مهرانه مهین‌ترابی: زینلیان استادی پرانگیزه بود/ با لباس‌هایش صحنه غرق در شور می‌شد

به گزارش آباجان به نقل از ایرنا از تالار رودکی، مراسم رونمایی کتاب «صحنه عشق من است» و تقدیر از ادنا زینلیان، طراح لباس صحنه تئاتر، عصر روز جمعه ۷ دی‌ماه با حضور هنرمندان، مدیران هنری و هم‌وطنان ارمنی تبار در تالار رودکی برگزار شد.

در این مراسم هنرمندانی چون ایرج راد، قطب‌الدین صادقی، شکرخدا گودرزی،‌ مریم معترف، حسن فتحی، کاظم هژیرآزاد، فرهاد آییش، مانده طهماسبی، بهزاد فراهانی، فهیمه رحیم‌نیا، مجید جعفری، تاجبخش فناییان، محمودرضا رحیمی، حمیدرضا نعیمی، شقایق فراهانی، اصغر نوری، نازنین گودرزیان، فروغ قجابگلی، زری اماد، رضا مهدی‌زاده، مژگان عیوضی، حسین علی‌کرمی و مدیرانی چون اتابک نادری سرپرست اداره کل هنرهای نمایشی، ابراهیم کریمی رییس اتحادیه ناشران و کتاب‌فروشان، عباس عظیمی مدیرعامل موسسه پیشکسوتان هنر، ایساک یونانسیان رییس هیات مدیره موسسه ترجمه و تحقیق هور، آرا شاوردیان نماینده مسیحیان ارمنی تهران و شمال در مجلس شورای اسلامی، مهدی میردشتی مدیر مسوول نشر میردشتی، کاوه علینقی مدیر مسوول نشر کتاب آبان و اسماعیل حسن‌زاده مدیر مسوول نشر پارسه، احمد محیط طباطبایی رییس ایکوم (کمیته ملی موزه‌ها) ایران و … حضور داشتند.

مراسم با اجرای قطعات پیانو توسط آندره مرادیان آغاز شد و سپس فیلم کوتاهی از گفت‌وگو با ادنا زینلیان در سالن پخش شد.

در این فیلم مستند، زینلیان از علاقه خود به طراحی از زمان کودکی گفت و افزود: من به این رشته و طراحی از بچگی علاقه داشتم. من فقط به صرف کار و انجام وظیفه، طراحی نمی‌کنم، بلکه طراحی، عشق من است. سال ۱۳۵۶ استخدام وزارت فرهنگ و هنر، در بخش اپرای تالار رودکی درآمدم و از سال ۱۳۵۸ مشغول به طراحی لباس تئاتر هستم. در بیش از صد نمایش، همکاری داشته‌ام و جوایز متعددی هم گرفته‌ام.

زینلیان درباره سبک کاری خودش چنین توضیح داد: من ابتدا در فکرم به نمایش و طراحی فکر می‌کنم، شبانه روز با آن نمایش زندگی می‌کنم، سر تمرین می‌روم، با کارگردان صحبت می‌کنم، نظراتم را ارائه می‌کنم تا به نتیجه مشترک برسیم. خوشبختانه نمایش‌هایی که طراحی کرده‌ام، مورد توجه مردم هم بوده که باعث شده خستگی‌ام در برود. چون ما برای مردم، کار می‌کنیم. عشق را با مردم به واسطه کار هنری، تقسیم می‌کنیم. بعد از طراحی، سراغ بیشتر پارچه‌فروشی‌ها می‌روم تا آنچه مورد نظرم است را تهیه کنم و به کارگردان ارائه دهم. بعد از آن وارد مرحله آخر می‌شویم که دوخت لباس است. در این مرحله، طراحی و جنس پارچه را به خیاط ارجاع می‌دهیم.

زینلیان در ادامه درخواستی را مطرح کرد و گفت: خواهش من این است که مسئولان و دست‌اندکاران هنری اگر می‌توانند یک کارگاه ثابت خیاطی تأسیس کنند و خیاط‌هایی که تجربه دارند را آنجا جمع کنند تا طراحان لباس اینقدر مجبور نباشند دور تهران و خیابان‌ها برای پیدا کردن خیاط مناسب، بگردند. خواهش می‌کنم این موضوع را یک‌بار برای همیشه برای طراحان لباس، حل کنند.

