به گزارش روز شنبه گروه علمی آباجان به نقل از ایرنا از دانشگاه آزاد اسلامی، هفدهمین گردهمایی سراسری معاونان پژوهش و فناوری دانشگاه آزاد اسلامی با حضور محمدمهدی طهرانچی در مجتمع فرهنگی، آموزشی و رفاهی فرهیختگان (سیسرا) برگزار شد و رئیس دانشگاه آزاد در این نشست چندساعته به تبیین بنیادین نقش دانش، دانشمند و دانشگاه در جامعه پرداخت.
وی در بخشی از سخنان خود ضمن تشریح نقشه راه دانشگاه آزاد اسلامی در مسیر جامعهپردازی، نکاتی را درباره مدل جدید دانشگاه در دوره دوم بیان کرد گفت: رهبر معظم انقلاب اسلامی اخیرا در تشریح نقش دانشگاه، سه وظیفه تولید علم، تربیت عالم و جهتدهی به این دو را متوجه دانشگاه دانستند. از این بیان نتیجهگیری کردیم دانشگاه باید نهاد پیشرفت باشد. دانشگاه در غرب نهاد توسعه است؛ نه نهاد علم. دانشگاه چهار نظام برای جهتدهی به تولید علم و تربیت عالم دارد؛ تربیتی، علمی، فناوری و فرهنگی. دانشگاه محل پردازش دانش، بینش و گرایش است؛ به عبارتی دیگر دانشگاه سه ساحت اصلی علم، فرهنگ و فناوری دارد که در هریک از آنها سه مفهوم آموزش، پژوهش و کاربست وجود دارد.
وی اظهارداشت: در ساختار علمی جدید دانشگاه آزاد اسلامی، گروههای دانشی ناظر به مفهوم آموزش تشکیل شدهاند. هرموضوع یک گروه کشوری school دارد که در هراستان دانشکده/ faculty و در هر واحد گروه/ department نام میگیرند. دانشگاهی که تنها به علم بپردازد، از جامعهپردازی جا میماند؛ بنابراین باید ساختارهای جدید را برای آن بسازد. علم زمانی قدرت است که به جامعه متصل شود.
رهبر انقلاب میفرمایند الگوی پیشرفت خود را داریم که آن را از جایی کپی برداری نکردهایم؛ این یعنی دانشگاه باید الگوساز نیز باشد. الگویی که در آن ایمان، علم و عدالت وجود دارد. جامعهپردازی انجام ماموریت خود یا همان پاسخگویی دانشگاه به نیاز جامعه است. نظام تربیتی دانشگاه جامعهپرداز، جامعه کارآمد، نظام علمی آن، جامعه خلاق، نظام فناوری آن جامعه نوآور و نظام فرهنگی آن جامعه فرهیخته با سبک زندگی درست میسازد. علم بدون خلاقیت که اساساْ علم نیست. ما عادت کردهایم که به مقاله نمره میدهیم؛ درحالی که باید به خلاقیت نمره داد.
اگر خلاقیت در مقاله جای نمیگیرد، این عیب ماست
طهرانچی بیان کرد: دانشگاه آزاد برای اتصال به جامعه، مفهومی با عنوان دانشکده موضوعی ارائه کرده است. دانشکدههای موضوعی لایه بعدی گروههای کشوری برای اتصال به جامعه یا فعالیتهای بین رشتهای است. بعضی به اشتباه میگویند رشته بین رشتهای؛ مثلاْ در بازهای که نانو وارد کشور شد، رشتههای مختلفی مثل نانوفیزیک، نانوشیمی، نانومکانیک و غیره تاسیس کردند ولی بعدها متوجه شدند نانو یک رشته نیست؛ بلکه یک فرارشته است. در دانشکده نانو همه متخصصان از رشتههای مختلف شیمی، فیزیک، مکانیک و غیره میتوانند حضور داشته باشند و فعالیت کنند.
وی افزود: اعضای هیأت علمی در ساختار جدید، پژوهش ماموریت محور خود را در دانشکده ( institute ) و آموزش را در گروه ( department ) انجام میدهند. در دانشکده موضوعات درهم و فرارشتهای است. دانشکده لایه مقدمه ورود به ماموریت است. اگر در دانشکده حضور نداشتید، یعنی ماموریتی نیز نداشتهاید.
