مستقل نبودن دانشگاه و ناامیدی از آینده؛ مهم‌ترین دلایل مهاجرت نخبگان علمی

به گزارش خبرنگار گروه علمی آباجان به نقل از ایرنا، پدیده مهاجرت مغزها چندصباحی است که نقل محافل مختلف علمی، فرهنگی و حتی سیاسی کشور شده است و هر از چندگاهی خبرهای نگران کننده ای از سیر صعودی خروج نخبگان به کشورهای توسعه یافته رسانه ای می شود. پدیده ای ناگوار که اخیرا حتی پای برخی دلالان سودجو که رد پای آنها در تمام بخش های کشور مشاهده می شود را از کشورهای همسایه به کشور باز کرده و آنها بدون هیچ محدودیتی و با دریافت حق واسطه‌گری خود به انتقال نخبگان کشور به خارج از ایران مشغول شده اند.

درحالیکه افراد مستعد و نخبه سرمایه های انسانی ارزشمندی هستند که اصلی ترین عامل رشد و پیشرفت کشور محسوب می شوند و جامعه ای که از نخبگان تهی شود به طور حتم با آثار منفی بر توسعه روبرو خواهد بود.

سالن کاسپین پژوهشگاه صنعت نفت امروز (چهارشنبه) میزبان برگزاری «همایش ملی مهاجرت نخبگان علمی در ایران، چالش ها و راهکارها» به همت انجمن علمی اخلاق در علوم و فناوری است.

یکی از نشست های نخستین روز همایش ملی مهاجرت نخبگان علمی در ایران، چالش ها و راهکارها، نشست «نقش سیاست های آموزش عالی در مهاجرت نخبگان علمی ایران امروز» بود.

حمیدرضا آراسته، استاد دانشگاه خوارزمی به عنوان یکی از مدعوین این نشست در سخنانی با اشاره به عوامل کششی و رانشی نخبگان گفت: یکی از عوامل اصلی مربوط به این گزاره مسائل مختص حوزه دانشگاه و دیگری مسائل اقتصادی و معیشت است که نمی توان اینها را از هم تفکیک کرد.

این فارغ التحصیل دکتری مدیریت آموزش عالی از دانشگاه هوستون آمریکا افزود: بخش دانشگاه و اقتصاد دو حلقه مکمل و تقویت کننده و امیدبخش برای نخبگان محسوب می شوند که می توانند جاذبه یا دافعه ایجاد کنند.

وی با بیان اینکه، هیچ فرد دانشگاهی علاقه ای به ترک وطن خود ندارد، مسائلی همچون وجود تورم اقتصادی، بیکاری، وجود مسائل فرهنگی و سیاسی و کمبود امکانات علمی و آزمایشگاهی را از مهمترین عوامل دافعه در مهاجرت نخبگان از کشور عنوان کرد.

این استاد دانشگاه در توضیح بیشتر افزود: افرادی که وارد حوزه علم و آموزش می شوند، خیلی به دلیل پول و امکانات مالی نیست. بلکه به دلایلی همچون عشق به علم و دانش است. اگر زیرساخت های لازم در این بخش ضعیف باشد، دلسردی نخبگان و مهاجرت آنها را به دنبال خواهد داشت.

استاد دانشگاه خوارزمی یکی از مسائل جدی حال حاضر دانشگاه ها که در بحث مهاجرت اساتید نخبه بسیار اثرگذار بوده، نحوه مدیریت دانشگاه ها و انتحاب روسای این مراکز علمی دانست و با تاکید براینکه دانشگاه باید توسط خود دانشگاهیان اداره شود، افزود: تجربه مدیریت هیات امنایی تجربه مناسبی است که پیش از این در دانشگاه شیراز تجربه شده و موفق بوده است.

وی تاکید کرد: دانشگاه ها باید استقلال مدیریتی و نه استقلال سیاسی داشته و اختیار اداره خود و جذب هیات علمی و شایسته سالاری را در محیط خود داشته باشد.

اقتدارمدیریتی دانشگاه ها از بین رفته است
آراسته در تکمیل سخنان خود توزیع قدرت و مدیریت در دانشگاه ها را بسیار مهم خواند و خاطرنشان کرد:ساختار فعلی دانشگاه ها در حال حاضر به شکل متمرکز است و توزیع قدرت بین نهادهای سیاسی و غیر سیاسی از حمله شورای عالی انقلاب فرهنگی توزیع شده و چنین وضعیتی در هیج جای دنیا مشاده نمی شود.

این استاد دانشگاه با اشاره وضع نامناسب فعلی دانشگاه ها گفت: قوانین فعلی جدبد و گزینش هیات علمی دانشگاه ها بسیار در مهاجرت نخبگان دانشگاهی اثرگذار بوده است.

وی با مزاح از شورای عالی انقلاب فرهنگی خواست از سر آموزش عالی و حوزه پزشکی دست برداشته و بیشتر تمرکز خود را با اصلاح فرهنگ عمومی اختصاص دهد.

آراسته تاکید کرد: وظیفه اصلی مدیریت دانشگاه ایجاد شرایط مناسب آموزش و پژوهش در دانشگاه ها است و این مهم تنها با استقلال و مدیریت افراد شایسته در مراکز علمی دانشگاهی کشور محقق خواهد شد.

افزایش دو برابری مهاجرت نسبت به ۲۰ سال گذشته 
اما سیر صعودی مهاجرت مغزها از کشور در چندین سال اخیر حوزه پزشکی کشور را از جمله متخصصان بیهوشی، پزشکان و کادر اورژانس و پرستاران را نیز درگیر خود کرده است؛ طوریکه دکترعلی جعفریان، جراح و رئیس سابق دانشگاه علوم پزشکی تهران به عنوان دومین سخنران نشست در این خصوص اظهار کرد: در طول این سال ها برای مشورت دهی به دانشجویان و فعالان حوزه پزشکی برای انصراف آنها از مهاجرت به خارج از کشور تلاش کرده ام. این درحالی است که دو، سه سالی می شود که دیگر توان مقابله با منطق آنها برای مهاجرت به خارج از کشور را ندارم. 

این استاد پیوند کبد، گروه جراحی عمومی، دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران پرداختن به مهاجرت نخبگان بخصوص دانشجویان و اساتید حوزه پزشکی را برای کشور بسیار حیاتی دانست.

وی با اشاره به پدیده مهاجرت و علل تمایل به مهاجرت و آینده نگاری در این زمینه گفت: طبق یک گزارش مهاجرت مغزها از کشور نسبت به ۲۰ سال گذشته دو برابر شده است.