آیا کوتاهی وزارت نفت دولت چهاردهم در ذخیره‌سازی گازوئیل سبب تعطیلی کشور شده است؟

«امیرحسین ثابتی» نماینده تهران در مجلس، در توئیتی مدعی کوتاهی وزارت نفت در انجام وظایف خود شده و امکان استیضاح وزیر نفت توسط مجلس را مطرح کرده و هرچند این جمع‌بندی را هنوز نیازمند تائید می‌داند، از استیضاح و پیگرد قضایی وزیر نفت سخن گفته است.

برای راستی‌آزمایی این ادعا، سه پرسش مطرح در این زمینه، نیازمند پاسخ است.

۱. آیا در ذخیره‌سازی گازوئیل برای نیروگاه‌ها کوتاهی شده است؟
۲. آیا دولت چهاردهم در ذخیره‌سازی گازوئیل کم‌کاری (ترک فعل) کرده است؟
۳. آیا این موضوع در قطعی برق و تعطیلی کشور موثر بوده است؟

آیا در ذخیره‌سازی گازوئیل برای نیروگاه‌ها کوتاهی شده است؟

در یک ماهه اخیر، مطالب مختلفی درباره چرایی مشکل ایجادشده در ذخیره‌سازی گازوئیل در ۶ ماهه نخست امسال منتشر شده است. از جمله می‌توان به گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس اشاره کرد که در آن تصریح شده، ذخایر گازوئیل و نفت‌کوره نیروگاه‌ها در ۶ ماه نخست امسال نسبت به‌ مدت مشابه پارسال (۱۴۰۲) کاهش یافته است.

مرکز پژوهش‌های مجلس: کاهش ذخایر گازوئیل و نفت‌کوره نیروگاه‌ها در ۶ ماه نخست امسال

بر اساس گزارش دفتر مطالعات انرژی، صنعت و معدن مرکز پژوهش‌های مجلس، سال ۱۴۰۱ ناترازی گاز طبیعی در اوج مصرف به ۳۱۵ میلیون مترمکعب در روز رسید و اگرچه به‌واسطه افزایش دما در سال ۱۴۰۲ این عدد به حدود ۲۸۰ میلیون متر مکعب در روز کاهش یافت، اما همچنان چالش ناترازی گاز طبیعی در کل سال به‌ویژه ماه‌های سرد وجود دارد.

در ۶ ماهه امسال موجودی مخازن گازوئیل نیروگاه‌های ایران (۷ میلیارد و ۵۶۹ میلیون لیتر) نسبت به پارسال (۱۵ میلیارد و ۸۶۲ میلیون لیتر) ۸ میلیارد و ۲۹۳ میلیون لیتر کاهش داشته است که بیانگر کاهش ۵۲ درصدی ذخیره‌سازی گازوئیل در بازه زمانی یادشده است«از سوی دیگر مصرف سوخت مایع در نیروگاه‌های حرارتی افزایش یافته و ذخایر گازوئیل و نفت‌کوره نیروگاه‌ها در ۶ ماه نخست ۱۴۰۳ نسبت به‌ مدت مشابه پارسال کاهش یافته و افزایش ناترازی گاز و تأمین‌نشدن سوخت مایع جایگزین، چالش‌هایی را برای تأمین برق در زمستان به‌وجود آورده‌ است.»

بر اساس آمارها، موجودی مخازن ذخیره‌سازی گازوئیل نیروگاه‌های کشور در فروردین، اردیبهشت، خرداد، تیر، مرداد و شهریور امسال به‌ترتیب ۶۶۷، ۸۱۲، ۱.۱۶۹، ۱.۴۵۴، ۱.۸۰۹، ۱.۶۵۸ میلیون لیتر است، که این آمار نسبت به پارسال به‌شدت کاهش یافته است. موجودی مخازن گازوئیل نیروگاه‌های کشور در فروردین، اردیبهشت، خرداد، تیر، مرداد، شهریور ۱۴۰۲ نیز به‌ترتیب ۱.۷۶۶، ۲.۳۶۳، ۲.۷۱۳، ۲.۹۸۷، ۳.۱۷۴، ۲.۸۵۹ میلیون لیتر بوده است.