این هنرمند طراح درباره شروع تدریس رشته طراحی لباس در دانشگاه، اظهار داشت: من تدریس در دانشگاه را از سال ۶۳ در دانشگاه الزهرا شروع کردم،‌ از ۶۴ در دانشگاه تهران، سال ۶۷ در دانشگاه آزاد، سپس دانشگاه سوره و هنر و در بیشتر دانشگاه‌هایی که رشته طراحی لباس داشته‌اند، تدریس کرده‌ام.

ادنا زینلیان که جزو هم‌وطنان ارمنی ایران است، در ادامه، سال نوی مسیحی را تبریک گفت و آرزو کرد: سال جدید (میلادی) سالی پر از صلح، خصوصا برای کشور عزیزمان ایران باشد.

طراحی لباس از مهمترین اصول اجرای تئاتر است

در ادامه، قطب‌الدین صادقی بازیگر،‌ کارگردان و مدرس تئاتر با حضور روی صحنه تالار رودکی، ضمن اشاره به چهل سالگی بازگشتش به کشور گفت: تقریبا یکی دو ماه دیگر چهل سال می‌شود که من از اروپا برگشته‌ام. یک از نخستین کسانی که این شانس را داشتم، در برگشتم به کشور،‌ به عنوان طراح لباس در نمایش‌هایم حضور داشته باشد، ‌ادنا زینلیان بود.

وی با اشاره به اینکه طراحی لباس از مهمترین اصول اجرای تئاتر است، چنین تصریح کرد: در تئاتر ما چند اصل مهم داریم؛ برداشت، توالی، کار با بازیگر و طراحی. در بخش طراحی، یکی از مهمترین وجوه نمایش، طراحی لباس است که در کنار طراحی دکور و موسیقی و … بسیار مهم است. «لباس» بسیار مهم است؛ چون هم تاریخ است، هم جغرافیا هم خودش معرف و سبک است. ما نمی‌توانیم از لباس در تئاتر صرف‌نظر کنیم و مدعی اجرای یک نمایش خوب شویم.

این مدرس دانشگاه، «لباس» را فراتر از و مهم‌تر از موارد دیگر در تئاتر برشمرد و بیان داشت:‌ «لباس» حتی فراتر از سایر عناصر تئاتر است. لباس معرف شخصیت‌های تئاتر روی صحنه است. حتی جنس و رنگ پارچه هم در این شناسایی و معرفی، موثر است. به خاطر دارم که برای انتخاب یک پارچه گاهی تمام خیابان سعدی و کوچه برلن را می‌گشتیم تا چیزی پیدا کنیم که بهترین شکل ارایه و معرفی بازیگر را در جنس، بافت و رنگ داشته باشد.

طراحان دیگر احساس تنگنا می‌کردند

بازیگر کلاه انگلیسی، درباره خصوصیات حرفه‌ای زینلیان اظهار داشت: در چند نمایشی که شانس داشتم در گروه تئاتر ما باشند، صادقانه بگویم او جزو شریف‌ترین کسانی بود که در این حرفه دیدم. احساس مسئولیت او به قدری زیاد بود که گاه طراحان دیگر احساس تنگنا می‌کردند. رفتار دقیق، وسواس‌گونه و اخلاقی ادنا زینلیان فراتر از کار بود.

در ادامه صادقی به ذکر خاطره‌ای از علی منتظری، مدیر کل اسبق هنرهای نمایشی پرداخت و بیان کرد: منتظری که یادش به خیر باشد و هرجا هست، سلامت باشد، در زمان تصدی مدیر کلی و در توصیف ادنا زینلیان می‌گفت اگر ایشان مرد بود و مسلمان،‌ من پشت سرش نماز می‌خواندم.

صادقی با انتقاد از تخریب کارگاه‌های رو به روی تالار وحدت و همچنین اداره تئاتر گفت: زمانی که هنوز کارگاه‌های بزرگ لباس و دکور رو به روی تالار وحدت هنوز تخریب نشده بود. اداره تئاتر هم سرجایش بود و هنرمندان آواره نشده بودند، خانم زینلیان شبانه‌روز در این کارگاه‌ها بالای سر خیاط‌ها بود. این مساله به خاطر احساس مسئولیت شغلی‌اش بود و من هیچ‌کدام را فراموش نکرده‌ام.

