مجله خبری آباجان
نوشته های مشابه
به گزارش آباجان به نقل از ایرنا، پدیده فرونشست در کشور تا به حدی جدی است که روز یکشنبه هفته جاری این موضوع در جلسه هیات دولت مطرح و گزارش رئیس سازمان حفاظت محیط زیست درباره ریشه‌ها و راهکارهای جلوگیری از این خطر ملی مورد بررسی قرار گرفت.
جلسه هیات دولت عصر روز یکشنبه هفته جاری به ریاست دکتر مسعود پزشکیان رئیس جمهور برگزار و طی آن درخواست‌ها و مسائل دستگاه‌های مختلف به بحث وتبادل نظر اعضا گذاشته شد و در این جلسه رئیس سازمان حفاظت محیط زیست گزارش مبسوطی در مورد موضوع «فرونشست زمین در ایران»، ریشه‌ها و راهکارهای جلوگیری از این خطر ملی ارائه کرد و اعضا به بررسی آن پرداختند.
پدیده فرونشست زمین موضوع جدیدی نیست چراکه نقشه برداری دهه ۸۰ شمسی برای نخستین بار به آن موضوع اشاره کرد و در این زمینه اطلس فرونشست منتشر و پس از آن در سال ۱۳۹۵ دومین اطلس سراسری فرونشست اطلاع رسانی شد.
طی این سالها تهیه نقشه‌های پهنه‌بندی با تاکید بر جانمایی مخاطره فرونشست، دشت‌های کشور با اولویت دشت‌های بحرانی مرتبط با این پدیده در دستور کار متولیان امر قرار گرفته است تا با به صدا در آمدن زنگ خطر، به داد سفره‌های زیرزمینی برسند.
نه تنها کشورمان با پدیده فرونشست دست و پنجه نرم می‌کند بلکه بر اساس آخرین آمارها ۱۵۰ کشور با این بحران روبه‌رو هستند. بر اساس اعلام مجامع بین‌المللی، چهار میلی‌متر فرونشست باید بحران محسوب شود و این درحالی است که مقیاس جهانی رقم فرونشست تاکنون حداکثر ۳۲ سانتی‌متر بوده است.
کاهش ورودی و ذخیره سدهای کشور و برداشت بیشتر از ظرفیت آبخوان‌ها از عمق ۲۰۰ متری زمین، فرونشست زمین را در ۹۵ درصد دشت‌های ایران پدید آورده است؛ پدیده‌ای که در مناطق مسکونی، صنعتی و کشاورزی می‌تواند فاجعه‌های فراوانی به دنبال داشته باشد.
فرونشست، حرکت رو به پایین سطح زمین است که معمولا به علت خروج رطوبت از درون توده خاک رخ می‌دهد. بر اثر این پدیده، سازه‌ها و زیرساخت‌های سطحی به درون زمین کشیده می‌شوند و به طور جدی آسیب می‌بینند.
پیامدهای اقتصادی و اجتماعی فرونشست، باعث کاهش کیفیت زندگی انسان‌ها می‌شود البته اهمیت این پدیده فقط به دلیل اثرات زیان‌آور آن بر روی زندگی انسان‌ها نیست. فرونشست بر روی زندگی حیوانات، گیاهان و به طور کلی، زیست‌بوم یک منطقه نیز اثر منفی می‌گذارد.
مسوولان مربوطه طی سالهای اخیر نسبت به وقوع فرونشست در استان های کشور هشدار داده اند و به جز یک استان مابقی استان های کشور را در معرض این مخاطره برشمردند از آن جمله علیرضا شهیدی ، معاون وقت وزیر صنعت، معدن و تجارت در سال ۱۴۰۰ به تعداد دشت های در معرض خطر و وضعیت قرمز ناشی از فرونشست اشاره و تصریح کرد: اکنون از ۶۰۶ دشت موجود در کشور، بیش از ۳۰۰ دشت با وضعیت قرمز و بحرانی مواجه‌اند و همین مساله سبب شده تا بخش‌هایی از کشور خالی از سکنه شده و مهاجرت از جنوب به شمال را شاهد باشیم.
همچنین در همان سال مدیرکل وقت دفتر برنامه‌ریزی، فناوری و بودجه سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور گفت: ۳۰ استان از ۳۱ استان کشور در معرض مخاطره فرونشست زمین قرار دارد و زمانی برای آزمون و خطای برنامه‌ریزی در حوزه ذخایر معدنی و مخاطرات طبیعی زمین‌شناختی نداریم.
رضا جدیدی افزود: تنها استانی که هنوز به طور جدی با این پدیده مواجه نشده گیلان است، هرچند این خطه نیز معضلات زیست‌محیطی خاص خود را دارد.
بر اثر این پدیده، سازه‌ها و زیرساخت‌های سطحی به درون زمین کشیده می‌شوند و به طور جدی آسیب می‌بینند. پیامدهای اقتصادی و اجتماعی فرونشست، باعث کاهش کیفیت زندگی انسان‌ها می‌شود. البته اهمیت این پدیده فقط به دلیل اثرات زیان‌آور آن بر روی زندگی انسان‌ها نیست.
فرونشست بر روی زندگی حیوانات، گیاهان و به طور کلی، زیست‌بوم یک منطقه نیز اثر منفی می‌گذارد.
شاید تا سالها قبل تصور اینکه وخیم‌ترین مرحله بیابان‌زایی و آخرین بخش از فرآیند مرگ زمین روزی در مازندران هم رقم بخورد دشوار بود و زمانی تصور بروز تنش آبی در این استان را نمی‌شد باور کرد؛ اما اکنون پس از چند سال تنش آبی و بحران خشکسالی در مازندران اما هشدارها و گفتمان چند سال اخیر مسوولان امر حاکی از این است که پای فرونشست به مازندران باز شده است.