در مجموع در ۶ ماهه امسال موجودی مخازن گازوئیل نیروگاه‌های ایران (۷ میلیارد و ۵۶۹ میلیون لیتر) نسبت به پارسال (۱۵ میلیارد و ۸۶۲ میلیون لیتر) ۸ میلیارد و ۲۹۳ میلیون لیتر کاهش داشته است که بیانگر کاهش ۵۲ درصدی ذخیره‌سازی گازوئیل در بازه زمانی یادشده است.

مصرف گازوئیل در تابستان به جای مازوت

از سوی دیگر همان‌گونه که این روزها بارها مسئولان به آن اشاره کرده‌اند، یکی از دلایل مشکلات کنونی، استفاده نکردن از مازوت در نیروگاه‌ها در تابستان امسال و در نتیجه، استفاده از ذخایر سوخت مایعی است که باید برای زمستان نگه داشته می‌شد. به گفته «کرامت ویس‌کرمی» مدیرعامل شرکت ملی پخش‌وپالایش فرآورده‌های نفتی، یکی از دلایل افت ذخایر سوخت نیروگاهی، استفاده نکردن از مازوت در فاصله ماه‌های خرداد تا مهر ماه امسال و در نتیجه برداشت گازوئیل بیشتر از ذخایر است؛ آن هم در حالی که اگر در این مدت، روزانه ۱۰ میلیون لیتر نفت‌کوره بیشتر در نیروگاه‌های کشور مصرف می‌شد، سطح ذخایر نفت‌گاز(گازوئیل) نیروگاهی کشور برای مصرف در زمستان حدود ۱.۵ میلیارد لیتر افزایش می‌یافت.

در همین رابطه، چندی پیش مدیرعامل توانیر از کاهش ۳۰ درصدی گازوئیل تحویلی به نیروگاه‌ها نسبت به پارسال خبر داد و گفت: ۶۰ درصد مخازن سوخت نیروگاه‌ها خالی است. «مصطفی رجبی مشهدی» با بیان اینکه گازوئیل تحویلی به نیروگاه‌ها نسبت به سال گذشته ۲۰ تا ۳۰ درصد کمتر است، درباره شروع مازوت سوزی در برخی از نیروگاه‌های کشور گفت: نیروگاه‌های کشور در طول سال ۸۰ درصد از سوخت گاز، ۱۴ درصد از گازوئیل و ۶ درصد از مازوت استفاده می‌کنند و در شرایط سردشدن هوا که به افزایش مصرف در بخش خانگی منجر می‌شود، به میزان مصرف مازوت اضافه خواهد شد.
 

مدیرعامل شرکت ملی پخش‌وپالایش فرآورده‌های نفتی: یکی از دلایل افت ذخایر سوخت نیروگاهی، استفاده نکردن از مازوت در فاصله ماه‌های خرداد تا مهرماه امسال و در نتیجه برداشت گازوئیل بیشتر از ذخایر استسرمای شدید، تزریق سوخت به نیروگاه‌ها را کم‌اثر کرد

براساس گزارش وزارت نفت، میانگین سوخت تحویلی به نیروگاه‌ها از ابتدای امسال تا ۱۹ آذرماه به ۲۸۵ میلیون لیتر در روز رسیده که شامل گاز، گازوئیل و نفت کوره می‌شود که نسبت به سال گذشته رشد ۶ درصدی را ثبت کرده است.

در واقع نسبت به آذرماه پارسال، ۲.۵ درصد بیشتر سوخت به نیروگاه‌ها تزریق شده، اما سرمای شدید هوا و روند فزاینده مصرف گاز(خانگی) در کشور سبب‌شده تا تامین گاز نیروگاه‌ها با اختلال مواجه شود.

در گزارش وزارت نفت تصریح شده، یکی از عوامل مشکلات کنونی، کاهش سطح ذخایر سوخت ایران به دلیل عرضه ۴۷۱ میلیون لیتر نفت گاز در بورس انرژی در تیر و مردادماه امسال بوده است. نکته‌ مهمی که باید به آن اشاره کرد این است که فروش گازوئیل طبق روال از اردیبهشت‌ تا بهمن‌ماه انجام نمی‌شد و در این مدت برای نیروگاه‌ها ذخیره‌سازی می‌کردند و پس از آن، در چهار ماهه بهمن تا اردیبهشت، فروش آن دوباره از سر گرفته می‌شد.
در عین حال مواردی همچون «تاخیر در تعمیر به موقع پالایشگاه‌های گاز و نفت، سرمای زودهنگام و کاهش بیش از ۳ درجه‌ای دما در پاییز امسال» از دیگر دلایلی است که در گزارش وزارت نفت به عنوان چرایی بروز مشکلات کنونی در تامین انرژی مورد نیاز نیروگاه‌ها بیان شده است.