حیف است که او گوشه خانه بنشیند

کارگردان «یادگار زریران» در توصیف مادر طراحی لباس صحنه ایران گفت: او فقط مکمل یک اثر نمایشی نبود، بلکه سازنده بود. گاهی ایده‌هایی داشت که از ایده‌های کارگردان، جلوتر بود. من روشم این بود که همه عناصر تئاتر(هسته مرکزی نمایش) را در ابتدا تعریف می‌کردم و خلاقیت را به طراحان می‌سپردم. زینلیان تخیل ناب خود را به عنوان مجری با منِ کارگردان هماهنگ می‌کرد و گاهی جلو هم می‌زد، چنان که میزانسن‌ها به بهترین شکل در نمایش،‌ به شکلی درخشان ارائه شود. تربیت خانوادگی، نژادی و فرهنگی ادنا زینلیان خاص است و از جمله همکارانی است که همیشه از او به نیکی یاد می‌کنم. حیف است که با این تجربه، او گوشه خانه بنشیند، تازه شروع پختگی او در کار است. الان باید شریطی فراهم شود که شاگردان بیشتری تربیت کند. شاگردانش هم مثل خودش مسئولیت‌پذیر و قابل احترام‌اند.

صادقی ضمن تقدیر از چاپ کتاب«صحنه، عشق من است» که بهانه تقدیر از ادنا زینلیان هم شد،‌ گفت: زینلیان چیزی به فرهنگ و تئاتر ما اضافه کرده است که جای تقدیر و ستایش دارد.

در ادامه مراسم، گفت‌وگوی مستند دیگری پخش شد که زینلیان جوایز دریافتی خود در سال‌های کاری‌اش را برشمرد و تصریح کرد: جوایز زیادی از خانه تئاتر و سایر مراکز دریافت کرده‌ام اما یک جایزه برایم از همه مهمتر است. جایزه‌ای که سال ۹۸ طی مراسم بزرگداشتی در تالار وحدت به من داده شد و برایم بسیار ارزشمند است.

وی درباره انتقال تجربه و لزوم ادامه چرخه آن گفت: من در این مدت تدریس، تلاش کردم هرچه بلد بودم، به دانشجویانم ارایه دهم. حالا دارم به تدریج نتیجه‌اش را می‌بینم که نتیجه بسیار خوبی هم شده است. امیدوارم شاگردان ما هم تجربیات‌شان را به نسل بعدی ارایه دهند.

زینلیان بخشی از این تجربه را که شکل مکتوب گرفته و در قالب کتاب آمده معرفی کرد و بیان داشت: بخشی از این تجربه کاری و سالها طراحی‌ام، به صورت چکیده در کتاب«صحنه عشق من است»‌ آمده است. از کسانی که در تهیه این کتاب کمک کرده‌اند هم می‌توان به مژگان عیوضی، غزاله مهربان یکتا، فریبا مهبد و حسین فرخی نام برد. چاپ هم توسط نشر ایشکا به مدیر مسوولی علی زارعی انجام شده است.

او سپس از دو اپرایی که در آن همکاری داشته است، نام برد و توضیح داد: من فقط در تئاتر طراحی لباس نکرده‌ام، بلک در دو اپرا هم همکاری داشته‌ام، یکی «فلوت سحرآمیز»‌ به کارگردانی دایانا آداما که اپرای موفقی بود و «اپرای هانسل و گرتل» به کارگردانی هادی قضات.

مهرانه مهین‌ترابی: افتخار شاگردی این بانوی نازنین را داشته‌ام

مهرانه میهین‌ترابی که ۲۲ سال پیش با نمایش «در مصر برف نمی‌بارد» به کارگردانی علی رفیعی، روی صحنه تئاتر بوده، با حضور روی صحنه تالار رودکی گفت: من افتخار شاگردی این بانوی نازنین را داشته‌ام.

وی با اشاره به سخنان قطب الدین صادقی گفت: چیزی درون بعضی آدم‌ها هست که دیگران را جلب می‌کند. من سال ۱۳۵۸ در دوران تحصیل در دانشگاه، استاد زیاد داشتم و چون در فرودگاه مهرآباد، شب کاری می‌کردم و بعد می‌آمدم دانشکده، انتظار داشتم کلاس‌ها چیزی به دانسته‌های من اضافه کند. یک استادی داشتیم با اینکه سه کلاس با سه موضوع متفاوت داشت، سر کلاس‌ها چند جمله و حرف مشترک می‌زد و من معترض بودم نسبت به برگزاری کلاس‌هایش. او از من بدش می‌آمد و من هم متقابلا از او بدم می‌آمد. من از سر خستگی و لج، سر کلاس آن استاد می‌خوابیدم. اما یادم می‌آید روز اولی که خانم زینلیان به کلاس آمد، با یک خانم با انرژی، پرجنب و جوش و باانگیزه فوق‌العاده رو به رو شدم.

