سخنوری که پرستیده می‌شود؛ عمری که بر باد می‌رود

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری آباجان به نقل از تسنیم، انسان موجودی اجتماعی است که برای رسیدن به خواسته‌ها و اهدافی که دارد نیازمند برقراری ارتباط با دیگران خواهد بود و ارتباطات بین فردی را در زندگی انسان باید یکی از ضروریات دانست. صحبت‌ها و کلمات را می‌توان یکی از مهمترین وسایل این ارتباط به حساب آورد که می‌تواند تأثیرات زیادی بر روان و رفتار افراد در زندگی فردی و اجتماعی داشته باشد. از دیدگاه روانشناختی، کلمات نه تنها ابزاری برای انتقال اطلاعات هستند بلکه می‌توانند به عنوان یکی از وسایل مهم در راستای تشویق، تنبیه، آسیب رساندن و مفاهیمی از این دست در نظر گرفت.

در واقع کلمات، اسبابی قدرتمند هستند که با آنها می‌توان تأثیرات زیادی را در روان و رفتار انسان‌ها ایجاد کرد. ادواتی قوی و قدیمی که انسان‌ها در طول زمان‌ها تا به امروز از آن در برقراری ارتباط با دیگران و رسیدن به خواسته‌هایشان استفاده می‌کردند و می‌شود بر اعجاز تاثیرگذاری آن با استفاده از برخی لوازم من جمله لحن و تن صدا، دقت بر زبان بدن، موقعیت سنجی، انتخاب زمان مناسب، به کار گیری واژگان مأنوس و آشنا با فهم مخاطب افزود.

شاید بتوان در طول تاریخ موفقیت در تعاملات و همراه کردن دیگران با خود را برای کسانی دانست که از این ابزار به بهترین نحو ممکن استفاده کرده باشند؛ وسیله‌ای که هم می‌تواند اسباب رساندن فرد و جامعه را به موفقیت هموار کند و هم می‌تواند وسیله‌ای برای انحطاط و نابودی آنها محسوب شود.

با اندک تأملی می‌توان به این حقیقت دست یافت که بین یک عالم، فرهیخته و یا تاجری، که هنر انتقال مفاهیم را بلد است و می‌تواند به بهترین نحو ممکن از آن بهره بگیرد، با شخصی که توانایی تعامل قوی را نداشته و نمی‌تواند اندیشه‌ها و خواسته‌های خود را به دیگران به خوبی منتقل و آنها را به سوی رستگاری دنیایی و یا آخرتی و یا مقاصد مادی که به دنبال آن است برساند، تفاوت آشکاری وجود دارد.

اما سمت دیگر این ماجرا را باید در وجود افرادی دنبال کرد که مخاطب این گفتارها بوده و تحت‌تأثیر آن قرار می‌گیرند. چه بسیار افرادی را می‌توان یافت که در اثر شنیدن صحبت‌هایی از سوی افراد متخصص و دلسوز، به پیشرفت‌ها و امکانات مادی و معنوی بسیاری دست یافتند و در خاطرات خود نقل می‌کنند که با شنیدن یک جمله از سوی استاد و یا اطرافیانشان زندگی آنها دچار تحوّل شده و دیدی جدید به زندگی پیدا کردند و یا افرادی که در اثر هم صحبت شدن با برخی از افراد و تحت نفوذ سخنان آنها مسیر صحیح خود را به اشتباه رها و دچار آسیب‌های جدی شدند و این‌ها نیست مگر همان قدرت جادویی کلام که تاثیرات بسیاری را می‌تواند به دنبال داشته باشد.

در روایتی قابل توجه امام جواد علیه‌السلام به این حقیقت چنین اشاره می‌فرمایند: «مَن أصغى إلى ناطِقٍ فَقَد عَبَدَهُ فَإن کانَ النّاطِقُ عَنِ اللّه ِ فَقَد عَبَدَ اللّه َ وإن کانَ النّاطِقُ یَنطِقُ عَن لِسانِ إبلیسَ فَقَد عَبَدَ إبلیسَ»؛ هر که گوش به گفته سخنگویى دهد، در واقع او را پرستیده است! اگر [آن سخنگو] از خدا بگوید، خدا را پرستیده، و اگر از شیطان بگوید، شیطان را پرستیده است.» اینکه امام معصوم گوش دادن کلام را مساوی و برابر با پرستش گوینده آن معرفی می‌فرمایند، نشان‌دهنده عظمت و جایگاه ویژه و آثار خاصی است که در سخن وجود خواهد داشت.

برخلاف تصور بسیاری که فکر می‌کنند تحت تأثیر شنیده‌ها قرار نخواهند گرفت و در مسیری که خودشان انتخاب کردند، ثابت قدم خواهند ماند، این حقیقت ثابت شده است که در صورت عدم دقت و سهل‌انگاری در انتخاب افراد صاحب سخن و کیفیت مطالب شنیده شده، انسان با آسیب‌ها و چالش‌های متعددی می‌تواند مواجه شود؛ آسیب‌هایی که ممکن است به راحتی قابل درمان و اصلاح نباشد و از سوی دیگر انتخاب افراد صالح جهت بهره‌برداری از کلام و نصایح‌شان، اسباب رشد و کمال مادی و معنوی را فراهم می‌آورد.

باید گفت افرادی در زندگی موفق‌تر خواهند بود که با دقت بیشتری اشخاصی را انتخاب کنند که قرار است خوراک روحی و فکری آن‌ها را تأمین کنند. بسیاری از فرقه‌ها و جریان‌های انحرافی که در طول تاریخ شکل گرفتند، نتیجه بی‌توجهی به انتخاب رهبران فکری و معنوی بود. دقت در شناسایی و گزینش افرادی که هم دانش کافی و هم تقوای لازم را دارند، می‌تواند انسان را از گرفتار شدن در دام‌های فکری و انحرافات معنوی مصون نگه دارد.

گاهی آسیب‌هایی که به‌واسطه عدم دقت در انتخاب افراد برجسته و صاحب سخن بر فرد عارض می‌شود، می‌تواند پیامدهایی جبران‌ناپذیر داشته باشد و مسیر زندگی او را به بیراهه بکشاند. چنین انتخاب‌های نادرستی نه‌تنها ممکن است باورها و ارزش‌های فرد را متزلزل کند، بلکه می‌تواند تمام عمر او را در تباهی و سردرگمی فروبرد. ازاین‌رو، ضرورت دارد که در انتخاب افراد صاحب‌نظر و تأثیرگذار، به معیارهایی همچون دانش، تقوا، و سلامت فکری توجه ویژه‌ای شود.

یادداشت: حجت‌الاسلام طاهر قلیزاده محمدی کارشناس مباحث خانواده و اجتماع

انتهای‌پیام/