آیا دولت چهاردهم در ذخیره‌سازی گازوئیل کم‌کاری (ترک فعل) کرده است؟

اما نکته مهم در گزارش وزارت نفت، کاهش سطح ذخایر سوخت مایع نیروگاه‌ها (نفت‌گاز و نفت‌کوره) در پنج ماهه امسال است. طبق گزارش شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی، در ۳۱ مرداد ۱۴۰۳ که دولت جدید روی کار آمد، مجموع ذخایر سوخت مایع نیروگاه‌ها به میزان ۲.۶ میلیارد لیتر پایین‌تر از مدت مشابه سال گذشته بوده است.

طبق گزارش شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی، در ۳۱ مرداد ۱۴۰۳ که دولت جدید روی کار آمد، مجموع ذخایر سوخت مایع نیروگاه‌ها به میزان ۲.۶ میلیارد لیتر پایین‌تر از مدت مشابه سال گذشته بوده است
ثبت رکوردهای بی‌سابقه در توزیع فراورده‌های نفت

با وجود هجمه علیه دولت چهاردهم، دولت پزشکیان با سعه‌صدری که از خود نشان داده، در روزهای اخیر اقدامات مختلفی برای تامین سوخت نیروگاهی انجام داده است. در همین رابطه شانا به نقل از «کرامت ویس‌کرمی» مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی از توزیع بی‌سابقه ۱۵۳ میلیون لیتر نفت‌گاز در روز شنبه(۲۴ آذر) با کاهش دمای بیش از ۱۸ استان در سراسر کشور به زیر صفر درجه سانتی‌گراد خبر داد و گفت: با احتساب بنزین و دیگر فرآورده‌ها، اکنون با رکوردی بی‌سابقه، روزانه بیش از ۳۲۰ میلیون لیتر فرآورده در کشور توزیع می‌شود.

تحویل روزانه بیش از ۷۱ میلیون لیتر سوخت نیروگاهی

وی همچنین از ثبت رقم بی‌سابقه توزیع و تحویل بیش از ۷۴ میلیون لیتر سوخت مایع نیروگاهی در روزهای گذشته خبر داده و گفته: این مقدار به‌صورت میانگین در آذر حدود ۷۱ میلیون لیتر بوده که در مقایسه با آذر پارسال (۱۴۰۲) ۲۷ درصد رشد یافته است.

آیا ذخیره‌نکردن گازوئیل در قطعی برق و تعطیلی کشور موثر بوده است؟

اکنون با توجه به توضیحات ارائه شده از چرایی بروز مشکل در ذخیره‌سازی سوخت برای نیروگاه‌ها، نه تنها وزارت نفت دولت چهاردهم در دخیره‌سازی گازوئیل کوتاهی نکرده، بلکه گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس و آمارهای منتشر شده در این روزها از میزان ذخیره‌سازی و مصرف سوخت در تابستان امسال، نشان می‌دهد دولت پزشکیان بعد از استقرار در شهریور ماه، بدون جبهه‌گیری علیه مسئولان سابق، تلاش کرده کسری ایجاد شده در تامین سوخت نیروگاهی را تا حدی جبران کند تا در این روزها که شاهد سرمای شدید هستیم، به حداقل کاهش دهد.

در واقع، بی‌توجهی مسئولان سابق در ذخیره‌سازی گازوئیل از یک سو و سرمای شدید پاییزی در بیشتر مناطق کشور سبب شد تا این روزها با وجود ثبت رکورد در توزیع انواع فراورده‌های نفتی در بخش‌های مختلف، دولت برای آنکه مردم در این روزهای سرد، شاهد قطع گاز خانگی نباشند، اقدام به تعطیلی مدارس، دانشگاه‌ها و ادارات در چند استان کشور کند.

در واقع، طبق آمار وزارت نفت و گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، نقص ذخیره‌سازی گازوئیل در قطعی برق و تعطیلی کشور موثر بوده، اما این نقص در دوره دولت گذشته رقم خورده و اگر نماینده فعال در شبکه ایکس فارسی به دنبال یافتن مقصر است، می‌تواند مدیران مذکور را برای پاسخگویی به قوه قضائیه معرفی کند.