به گزارش آباجان به نقل از ایرنا، دولت جمهوری دموکراتیک کنگو، شرکت اپل یکی از یکی بزرگترین شرکتهای فناوری جهان را متهم کرده که از فلزات استخراجی از مناطق جنگی در تولید محصولات خود استفاده میکند.
وکلای دولت کنگو اقدام به ثبت شکایتهایی علیه شرکتهای وابسته به اپل در کشورهای فرانسه و بلژیک کردهاند. وکیلان دولت کنگو در شکایت ثبت شده خود گفتهاند این شرکت اقدام به خریداری فلزات قلع ، تانتال، تنگستن و طلا (فلزات موسوم به ۳TG) کردهاند که بطور غیرقانونی در مناطق جنگی کشور کنگو استخراج میشوند.
در این شکایتها تصریح شده است که گروههای مسلح در کنگو از این تجارت غیرقانونی سود میبرند و درآمدهای حاصل از قاچاق این فلزات معدنی خونین موجب ادامه خشومت و جنگ و کشتار در این کشور آفریقایی میشود.
روز سهشنبه ۲۷ آذر (۱۷ دسامبر) شکایتهای دولت کنگو در دادگاههایی در فرانسه و بلژیک ثبت شد و شرکت اپل مطابق این شکایتها به خرید اموال قاچاق و مسروقه و لاپوشانی جرایم جنگی متهم شده است هر چند شرکت اپل این اتهامات را رد کرده است.
دولت کنگو در تلاش است تا نقش زنجیرههای تامین شرکتهای بزرگ را در ادامه جنگ در این شرق این کشور افشا کند. هر چند شرکت اپل مدعی است که محصولات این شرکت بر اساس استانداردهای سختگیرانه تولید میشود اما شکایت کنگو کینشازا از اپل، تاکیدی بر یک واقعیت دیرینه است و آن اینکه برخی مواد و فلزات معدنی استخراج شده در آفریقا که در تولید محصولات شرکتهایی مانند اپل استفاده میشوند، در مناطقی استخراج میشوند که سالها است درگیر جنگ و خونریزی هستند و زندگی میلیونها انسان را به خطر انداختهاند. سرانجام این پرونده حقوقی ممکن است موجب تلاش بیشتر دولتها و شرکتها برای نظارت سختگیرانهتر بر روندهای تامین مواد باشد هر چند تردیدهایی هم در این خصوص وجود دارد.
کارنامه سیاه اروپاییها در آفریقا؛ از تجارت برده تا تاراج معادن آفریقا
استثمار آفریقا توسط کشورهای اروپایی از حدود قرن شانزدهم میلادی شروع و در تجارت برده این کشورها، تا اواسط قرن نوزدهم در حدود ۱۲.۵ میلیون نفر از مردم آفریقا به عنوان برده برای کار اجباری در کشاورزی و دیگر بخشها عمدتا به قاره آمریکا منتقل شدند.
پس از انقلاب صنعتی در انگلستان و کشورهای اروپای غربی نیاز این کشورها به مواد خام معدنی افزایش یافت و به تدریج از قرن نوزدهم قدرتهای اروپایی از جمله انگلیس، فرانسه، اسپانیا، ایتالیا، هلند و پرتُغال هر کدام در مناطقی از آفریقا مشغول چپاول و استثمار شدند. یکی از غیرانسانیترین و خونبارترین کارنامههای استعمار و استثمار در آفریقا اما مربوط به کشور بلژیک است که در زمان پادشاهی «لئوپولد دوم» در اواخر قرن ۱۹ و اوایل قرن ۲۰ میلادی مناطق وسیعی از آفریقای مرکزی در کشور امروزی جمهوری دموکراتیک کنگو را آماج جنایت و چپاول قرار داد.
در اوایل قرن بیستم حکومت استعماری و غیرانسانی بلژیک در کنگو با انتقادهایی رو به رو شد و در برخی آثار ادبی از جمله رمان «دلِ تاریکی» نوشته «جوزف کنراد» نویسنده لهستانی-انگلیسی گوشههایی از این جنایات در وجدان جمعی بشریت ثبت و ضبط شد. در همین ارتباط جنبشهای حقوق بشری با مشارکت افرادی مانند «مارک تواین» نویسنده آمریکایی نیز به راه افتاد هر چند لئوپولد هم بیکار ننشست و با اجیر کردن برخی افراد در رسانههای اروپا برای لاپوشانی جنایات خود در آفریقا تلاش کرد. برآوردها حاکی است که در سالهای حکومت لئوپولد در کنگو حدود ۱۰ تا ۱۵ میلیون نفر از مردم این منطقه که نیمی از جمعیت منطقه در آن زمان بود جان خود را از دست دادند. با افزایش انتقادهای جهانی، مقامات بلژیک اقدام به تغییر ماهیت حکومت استعماری خود در کنگو از شکل ملک شخصی پادشاه به یک مستعمره بلژیک تحت کنترل پارلمان با عنوان «کنگو بلژیکی» در سال ۱۹۰۸ کردند.
پس از جنگ جهانی دوم و استقلال کشورهای آفریقایی در نیمه دوم قرن بیستم بسیاری از مناطق آفریقا در نتیجه مداخلههای کشورهای استعماری دستخوش تنشهای قومی و جنگهای داخلی شدند و در این زمان نیز کشورهای استعمارگر به غارت و چپاول این کشورها در اشکال تازه و غیرمستقیم ادامه دادند. گوشهای از این تجارت غیرانسانی در فیلم سینمایی «الماس خونین» به تصویر کشیده شده که ماجرای تجارت و قاچاق الماس در زمان جنگ داخلی اواخر قرن بیستم در کشور سیرالئون (در سالهای ۱۹۹۱ تا ۲۰۰۲ میلادی) را روایت میکند.