مدیرکل وقت حفاظت محیط زیست مازندران گفت که برخی مطالعات انجام شده نشان می‌دهند که فعلا در شرق استان وضعیت به گونه‌ای است که نشانه‌های فرونشست را داریم. اما در دشت هراز و بابل هنوز نشانه‌ها را ندیدیم. با این حال فعلا جلگه فعالی که آب از آن برداشت می‌شود و جایگزین نمی‌شود از دشت هراز به سمت شرق استان است. یعنی دشت هراز نیز ممکن است در صورت کم‌توجهی به هشدارها در معرض خطر قرار بگیرد.
عطاالله کاویان فرونشست را پدیده‌ای ناشی از برداشت زیاد آب‌های زیرزمینی و خالی شدن حفره‌های بین سازندها و رسوبات یا خاک بیان می‌کند که وقتی آب زیادی از منابع زیرزمینی برداشت کنیم و فضایی که آب در آن وجود داشت خالی شود، لایه‌های خاک رفته‌رفته روی هم می‌نشیند. هر جایی که برداشت آب زیرزمینی از مقدار شارژ منابع آبی بیشتر باشد سطح سفره زیرزمینی پایین می‌رود. سفره هم که پایین برود خطر فرونشست تقویت می‌شود.
از سوی داده های مجموعه های مرتبط در حوزه خشکسالی و بارش های مازندران بیانگر وضعیت نه چندان مناسب بارندگی است یعنی به نوعی به حرکت خزنده خشکسالی اشاره می کنند.
داده‌های دریافتی مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی کشور نشان می‌دهد که با پیش‌روی غول خشکسالی در مازندران، اکنون بخش های وسیعی از این استان سرسبز درگیر خشکسالی شدید تا بسیار شدید است.
پهنه بندی خشکسالی هواشناسی در سطح مازندران بر اساس شاخص استانداردهای جهانی، دوره ۱۲۰ ماهه منتهی به اردیبهشت ۱۴۰۲ که ناظر بر تنش آب های زیر زمینی که غالب سطح استان تحت تأثیر انواع درجه خشکسالی است اما در مناطق شرقی، ساحل و ارتفاعات مرکز و ارتفاعات غرب خشکسالی بسیار شدید استان را تحت تأثیر قرار داد و تنها در قسمت کوچکی از ساحل شهرستان های رامسر و تنکابن نشانه هایی ترسالی ضعیف مشاهده می‌شود.
داده‌های دریافتی از این مرکز گزارش می کند که ۳۰.۸۳ درصد از مجموع مساحت مازندران درگیر خشکسالی بسیار شدید، ۲۹.۰۴ درصد درگیر خشکسالی شدید، ۲۱.۷۹ درصد درگیر خسشکسالی متوسط و ۹.۲۴ درصد مساحت این استان نیز درگیر خشکسالی خفیف است؛ بیشترین منطقه در مازندران که درگیر خشکسالی بسیار شدید است با ۸۹.۷۸ درصد از مجموع مساحت شهرستان مربوط به بهشهر است و گلوگاه با ۸۹.۲۰، فریدونکنار با ۸۷.۴۹، نکا با ۶۲.۰۷، رامسر با ۵۶.۷۸ و جویبار نیز با ۵۵. ۱۵ درصد از مجموع مساحت در جایگاه بعدی قرار دارند.
در همین رابطه مدیر کل مدیریت بحران استانداری مازندران با اشاره به اینکه موضوع فرونشست زمین در این استان واقعیتی که نمی توان آن را چشم پوشی کرد،گفت که مناطق شرقی مازندران در معرض فرونشست قرار دارد.
حسینعلی محمدی شیرکلایی روز سه‌شنبه در گفت و گو با خبرنگار آباجان به نقل از ایرنا افزود: نمودار فیزیکال این مناطق نشان می دهد که به سمت نرخ فرونشست می رویم اما شدت این نرخ تا بدان حد نیست که حفره یا گودالی ایجاد کند.
وی ادامه داد: با توجه به خشکسالی در شهرستان های شرق مازندران از جمله نکا، بهشهر و گلوگاه باعث شده تا این مناطق به سمت نرخ فرونشست حرکت کنند.
به گفته مدیر کل مدیریت بحران استانداری مازندران تنها مناطق شرقی استان در معرض فرونشست قرار ندارد و مابقی نقاط استان از فریدونکنار به بخش های دیگر به نسبت کمتری از شرق مازندران در معرض فرونشست قرار دارد .
وی در خصوص اقدامات و راهکارهای انجام شده در این حوزه اظهار کرد: برای بررسی علم و کارشناسی این موضوع دانشگاه علمی فناوری مازندران که در بهشهر قرار دارد به عنوان “قطب جامع فرونشست” شناسایی و معرفی شد که برای این مرکز ماموریت هایی تدوین و برنامه ریزی شده است.
محمدی شیرکلاهی افزود: ایجاد میز تخصصی فرونشست برای اتحاذ تدابیر و پیشنهادات علمی و مدون لازم ماموریت ایجاد شده برای این مرکز است.
وی همچنین از پرداختن به موضوع فرونشست در سندهای “کاهش خطر پذیری” و “آمادگی در حوادث” مازندران اشاره و تصریح کرد: با بررسی هایی که در این سندهای انجام می شود نرخ و آمار دقیق بدست می آید تا پس از آن الزمات لازم به دستگاه های مسوول ارسال شود.
