شبکه فارسی زبان ترکیه؛ کارزار سیاسی، جعل تاریخ و ضعف صداوسیما

به گزارش خبرنگار رسانه آباجان به نقل از ایرنا، برخی از صاحبنظران شبکه تلویزیونی «تی‌آرتی» فارسی را ادامه دهنده دیگر شبکه‌های خارجی فارسی‌زبان می‌دانند که قرار است بر روی باورها و رفتارهای افکار عمومی داخل ایران تاثیر منفی بگذارد. آنها بر این باورند که کشور همسایه در راستای مجموعه سیاست‌های جدید دولت و کسب محبوبیت در منطقه، این شبکه را راه اندازی کرده است. برخی دیگر با دیدی خوش‌بینانه به این ماجرا نگاه می‌کنند و معتقدند «تی‌آرتی فارسی» نمی‌خواهد روابط بین دو ملت ایران و ترکیه را خراب کند.

درباره ریشه‌های استقبال از چنین شبکه‌هایی کارشناسان به ضعف محتوایی و ساختاری صداوسیما در خبررسانی و ناتوانی این رسانه در ساخت برنامه‌های جذاب، از دست رفتن مرجعیت خبری، عدم صداقت، شفافیت و سرعت رسانه‌های داخلی، کاهش مخاطبان تلویزیون و جذاب نبودن برنامه‌های این رسانه اشاره می‌کنند.

در ادامه خلاصه‌ای از مجموعه مصاحبه‌های آباجان به نقل از ایرنا با چند کارشناس ارتباطات و علوم سیاسی آمده است.

رئیس دانشکده ارتباطات دانشگاه بین‌المللی سوره درباره افتتاح بخش فارسی شبکه تلویزیونی «تی‌آرتی» ترکیه گفت: این شبکه بر خلاءهای ما در صداوسیما و به ویژه در مورد موسیقی تکیه دارد اما این شبکه راه دیگر شبکه‌های خارجی فارسی‌زبان را در پیش گرفته است.

امیدعلی مسعودی در گفت‌وگو با خبرنگار رسانه آباجان به نقل از ایرنا بیان کرد: بخش فارسی شبکه تلویزیونی «تی‌آرتی» ترکیه ادامه راه شبکه‌های خارجی است که می‌خواهند روی افکار عمومی مردم ما تاثیر بگذارند. آنها در این شبکه آرام آرام بعد از جذب مخاطب به سمت پروپاگاندا و تبلیغات سیاسی می‌روند. «تی‌آرتی» بخشی از کارزاری است که ترکیه در مورد همسایه خود اعمال می‌کند.

مسعودی در پاسخ به این سوال که پیش‌بینی شما از آینده این شبکه چیست تاکید کرد: متاسفانه رسانه‌های ما نتوانستند نیازهای مخاطب را برآورده کنند. بخشی از مخاطبان ایرانی ممکن است به سمت شبکه جدید متمایل شوند. بخشی که قبلا مخاطب شبکه‌های معاند بودند نیز شاید از برنامه‌های این شبکه استفاده کنند. میزان موفقیت «تی‌آرتی» فارسی بستگی به رقابت این شبکه با دیگر شبکه‌های فارسی زبان و رقابتش با صداوسیما دارد. باید ببینیم شبکه‌هایی مثل صدای آمریکا و اینترنشنال و صداوسیمای ایران چطور در برابر رقیب خود کار می‌کنند.

رییس هیات مدیره انجمن سواد رسانه ای ایران درباره علت افتتاح شبکه «تی‌آرتی» فارسی گفت: چرا نباید این شبکه را افتتاح می‌کردند؟ ترکیه منافع بسیار مهمی در منطقه دارد. الان می‌خواهند کانال ارتباطی ما در کریدور زنگزور را ببندند. در حال تقویت جمهوری آذربایجان هستند و قصد تحریک هموطنان آذری زبان ما را دارند. همه این ها کار رسانه‌ای نیاز دارد و حتما باید یک شبکه ایجاد می‌کردند. (متن کامل مصاحبه)

مرجعیت خبری از داخل کشور رخت بر بسته‌است

استاد پیشکسوت حوزه ارتباطات و رسانه درباره دلیل تولد و رشد شبکه‌های فارسی زبان خارجی توضیح داد: مرجعیت خبری مدت‌هاست که از رسانه‌های داخل کشور رخت بر بسته و علت آن هم نبود صداقت و شفافیت و سرعت پایین داخلی‌هاست.