شکایت کنگو از اپل و ابهامات پیشرو
هماکنون شکایت کنگو از شرکت اپل، یادآوری این واقعیت است که شرکتهای بزرگ چندملیتی آمریکایی و اروپایی در قرن بیست و یکم نیز همچنان یکی از عوامل غارت منابع و ادامه جنگ و خونریزی در آفریقا هستند. استانهای شرقی کنگو کینشازا منابع بزرگی از قلع، تانتال، تنگستن و طلا دارند که بطور گسترده در ساخت محصولات الکترونیکی از جمله گوشیهای هوشمند و لپتاپ استفاده میشوند.
این در حالی است که گروههای مسلح در شرق کنگو با یکدیگر و با نیروهای نظامی دولتی برای کنترل معادن و مسیرهای انتقال این مواد معدنی باارزش میجنگند. سازمانهای حقوق بشری میگویند سود حاصل از قاچاق این فلزات باارزش، پول لازم را برای ادامه عملیات نظامی گروههای شورشی تامین میکند و موجب تداوم بیثباتی و جنگ در منطقهای میشود که در چند دهه گذشته دستخوش آشوب و ناامنی بوده است.
سازمان ملل متحد برآورد کرده است که گروههای مسلح از جمله گروه ۲۳ مارس (ام-۲۳) هر ماه صدها هزار دلار از محل استخراج غیرقانونی مواد معدنی کسب درآمد میکنند. مقامات جمهوری دموکراتیک کنگو میگویند برخی از این مواد از طریق قاچاق به کشور رواندا منتقل و سپس وارد زنجیرههای تامین جهانی میشوند. مقامات کنگو تاکید میکنند که شرکت اپل چشم خود را بر روی این واقعیات بسته و به فکر کسب سود خود از محل این منابع به دست آمده از مناطق دستخوش جنگ و درگیری است.
شرکت اپل اما گفته که به تامین کنندگان خود دستور داده تا خرید این فلزات از کنگو و رواندا را به تعلیق درآورند اما وکلای دولت کنگو خاطرنشان میکنند که معلوم نیست این اقدام اپل یک تغییر واقعی است یا صرفا یک شگرد روابط عمومی و اقدام کوتاه مدت به شمار میرود. وکلای کنگو قصد دارند پیگیری این پرونده حقوقی را در اروپا ادامه دهند و تاکید میکنند که شرکت اپل در صورت تسهیل تجارت مواد معدنی لکهدار و خونین باید پاسخگو شود. اکنون توپ در زمین دستگاه قضایی در کشورهای بلژیک و فرانسه است که آیا تصمیم به شروع تحقیقات در این زمینه خواهند گرفت یا تحت تاثیر فشارهای سیاسی شرکتهای بزرگ موضوع را لاپوشانی خواهند کرد.
سازمانهای نظارتی غیردولتی مانند «گلوبال ویتنس» (شاهد جهانی) میگویند سازکارهای نظارتی شرکتها اغلب موارد گسترده قاچاق و کار اجباری را نادیده میگیرند و بر لزوم اجرای تدابیر نظارتی دقیقتر و سختگیرانهتر تاکید میکنند. «الکس کوپ» از مقامات سازمان «شاهد جهانی» به رادیو بینالمللی فرانسه گفته است که پرونده این شکایتها نشان دهنده یک پیشرفت حداقل از حیث آگاهی عمومی در این زمینه است.
در حالی که اتحادیه اروپا در سال ۲۰۱۷ قانونی برای توقف صدور مواد معدنی از مناطق مناقشه به بازار اروپا تصویب کرده است، «کوپ» تاکید میکند که قوانین اروپایی در این زمینه با جدیت اجرا نمیشوند و تاثیر عملی واقعی نداشتهاند. وی ابراز امیدواری کرد که محاکمه شرکت اپل، آگاهی را در خصوص لزوم تصویب قوانین سختگیرانهتر برای مقابله با استخراج غیرقانونی و قاچاق مواد معدنی افزایش بدهد و جامعه جهانی را به اجرای تدابیر مناسب در این خصوص ترغیب کند.
به گفته کوپ، اپل تنها شرکتی نیست که در این زمینه در مظان اتهام قرار دارد. سازمان گلوبال ویتنس گزارش داده است که علاوه بر اپل، شرکتهای تسلا، اچی پی، نوکیا، بلک بِری، موتورولا ، سامسونگ و اینتل هم ممکن است دستی در کار تهیه مواد از مناطق آشوبزده مرکز آفریقا داشته باشند.
«ویلیام بوردن» یکی از وکلای دولت کنگو در اروپا میگوید این پرونده شکایت در بر دارنده امیدواری همراه با احتیاط است. وی گفت: بیسابقه است که شرکت بزرگی مانند اپل بطور علنی متعهد به «پاکسازی» رویههای تامین مواد خود بشود اما باید بسیار مراقب و هوشیار باشیم. شرکتها اغلب تعهداتی مطرح میکنند که موجب هیجان عمومی میشود اما در عمل نتیجه خاصی در بر نخواهد داشت. به همین علت ما خواهان آن هستیم که اپل متعهد به اجرای یک فرایند کامل راستیآزمایی و شفافیت بشود.