رئیس دانشگاه آزاد گفت: ذات گروه دانشی، رسالتمحور است. مسئول گروههای دانشی در واحدها، معاونان آموزشی هستند؛ اما معاونان پژوهشی مسئول کار با دانشکدهها هستند. معاونان پژوهشی مسئول پل زدن با جامعه هستند. تنها با ایجاد دانشکده موضوعی کار تمام نمیشود. بلکه در ادامه اتصال به جامعه، نیازمند مترجمهایی (افراد یا نهادهای منتقلکننده دانش) هستیم. سراهای نوآوری نقش مترجم را در این میان ایفا میکنند. مرکز رشد، صندوق پژوهش و فناوری، باشگاه ایده آرایی و غیره همگی بخشهای مختلف سرای نوآوری هستند. در یک کلام، سراهای نوآوری محل گفتگوی دانشگاه و جامعه خواهند بود.
در این سراهای نوآوری، مسئله از سوی جامعه، نیروی انسانی از سوی دانشگاه و سرمایه از طرف جامعه تزریق میشود. در این معنا، سرای نوآوری، مرکز رشد و پارک نیست؛ بلکه یک مفهوم کلان برای ارتباط یک دانشکده موضوعی با جامعه است که در آن کارآموزی و کارورزی صورت میگیرد. سرای نوآوری تضمین کننده منطق دانشگاه در جامعه برای رقم زدن اتفاقی بزرگتر است.
دانشگاه آزاد در گام دوم سه مرحله دارد
طهرانچی گفت: غرب از ابتدا با جامعه کار کرده و مسائل دانشگاه خود را از جامعه گرفته است؛ اصلاْ دانشگاه غربی همان جامعه گلخانهای است که تحت نظر دانشمندان قوام پیدا میکند. این جامعه ابعاد گوناگونی مثل اقتصادی، دفاعی و امنیتی، اجتماعی، سیاسی و سیاستی، سلامت و محیط زیست دارد. وقتی میگوییم که میخواهیم با جامعه کار کنیم، باید مشخص کنیم که دقیقاْ با کدام یک از این ابعاد کار داریم.
وی بیان کرد: دانشگاه آزاد در دوره اول تاسیس خود، تنها به دنبال فعالیت بر روی بعد اجتماعی جامعه بود و میخواست مفهوم شهروندی را براساس نظریه پارسونز توسعه دهد. بنابراین صرفا ساختار اجتماعی داشت که در این ساختار مسئولان یک جامعه شهری اعم از استاندار، امام جمعه، فرماندار و غیره حضور داشتند.
وی تصریح کرد: برای دانشگاه آزاد اسلامی در گام دوم سه مرحله درنظر گرفتهایم. دانشگاه آزاد اسلامی در مرحله اول، سراغ ابعاد اجتماعی، نوآوری و اقتصادی جامعه خواهد رفت. عرصههای عمل این سه بعد در دانشگاه آزاد متفاوت با سایر دانشگاهها هستند. بیمارستان، مدرسه و رسانه عرصه فعالیت اجتماعی، پارکهای علم و فناوری عرصه فعالیت نوآورانه و شرکتهای دانش بنیان و شورای اقتصاد دانش بنیان دانشگاه عرصه فعالیت اقتصادی ما خواهند بود.
طهرانچی گفت: بیمارستان در دانشگاههای دولتی وظیفه حاکمیتی درمان شهر را به عهده دارد اما بیمارستانهای دانشگاه آزاد براساس مسئولیت اجتماعی خود و برای کمک به بیمارستانهای دولتی، درمانگر تربیت میکنند. ۹۵ درصد اقتصاد دانشگاه آزاد اسلامی در دوره اول که صرفا یک دانشگاه اجتماعی بود، بر پایه شهریه دانشجویی میچرخید؛ اما وقتی سراغ دو مفهوم دیگر نوآوری و اقتصادی جامعه رفتیم، هرکدام بازخورد درآمدی خود را خواهد داشت.
وی بیان کرد: دانشگاه آزاد در مرحله بعدی سراغ ابعاد دفاعی امنیتی، سلامت و محیط زیست و سیاسی و سیاستی خواهد رفت. در این میان مفاهیم جدیدی شکل گرفته که عبارت از پژوهش تحصیلات تکمیلی به معنای آموزش و پژوهش، برنامه علمی به معنای ماموریت محوری پژوهش، دانشکده موضوعی به معنای سازمان پژوهش ماموریت محور، سرای نوآوری به معنای پل ارتباطی دانشگاه و جامعه، شرکت دانش بنیان به معنای عرصه تربیت اقتصادی، پارک فناوری به معنای عرضه تربیت نوآورانه و مراکز خدمات اجتماعی به معنای عرصه تربیت اجتماعی (مدرسه، بیمارستان، رسانه) هستند. باید بدانیم تحول بایدی است که شرط بقاست.