محمدمهدی فرقانی درباره راه‌اندازی بخش فارسی شبکه تلویزیونی «تی‌آرتی» ترکیه در گفت‌وگو با خبرنگار رسانه آباجان به نقل از ایرنا مطرح کرد: رسانه‌هایی مانند بی‌بی‌سی فارسی، صدای آمریکا و اینترنشنال از کشورهای مختلف با گرایش‌ها و کارکردهای گوناگون سپهر رسانه‌ای شبکه‌های فارسی زبان در خارج از کشور را شکل داده اند و شبکه تی‌آرتی فارسی ترکیه نیز بخشی از آن است و چندان متفاوت از دیگر شبکه‌ها نیست.

استاد پیشکسوت حوزه ارتباطات و رسانه گفت: امروز رسانه‌ها یکی از مهم‌ترین ابزارهای دیپلماسی عمومی و نفوذ در افکار عمومی هستند. رسانه‌ها در بسیاری از موارد موثرتر از دیپلماسی نظامی هستند و می‌توانند یکی از ابزارهای سلطه هم باشند.

وی افزود: دولت ترکیه در راستای سیاست‌های جدیدش برای گسترش نفوذ خود در منطقه دنبال راه اندازی شبکه فارسی است. این همه شبکه فارسی زبان در خارج از کشور فعال هستند و ترکیه هم فکر می‌کند که از قافله عقب افتاده است. راه اندازی این شبکه را باید در راستای مجموعه سیاست‌های جدید دولت ترکیه و کسب محبوبیت در منطقه ارزیابی کرد.

ظاهر شبکه تی‌آرتی فارسی دموکراتیک به نظر می‌رسد؛ ولی در واقع سوگیری های ترکیه در خبر گنجانده شده است

عضو هیات علمی گروه علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی درباره دلیل تولد و رشد شبکه‌های فارسی زبان خارجی توضیح داد: مرجعیت خبری مدت‌هاست که از رسانه‌های داخل کشور رخت بر بسته و علت آن هم عدم صداقت، شفافیت و سرعت داخلی‌هاست. ضمن این که کاهش آزادی بیان رسانه‌ها و روزنامه نگاران زمینه را برای توسعه نفوذ رسانه های خارجی فراهم کرده است.

وی ادامه داد: ترکیه در جنبه سرگرمی کمبودی ندارد و با سریال‌هایش بخش مهمی از مخاطبان ایرانی را جذب کرده است. در این سریال ها تحریف و جعل تاریخ زیاد است و بسیار هدفمند ساخته شده‌اند. امروز ترکیه با شبکه تی‌آرتی فارسی در حال رفع خلاء خبر و تحلیل است.

فرقانی با تاکید بر این که «تی‌آرتی فارسی فاقد جهت‌گیری و سوگیری نخواهد بود»، اظهار داشت: این شبکه در راستای منافع ملی و سیاست‌های منطقه‌ای ترکیه گام برخواهد داشت. ظاهر شبکه دموکراتیک به نظر می رسد؛ ولی در واقع سوگیری‌های ترکیه در خبر گنجانده شده است. (متن کامل مصاحبه)

تلویزیون نه مخاطب داخلی را جذب می‌کند نه خارجی

سفیر اسبق ایران در جمهوری آذربایجان با اشاره به راه‌اندازی تلویزیون‌های خارجی فارسی‌زبان گفت: ما هم می‌توانیم مقابله به مثل کنیم و یک کانال تلویزیونی برای کشورهای خارجی راه اندازی کنیم. ولی مساله این است که بیننده داخلی صداوسیما روز به روز کم می‌شود. شما وقتی نتوانید مخاطب داخلی را جذب کنید، چطور می‌توانید دنبال مخاطب خارجی باشید؟

افشار سلیمانی در گفت‌وگو با خبرنگار رسانه آباجان به نقل از ایرنا درباره راه‌اندازی بخش فارسی شبکه تلویزیونی «تی‌آرتی» ترکیه، مطرح کرد: به نظر من این رسانه رسمی و دولتی قصد تخریب روابط ایران و ترکیه را ندارد. در واقع هدف آن ایجابی است و نه سلبی. مطمئن هستم که این کانال همچون شبکه‌هایی چون اینترنشنال عمل نمی‌کند. چون آنها دشمن ما هستند و از جایی تغذیه می شوند.

