مشکلی برای صادرات محصولات فرهنگی ایران به اتریش وجود ندارد

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری آباجان به نقل از تسنیم،اتریش کشوری کوچک اما سرسبز در قلب اروپاست که به‌واسطه کوه‌های آلپ، دریاچه‌های زیبا، و رودخانه دانوب شناخته می‌شود. این کشور، با مساحت تقریبی ۸۴ هزار کیلومتر مربع، از هشت کشور اروپایی مرز مشترک دارد.

اتریش کشوری با تاریخچه‌ای عمیق از تنوع مذهبی است. مسیحیت کاتولیک، مذهب غالب این کشور به‌شمار می‌رود، اما جمعیت مسلمانان، پروتستان‌ها و سایر گروه‌های مذهبی نیز در حال افزایش است. آزادی مذهبی و همزیستی مسالمت‌آمیز اقوام مختلف از ویژگی‌های فرهنگی اتریش است که تأثیرپذیری از دوران امپراتوری هابسبورگ را نشان می‌دهد. از نظر فرهنگی، اتریش به‌واسطه هنر، موسیقی و معماری خود شناخته می‌شود. میراث موسیقیدانانی چون موتسارت و بِتهوون، نقش مهمی در هویت فرهنگی این کشور ایفا می‌کند. همچنین، تأثیرات فرهنگی آلمان و ایتالیا، به‌ویژه در معماری و آشپزی، در فرهنگ مردم اتریش مشهود است.

اتریش و ایران در برخی حوزه‌ها از جمله علاقه به موسیقی و هنر، ارزش نهادن به سنت‌ها و خانواده، و احترام به میراث تاریخی و فرهنگی اشتراکاتی دارند. همچنین، تاریخچه طولانی روابط دیپلماتیک بین دو کشور و تبادل فرهنگی، به تقویت این پیوند کمک کرده است. هر دو ملت در تعاملات خود ترکیبی از مدرنیته و سنت را به نمایش می‌گذارند که نشان‌دهنده غنای فرهنگی آنهاست

خبرگزاری آباجان به نقل از تسنیم در گفت‌وگویی با رضا غلامی، رایزن فرهنگی ایران در اتریش و استاد فلسفه سیاسی، به بررسی وضعیت فرهنگی این کشور پرداخت و درباره برنامه‌های رایزنی فرهنگی ایران در اتریش گفت‌وگو کرد. مشروح این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید:

* برپایی رویدادهای فرهنگی و همچنین حضور پررنگ‌ در رویدادهای خارجی چه نقشی در توسعه روابط ایران با کشورهای اروپایی از جمله اتریش ایفا می‌کند؟

برپایی رویدادهای فرهنگی و حضور در رویدادهای خارجی یکی از ابزارهای مهم دیپلماسی فرهنگی است که می‌تواند نقش مؤثری در تقویت روابط ایران با کشورهای اروپایی، از جمله اتریش داشته باشد.  یکی از این نقشها، شناخت متقابل و بهبود تصویر فرهنگی از همدیگر است. رویدادهای فرهنگی مانند نمایشگاه‌های هنری، موسیقی، سینما، و ادبیات و برنامه‌های علمی و‌دانشگاهی، فرصتی برای معرفی فرهنگ غنی و تمدن تاریخی ایران به مخاطبان اروپایی فراهم می‌کنند.

اتریش، به‌عنوان یکی از کشورهای فرهنگی اروپا، اهمیت زیادی به هنر، موسیقی، ادبیات و دانش می‌دهد و این زمینه می‌تواند بستری مناسب برای تبادلات فرهنگی باشد. از سوی دیگر، برگزاری چنین رویدادهایی کمک می‌کند تا تصویر ایران در میان مردم و سیاستمداران اروپایی به‌عنوان کشوری با فرهنگ پویا و متنوع بازسازی شود. علاوه بر این، حضور در رویدادهای بین‌المللی و برپایی نمایشگاه‌ها موجب می‌شود تا ایران در کنار روابط رسمی دیپلماتیک، به‌طور مستقیم با مردم و نخبگان اروپایی ارتباط برقرار کند. این رویکرد می‌تواند به کاهش سوءتفاهم‌ها و بهبود درک متقابل کمک کند و روابط غیررسمی بین جوامع دو کشور را تقویت کند.

