بر فروغ فرخزاد اظهارداشت: گلستان معتقد بود که اگر آگاهی، مایه و خمیره‌ای در فروغ نبود، چگونه می‌توانستم در او تاثیر بگذارم؟ قابلیت قابل باید باشد تا فاعلیت فاعل اثر کند.

این منتقد بیان کرد: شعر مهم فروغ، «ایمان بیاوریم به آغاز فصل سرد» ما را با او همزمان کرده است. هایدگر معتقد بود که زبان خانه وجود است، اگر این را بپذیریم. ما در همزبانی با فروغ در یک خانه هستیم که این خانه وجود است.

وی افزود: شاعری وصف وجودی ما ایرانی‌هاست، هنوز حافظ و مولانا با ما هستند، برای شاعران مقبره می‌سازیم اما شاعر خارج از مقبره است، چون در کلام و خانه وجود است. به این اعتبار فرخزاد در شعر «ایمان بیاوریم» آینده را بیان می‌کند، ما امروز در ایمان به فصل سرد زندگی‌مان با فروغ همزبان هستیم و برای همین فروغ امروز با ماست. شاعران اصیل‌ترین و مهمترین افراد در همه فرهنگ‌ها هستند، اگر قرار است اثری از ما ایرانیان بماند، جز آثار شاعران آثار چه کسانی را می‌خواهیم حفظ کنیم؟

نصرالله مدقالچی گوینده و صداپیشه پیشکسوت نیز در این آیین اشعاری را از فروغ فرخزاد خواند و درباره ویژگی‌های آنها مطالبی را بیان کرد.

قرار بود در آیین نکوداشت فروغ فرخزاد آلبوم «پرواز جاودانه فروغ» با اشعار او، آهنگسازی هوشنگ کامکار با حضور این آهنگساز پیشکسوت رونمایی شود که کامکار در این آیین حضور نداشت و رونمایی نیز انجام نشد.

همچنین در این نشست شاعران؛ نسیم بیدبرگ، بهاره خامنه‌پور، مهدی دمی‌زاده و صبا ناصر اشعار خود را با مضمون فروغ فرخزاد و اقتباس از آثار این شاعر ارائه و خوانندگان؛ مجتبی جهان‌نورد، سعید سعدی‌پور و احسان نظری آثاری از این شاعر فقید را اجرا کردند. در پایان نیز با اهدای لوح از آنان تجلیل شد.

اجرای موسیقی توسط هنرمندان حاضر از دیگر بخش‌های این آیین بود.

سیدغلامرضا کاظمی دینان استاد حوزه روابط‌عمومی، حمید غلامعلی، مهدی غفوریان خواننده و آهنگساز، حسین فاضل، دانیال شهرتی آهنگساز و تنظیم‌کننده، بهنام صبوحی محمد فرشته‌نژاد شاعر و آهنگساز، افشین سیاهپوش شاعر و خواننده، مصطفی جلالی‌پورخواننده، عمران میری شاعر و جمعی دیگر از شاعران و هنرمندان حوزه موسیقی در این نشست حضور داشتند.

کانون ادبی زمستان یک انجمن مردمی است که از سال ۱۳۸۴ به طور مداوم فعالیت‌های هنری خود را اجرا کرده و تاکنون بیش از ۲ هزار نشست ادبی و هنری در کارنامه خود دارد. از این میان می‌توان به بیش از ۸۰ عنوان مراسم تجلیل و بزرگداشت اشاره کرد. کشف، پرورش و معرفی استعدادهای جوان در حوزه شعر، ترانه و موسیقی از دیگر اهداف این کانون است.