نمی‌کنم «تی‌آرتی فارسی» بخواهد روابط بین دو ملت ایران و ترکیه را خراب کند

وی افزود: تصور نمی‌کنم «تی‌آرتی فارسی» بخواهد روابط بین دو ملت ایران و ترکیه را خراب کند. از بودجه کشور ترکیه برای این شبکه هزینه می شود. آنها یک بخش فارسی راه اندازی کرده اند تا مواضع ترکیه را روشن و کشور خودشان را معرفی کنند. این شبکه می‌خواهد روابط بین ملت‌ها و دولت‌ها را تقویت کنند و ما نباید قصاص قبل از جنایت کنیم. ترکیه قبلا به زبان فارسی برنامه پخش می کرد. اما الان یک کانال جداگانه را به این امر اختصاص داده است.

تحلیلگر مسایل اورآسیا با تاکید بر این که نباید فقط تفکر سلبی و تخریبی داشته باشیم، بیان کرد: ما هم می‌توانیم در مقابل یک کانال تلویزیونی برای ترکیه راه اندازی کنیم. من زمانی که در آذربایجان سفیر بودم، توصیه می‌کردم که در شبکه «سحر آذری» باید ایران را معرفی کنید و اولویت شما مردم آذربایجان باشد. ولی آنها توجه نمی‌کردند و برخی اخبار و تحلیل‌های سیاسی شبکه‌شان غلط بود.

سلیمانی افزود: هر کشوری باید تلاش کند که خود را در کشورهای دیگر به ویژه در کشور همسایه، معرفی کند تا محبوب شود. محبوب شدن بُعد معنوی و اقتصادی دارد. باید دیگران را دعوت کرد که بیایید در کشور ما سرمایه‎‌گذاری کنند. وقتی ما نمی‌توانیم این کار را انجام دهیم، چرا به دیگران اعتراض می کنیم؟ وقتی کشوری حمله نظامی می‌کند ما هم جواب می‌دهیم. اگر منفی نگری داشته باشیم، ما هم می‌توانیم با رسانه حملات آنها را پاسخ دهیم.

سلیمانی در پاسخ به این سوال که آیا صداوسیما می‌تواند در جذب مخاطب خارجی موفق باشد، گفت: بیننده داخلی صداوسیما روز به روز کم می‌شود. شما وقتی نتوانید مخاطب داخلی را جذب کنید، چطور می‌توانید دنبال مخاطب خارجی باشید؟

وی با اشاره به ضعف‌های صداوسیما توضیح داد: صداوسیما مخاطبش را نمی‌شناسد و واقعیات را در داخل ایران و منطقه و جهان نمی‌بیند یا نمی‌خواهد ببیند. صداوسیما گاه در باغی که پر از گل است یک خار را پیدا می‌کند و نشان می‌دهد. افرادی به برنامه‌های سیاسی دعوت می‌کند که تحلیل‌های غلط می‌هند. الان تلویزیون می‌تواند دوباره تحلیل‌های یک سال قبل خودش را درباره سوریه و قفقاز پخش کند؟ مسلما نمی‌تواند چون پیش‌بینی‌ها غلط از آب درآمده است.

وی برنامه‌های سیاسی تلویزیون را یک طرفه دانست و گفت: تلویزیون اصلا فکر مخالف و منتقد خودش را در برنامه‌ها مطرح نمی‌کند. اگر نظر منتقدی که تلویزیون آورده اشکال داشته باشد، مردم نظر صداوسیما را می‌پذیرند. اگر نمی‌توانند این کار را انجام دهند، حداقل از دیگر برنامه‌های خارجی کپی برداری کنند. تلویزیون می‌خواهد به زور حرف خودش را به مردم تزریق کند.