وی افزود: از همان موقع مهرش به دل من نشست. اهل ادا و دروغ نبود چون نمی‌توان یک ادای یک چیزهایی را درآورد یا تظاهر کرد. انرژی‌ای که از آدم‌ها ساطع می‌شود، حقیقی بودن و راست بودن آنها را برملا می‌کند. همیشه از این بانوی بزرگ، انرژی و حس خوب دریافت کرده‌ام. ممنونم از زحماتی که برای من کشیده‌اند. آرزو می‌کنم سال‌های سال ایشان و قیافه خندان و این انرژی خوب و مصصم بودنش را ببینیم.

با لباس‌های شما صحنه‌ها جان می‌گرفت

علی زارعی تهیه‌کننده تئاتر، مدیر مسئول نشر ایشکا نیز در توضیح مراحل تهیه و چاپ کتاب «صحنه عشق من است» گفت: من ‌بسیار خوشحالم در زمانه‌ای زیست می‌کنم که ستاره‌ای به نام استاد ادنا زینلیان را در خود دارد. چاپ کتاب «صحنه عشق من است» که چکیده‌ای از زندگی، آرا، تفکر و آثار ایشان است، کاری است که دیر انجام پذیرفته اما خوشحالم که نشر «ایشکا» آغازگر این راه بوده است. چقدر خوشبخت هستم که سال‌ها در محضر استاد به کار تولید تئاتر پرداختم، با لباس‌های شما صحنه‌ها جان می‌گرفت و غرق در شور می شد و چقدر لذت‌بخش و حرفه‌ای بود همکاری با شما و سپاسگذار تمام حمایت‌ها و مهربانی‌های شما هستم.

زارعی سپس به فقدان کسانی چون سمندریان که در کتاب «صحنه عشق من است» یادی از طراحی لباس نمایش‌اش شده، اشاره کرد و گفت: وقتی دیشب کتاب را ورق می‌زدم بسیار حسرت خوردم، حسرت نبودن کسانی که نام و تصویرشان در کتاب هست ولی دیگر بین ما نیستند، استاد حمید سمندریان، هما روستا، پری صابری، احمد آقالو، رضا کرم‌رضایی، مصطفی عبدی و … بر خود واجب دانستم امروز یادی از این بزرگان کنم ‌که جایشان در این مجلس بسیار خالی است. در آخر با حفظ احترام به بزرگان عرصه طراحی لباس، باید بگویم شاگرد ایشان بودن، افتخاری است که بسیاری از دانشجویان دیروز و استادان امروز به آن اذعان دارند. به‌یقین چنین گوهری معلمانی بزرگ به خود دیده است که به این درجه از کمال و هنر رسیده است. من از تمام بزرگواران خواهشمندم بیاستند مادر نازنین خانم دکتر زینلیان، نخستین استاد مادر طراحی لباس صحنه ایران، خانم سدا قازاریانس را تشویق کنند و یادش را گرامی بدارند.

سپس عباس عظیمی به نمایندگی از معاون امور هنری، ضمن دعوت از هنرمندان پیشکسوت برای تقدیم تقدیرنامه ادنا زینلیان گفت: ما با این تقدیر، چیزی به شان شما اضافه نمی‌کنیم بلکه فقط می‌خواهیم ارادت خود را به شما ثابت کنیم.

در پایان،‌ حمیدرضا نعیمی که در بیشتر آثارش از طراحی لباس ادنا زینلیان بهره برده است و کارگردانی مراسم را نیز به عهده داشت، با خوانش یادداشتی که در کتاب «صحنه عشق من است»‌ نیز آمده است، جلسه را به پایان برد.

ادنا زینلیان نیز در پایان از همه هنرمندان، حاضران، مدیران و ناشران، گروه تحقیق و نشر ایشکا، برای برپایی این مراسم، تشکر کرد.

اجرای مراسم برعهده ملیحه شعبانیان بود و اجرای قطعات موسیقی در خلال برنامه نیز توسط گروه موسیقی«امروز» انجام گرفت.