همچنین رویدادهای فرهنگی می‌توانند مقدمه‌ای برای تبادلات علمی و آموزشی بین دانشگاه‌ها، مراکز پژوهشی و هنری ایران و اتریش باشند. حضور هنرمندان، نویسندگان و پژوهشگران ایرانی در این رویدادها می‌تواند به توسعه پروژه‌های مشترک و همکاری‌های بلندمدت منجر شود.

* آقای غلامی مقداری درباره وضعیت فرهنگی امروز اتریش بگویید.

اتریش با تاریخ غنی و میراث فرهنگی ممتاز، جایگاه ویژه‌ای در عرصه‌های هنری و فکری جهان دارد. این کشور به‌عنوان مهد موسیقی کلاسیک و زادگاه آهنگسازان بزرگی چون موتزارت و بتهوون شناخته می‌شود. شهرهایی مانند وین و زالتسبورگ با معماری باروک و گوتیک، جاذبه‌های تاریخی و فرهنگی کم‌نظیری دارند. جشنواره‌های بین‌المللی مانند جشنواره زالتسبورگ و اپرای دولتی وین، اتریش را به مرکز رویدادهای هنری اروپا تبدیل کرده است. در عرصه هنرهای تجسمی مانند نقاشی و‌مجسمه سازی هم اتریش حرف جدی برای گفتن دارد و گالری‌های مشهوری در زمینه هنرهای تجسمی در اتریش مخصوصا وین فعال هستند.

علاوه بر این، در حوزه دانشگاهی، اتریش در فلسفه سابقه تاریخی برجسته‌ای دارد و خیلی از فیلسوفان بزرگ عصر مدرن مانند ویتگنشتاین و پوپر اتریشی هستند. یا حلقه وین و بیانیه آن که نقطه‌ عطفی در تاریخ علم مدرن در جهان محسوب می‌شود در این کشور شکل گرفت. البته الان اتریش آن جایگاه گذشته را در فلسفه ندارد اما سابقه تاریخی اتریش را نمی توان نادیده گرفت. اتریش در علوم انسانی و هنر هم پیشرو است. دانشگاه‌هایی چون دانشگاه وین (یکی از قدیمی‌ترین دانشگاه‌های جهان) و دانشگاه زالتسبورگ در زمینه فلسفه، ادبیات و مطالعات فرهنگی شهرت دارند. این دانشگاه‌ها با برنامه‌های بین‌المللی خود، نقش مهمی در گسترش تبادل علمی و فرهنگی بازی می‌کنند. در کل، اتریش با ترکیب سنت‌های تاریخی و هنر معاصر، همچنان در حفظ و توسعه فرهنگ نقش کلیدی دارد.

مسئولان اتریش نگاه احترام‌آمیز به سابقه تمدنی و فرهنگی ایران دارند

* مسئولان و مردم اتریش چه نگاهی به ایران و فرهنگ ایرانی دارند؟

می‌دانید که فرهنگ و تمدن پارسی یکی از کهن‌ترین و غنی‌ترین تمدن‌های جهان به شمار می‌رود و همواره با دستاوردهای بی‌نظیر در حوزه‌های مختلف فرهنگ، هنر و دانش شناخته شده است. این تمدن با سنت‌های شیرین و اصیل خود، مانند مهمان‌نوازی، نیک‌ورزی، خیرخواهی و آیین‌های نوروز، شب یلدا و پیوندهای قوی خانوادگی، توانسته روحیه‌ای از انسجام و همبستگی را در میان مردم حفظ کند.

ایران به‌ عنوان مهد ادبیات حکمی و عرفانی و‌ منبع ترویج اسلام شیعی و‌ میانه‌رو، آثاری جاودانه به جهان عرضه کرده است. شاعران بزرگی چون حافظ، مولانا، سعدی، فردوسی و خیام، نه تنها در ایران بلکه در سراسر جهان شناخته شده‌اند. آثار آنان، با مضامینی همچون عشق، معنویت، عدالت، مهرورزی و حکمت، همواره الهام‌بخش مخاطبان بوده است. ادبیات عرفانی ایران اسلامی، مانند غزلیات حافظ و مثنوی معنوی مولانا، جنبه‌ای مهم از فرهنگ ایرانی است که پیوند عمیقی با عرفان و معنویت دارد. این آثار که به زبان شعر، راز هستی، معرفت و عشق الهی را بیان می‌کنند، تأثیری ماندگار بر تفکر و ادبیات جهانی گذاشته‌اند.همچنین هنرهای ایرانی، مانند خوشنویسی، مینیاتور، و موسیقی سنتی، همراه با معماری شگفت‌انگیزی همچون مساجد و باغ‌های ایرانی، بخشی از عظمت این فرهنگ کهن را به نمایش می‌گذارند.