سلیمانی با تاکید بر این که تلویزیون باید دنبال کارشناسان دلسوز بگردد و آنان را دعوت کند، مطرح کرد: کارشناسان دلسوز و متخصصی داریم که تلویزیون اصلا از آنها دعوت نمی‌کند. برخی از مهمان‌های تلویزیون به دلایلی فقط تملق می‌کنند. (متن کامل مصاحبه)

«تی‌آرتی» فارسی در مرحله بعدی وارد لایه‌های سیاسی و امنیتی می‌شود

مدرس علوم سیاسی واحد تهران جنوب دانشگاه آزاد اسلامی با تاکید بر این که بخش فارسی شبکه تلویزیونی «تی‌آرتی» ترکیه به دنبال حساسیت‌زدایی از اقدامات سیاسی ترکیه است، گفت: آنها در مرحله اول حوزه‌های گردشگری و فرهنگی را فعال می‌کنند اما مرحله بعدی فعالیت در تضاد مستقیم با منافع ملی ایران خواهد بود.

مصطفی انتظاری در گفت‌وگو با خبرنگار رسانه آباجان به نقل از ایرنا بیان کرد: شبکه تلویزیونی «تی‌آرتی» ترکیه اگر چه اکنون در سطح حوزه‌های گردشگری و فرهنگی فعالیت می‌کند و وارد مسائل تنش‌زا نمی‌شود اما در مرحله بعدی وارد لایه‌های سیاسی و امنیتی می‌شود که در تضاد مستقیم با منافع ملی ایران است.

این پژوهشگر رسانه افزود: کشورها همان طور که گروه‌های نیابتی نظامی و امنیتی دارند، برای دنبال کردن مسائل سیاسی و منافعشان نیابتی‌های رسانه‌ای خود را هم راه انداختند. زبان فارسی برای رسانه‌ها یک زبان جذاب است؛ چون می‌توانند از افغانستان و تاجیکستان و ایران مخاطب جذب کنند.

انتظاری با تاکید بر این که غربی‌ها می‌خواهند نگاه ایرانی‌ها به اتفاقات منطقه را تغییر دهند گفت: آنها صراحتا گفتند قرار است نقشه منطقه تغییر کند و منافع جدیدی در منطقه ایجاد شود. این رسانه‌ها در دو دهه گذشته موفق بودند. چون نگاه بخش بزرگی از ایرانیان نگاه غالب رسمی که رسانه های حاکمیتی دنبال می‌کنند نیست.

اثرگذاری رسانه‌ای آنها از لایه پنهان درآمده و وارد لایه آشکار شده است

مدیرمسئول «خبرفوری» افزود: سریال‌های ترکیه‌ای از سال ها قبل هم همین خط را با زبان نرم و از طریق سبک زندگی دنبال می‌کردند. در سریال‌ها سبک زندگی و تاریخ خودشان را مطرح کردند و به دنبال ایجاد اشتراک فرهنگی بین ایران و ترکیه بودند. الان خیلی واضح وارد حوزه خبر و تحلیل سیاسی شدند و اثرگذاری رسانه‌ای آنها از لایه پنهان درآمده و وارد لایه آشکار شده است. خیلی واضح وارد حوزه خبر و تحلیل سیاسی شدند و اثرگذاری رسانه‌ای آنها از لایه پنهان درآمده و وارد لایه آشکار شده است

انتظاری با اشاره به تاکید شبکه تی‌آرتی فارسی روی گردشگری گفت: این شبکه روی طیفی که می‌توانند در ترکیه خانه بخرند، به این کشور سفر و یا آنجا کار می‌کنند، تمرکز کرده است. در این وضعیت اگر ترکیه بخواهد پیشرفت کند، بخشی از ایرانیان خوشحال می‌شوند. یعنی اگر اقتصاد ترکیه رشد کند، ایرانی‌ها منفعت می‌برند. در مرحله بعدی اما وارد لایه‌های سیاسی و امنیتی می‌شوند که در تضاد مستقیم با منافع ملی ایران است. (متن کامل مصاحبه)

به گزارش آباجان به نقل از ایرنا، شبکه تلویزیونی تی‌آرتی که بنا به تعریف خودش «سازمان صداوسیمای ملی کشور ترکیه است»، به تازگی بخش فارسی زبان خود را افتتاح کرده است.