مردم و مسئولان اتریش، با نگاه احترام‌آمیز به سابقه تمدنی و فرهنگی ایران، ارزش بسیاری برای این میراث قائل هستند. آن‌ها با علاقه به مطالعه تاریخ و فرهنگ ایرانی، مشتاق سفر به ایران و بازدید از مناطق تاریخی و تمدنی کشور، از جمله اصفهان، شیراز، کرمان و تبریز هستند. این اشتیاق، حقیقتا بستری برای تعمیق روابط فرهنگی و تقویت شناخت متقابل میان دو ملت فراهم کرده است.

*شما به عنوان رایزن فرهنگی ایران در اتریش، در مسیر فعالیت‌های خود با چه چالش‌هایی روبرو هستید؟

فعالیت به‌عنوان رایزن فرهنگی ایران در اتریش با چالش‌های متعددی همراه است که برخی از آن‌ها می‌توانند تأثیر مستقیم بر دستیابی به اهداف فرهنگی و ارتقای روابط میان دو کشور بگذارند.

یکی از مهم‌ترین چالش‌ها، افتادن سایه سیاست‌زدگی بر فعالیت‌های فرهنگی است. در بسیاری از موارد، مسائل سیاسی بر حوزه فرهنگ اثر گذاشته و فعالیت‌های فرهنگی را از مسیر اصلی خود که تقویت شناخت متقابل و تعامل میان ملت‌ها است، دور می‌کند. این امر می‌تواند مانع بزرگی برای اجرای برنامه‌های فرهنگی خالص و غیرسیاسی باشد. چالش دیگر، کمبود حمایت‌های مالی و پشتیبانی‌های لازم از فعالیت‌های رایزنی فرهنگی در کشورمان است. محدودیت در منابع مالی و امکانات، می‌تواند بر کیفیت و گستردگی برنامه‌ها تأثیر بگذارد و گاهی اوقات منجر به لغو یا کاهش اثرگذاری پروژه‌های فرهنگی شود.

یکی دیگر از چالش ها، بروکراسی غیر مفید و مزاحم است که جلوی خلاقیت‌ها و نوآوری‌ها را می‌گیرد. به هر حال، عملی نشدن بسیاری از ایده‌های بزرگ و نوآورانه نتیجه این چالش‌ها است. رایزنی فرهنگی با ایده‌ها و طرح‌هایی که می‌توانند نقشی کلیدی در معرفی فرهنگ و تمدن ایران داشته باشند، روبرو است، اما نبود منابع کافی یا عدم حمایت نهادی و بروکراسی مضر، اجرای این طرح‌ها را دشوار یا غیرممکن می‌کند. علاوه بر این، تصورات نادرست یا اطلاعات ناقص از ایران و فرهنگ ایرانی در میان برخی از مخاطبان در اتریش، چالش دیگری است که نیازمند تلاش‌های گسترده برای اصلاح تصویر و ارائه واقعیت‌های فرهنگی و تمدنی ایران است. این چالش‌ها، ضرورت بازتعریف فرهنگ  در روابط کشورها و تخصیص منابع مناسب برای فعالیت‌های رایزنی را دوچندان می‌کند تا بتوان در مسیر تقویت روابط فرهنگی و تعاملات سازنده میان ایران و اتریش گام‌های موثرتری برداشت.

* فعالیت‌های رایزنی فرهنگی ایران در اتریش، به خصوص با تأکید بر اقداماتی که شما انجام داده‌اید، چه دستاوردهایی برای کشورمان داشته است؟

فعالیت‌های رایزنی فرهنگی ایران در اتریش طی دوره‌های گوناگون، در جهت تقویت روابط فرهنگی و ارائه تصویری شایسته از ایران اسلامی، دستاوردهای متعددی داشته است. در این میان، تلاش برای معرفی فرهنگ ایران و ایجاد تعاملات فرهنگی و علمی بین دو کشور، جایگاه ویژه‌ای دارد. من در پاسخ به سؤالات شما به مهم‌ترین این دستاوردها اشاره می‌کنم:

۱٫ ارائه تصویری شایسته از فرهنگ ایران اسلامی: مثلا برگزاری نمایشگاه‌ها، کنسرت‌های موسیقی سنتی، جشنواره‌های فرهنگی، و نمایش فیلم‌های ایرانی، نقش مهمی در اصلاح تصورات کلیشه‌ای و ارائه چهره‌ای واقع‌بینانه از ایران ایفا کرده است.

۲٫ ترویج زبان فارسی: این کار با حمایت از استادان و معلمان آموزش زبان فارسی در دانشگاه‌ها و مراکز فرهنگی، هموار کردن مسیر برای رساندن کتاب‌ها و منابع آموزشی مرتبط به استادان و معلمان و از همه مهم تر نشر ادبیات غنی ایرانی اعم از نثر و شعر، رقم خورده است.

۳٫ تبادل تجارب فرهنگی و علمی: مثلاً همکاری میان نهادهای فرهنگی و دانشگاهی ایران و اتریش، از جمله برگزاری کنفرانس‌ها و نشست‌های مشترک، زمینه‌ساز تعاملات علمی و تبادل دانش در حوزه‌های علوم انسانی، فلسفه، هنر، و ادبیات شده است.

۴٫ تبادل فکر و اندیشه میان استادان فلسفه و علوم انسانی: مانند نشست‌های تخصصی و گفت‌وگوهای علمی با حضور اندیشمندان ایرانی و اتریشی، بستری برای تعامل میان سنت فکری ایران و دیدگاه‌های مدرن اروپایی فراهم کرده و پیوند میان سنت و مدرنیته را تقویت کرده است.

۵٫ ترویج صنعت گردشگری ایران: مثلاً معرفی جاذبه‌های تاریخی، فرهنگی، و طبیعی ایران از طریق نمایشگاه‌ها، تولید محتوای چندرسانه‌ای، و تبلیغات هدفمند، توانسته علاقه مردم اتریش به سفر به ایران را افزایش دهد.

۶٫ تقویت پیوند میان سنت و مدرنیته: برای نمونه، نمایش دستاوردهای مدرن ایران در کنار میراث فرهنگی و تاریخی، تصویری کامل از هویت چندبعدی ایران به‌عنوان کشوری با تمدنی کهن و روحیه‌ای پیشرو ارائه کرده است.

استقبال دانشجویان اتریشی از زبان فارسی در این کشور خوب است

*وضعیت کرسی‌های آموزش زبان فارسی و در ابعاد کلی‌تر، میزان استقبال اتریشی‌ها از زبان و ادبیات فارسی به چه شکل است؟

وضعیت آموزش زبان فارسی در اتریش با توجه به وجود کلاس‌ها و دوره‌های متعدد نسبتاً مطلوب است. در حال حاضر، به دلیل وجود این کلاس‌ها، رایزنی فرهنگی ایران در اتریش ترجیح داده است که خود اقدام به برگزاری کلاس‌های زبان فارسی نکند با این حال، به‌عنوان یک سیاست کلان، از کلاس‌ها و دوره‌های آموزشی در سطوح مختلف که نیاز به حمایت داشته باشند، حمایت می‌کنیم. در ضمن ما علاقه‌مند به اعزام استادان و معلمان به ایران برای گذراندن دوره های فشرده دانش و مهارت افزایی هستیم که امیدوارم امکانات آن در بنیاد محترم سعدی به زودی فراهم شود.

در دانشگاه‌های اتریش، یعنی در مراکزی که مطالعات شرق‌شناسی تدریس می‌شود، کرسی‌ زبان فارسی دایر است و علاقه‌مندان می‌توانند زبان فارسی را به‌صورت علمی و تخصصی فراگیرند. علاوه بر این، کلاس‌های زبان فارسی در مدارس دولتی و مؤسسات خصوصی نیز به میزان نیاز وجود دارد و پاسخگوی نیازها برای یادگیری این زبان است. همچنین، استقبال مردم اتریش از زبان و ادبیات فارسی، به‌ویژه در میان دانشجویان رشته‌های شرق‌شناسی و علاقه‌مندان به فرهنگ و تاریخ ایران، بالقوه خوب است، اما واقعیت این است که گسترش زبان فارسی در میان اقشار تحصیلکرده اتریشی به توسعه روابط و تعاملات فرهنگی و به ویژه رونق صنعت گردشگری ایران، گره خورده است. یعنی هر قدر کارهای فرهنگی در متن جامعه اتریش بیشتر شود و گردشگری رونق پیدا کند، گرایش به زبان فارسی هم‌ بیشتر می‌شود.

الان متأسفانه به دلایل سیاسی مسیر گردشگری در ایران برای مردم اتریش به شدت ناهموار شده است و دولت اتریش سفر به ایران را به مردم‌ اتریش پرخطر معرفی کرده است. وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در ایران هم تحرک مبتکرانه‌ای ندارد. امیدوارم بهبود روابط سیاسی در آینده این‌ مشکل را رفع کند.

مشکلی برای صادرات محصولات فرهنگی ایران به اتریش وجود ندارد

* به اتکای تجربه‌ای که از حضور در اتریش و اطلاعاتی که از جامعه اتریش  به واسطه مراوده با آنان کسب کرده‌اید، زمینه‌های لازم برای صادرات محصولات فرهنگی- هنری ایران به این کشور فراهم است یا همچنان با اما و اگرهایی دراین راستا روبرو هستیم؟ اگر بله، شما چه پیشنهادی برای کسب موفقیت بیشتر دراین زمینه دارید؟

بر اساس تجربه‌ای که از حضور در اتریش و ارتباط با جامعه این کشور به دست آورده‌ایم، به‌طور کلی مشکل چندانی برای صادرات محصولات فرهنگی ایران به اتریش وجود ندارد. اما همچنان چالش‌هایی در این زمینه وجود دارد. یکی از مشکلات اصلی، کمبود تولید محصولات فرهنگی با کیفیت به زبان‌های رایج دنیا، به‌ویژه زبان آلمانی است. بسیاری از محصولات فرهنگی ایرانی به زبان فارسی عرضه می‌شوند که این امرموجب محدودیت در دسترسی و پذیرش آنها در بازارهای جهانی از جمله اتریش می‌شود.

از طرف دیگر، محصولات فرهنگی ایران بهترین فرصت را برای عرضه و ترویج خود در دل رویدادهای فرهنگی مشترک دارند. محصول فرهنگی با سایر محصولات متفاوت است و عرضه آن نیز مستلزم تن دادن به یک روند فرهنگی است. بنابراین، یکی از راه‌های مؤثر برای گسترش این محصولات، حضور فعال صاحبان صنایع فرهنگی در رویدادهای فرهنگی و هنری است.

با فراهم کردن شرایط مناسب از جهات مالی در ایران و از جهات  کنسولی توسط هر دو‌ کشور ایران و اتریش و همکاری صاحبان صنایع فرهنگی ایران با سازمان‌ها و مؤسسات اتریشی، می‌توان حضور فرهنگی موسسات فرهنگیِ خصوصی ایران را در این رویدادها تقویت کرد و بسترساز صادرات محصولات فرهنگی شد.

ضرورت توجه به تولید محصولات فرهنگی به زبان‌های بین‌المللی

پیشنهاد من این است که برای موفقیت بیشتر در این زمینه، با اهتمام‌ وزارتخانه‌های مرتبط در کشورمان، به تولید محصولات فرهنگی به زبان‌های بین‌المللی و برگزاری نمایشگاه‌ها، جشنواره‌ها و دیگر رویدادهای فرهنگی مشترک در سطح وسیع‌تر و با مشارکت بیشتر از طرف صاحبان صنایع فرهنگی ایران، اهمیت بیشتری داده شود. این توجه مضاعف می‌تواند موجب آشنایی بیشتر مردم اتریش با فرهنگ غنی ایران و در نهایت افزایش صادرات محصولات فرهنگی این کشور شود.

*  نگاه اتریشی‌ها، به خصوص فعالان فرهنگی و مسئولان فرهنگی‌ آنان به روابط فرهنگی و هنری با دیگر کشورها، از جمله ایران چیست؟

نخبگان و مردم اتریش به طور کلی نگاه مثبتی به روابط فرهنگی و هنری با دیگر کشورها، از جمله ایران دارند. آن‌ها ارزش زیادی برای تبادل فرهنگی قائل هستند و به ویژه در حوزه‌های هنر و فرهنگ، تمایل به تعاملات بیشتر و آشنایی با تمدن‌های مختلف دارند. با این حال، شرایط سیاسی فعلی، راه را برای گسترش این روابط تا حد زیادی ناهموار کرده است. فشارهای سیاسی و تحریم‌ها، به ویژه در سطح بین‌المللی، تأثیرات منفی بر فعالیت‌های فرهنگی داشته است و تعاملات میان دو کشور را پیچیده کرده است. در نتیجه، این چالش‌های سیاسی اغلب بر پتانسیل‌های بالقوه در روابط فرهنگی تأثیر گذاشته است، اگرچه همانطور که گفته شد، تمایل به همکاری همچنان در سطح نخبگان و مردم وجود دارد.

انتهای‌پیام/