۳۰ شهریور ۱۴۰۱ و ۴ دی ۱۴۰۳؛ دو روز متفاوت فضای دیجیتال ایران

۳۰ شهریور ماه ۱۴۰۱ در کوران التهابات، دو شبکه اجتماعی واتس اپ و اینستاگرام فیلتر شدند. در آن مقطع این تصور وجود داشت که با توجه به کاربران گسترده و استفاده زیاد مردم از این شبکه‌ها، با آرام‌تر شدن فضا، رفع فیلتر آنها انجام شود؛ با این حال با گذشت چند ماه و پایان التهابات ۱۴۰۱، همچنان فیلترینگ این شبکه‌ها تداوم یافت.

اما کار به این موارد محدود نماند و در ادامه وایبر، ساوندکلاود، اپ‌استور، لینکدین و بازی کلش آو کلنز هم فیلتر شدند. آبان ۱۴۰۱ هم بعد از شناخته شدن اپلیکیشن روبیکا به عنوان بدافزار توسط سپر دفاعی گوگل پلی، برخی سرویس‌های گوگل از جمله گوگل‌پلی، فایربیس و سپر دفاعی گوگل فیلتر شدند.

فیلتر شدن گوگل پلی، به ویژه برای کسانی که به دنبال دانلود نسخه امن نرم‌افزارهای کاربردی بودند، دشواری‌های زیادی ایجاد کرد؛ حالا آنها باید برای دانلود اپلیکیشن‌ها و نصب آنها بر روی گوشی تلفن همراه خود، از انواع فیلترشکن استفاده می‌کردند و در مواقع بسیاری اقدامشان با موفقیت همراه نمی‌شد.

حالا اما با گذشت دو سال و ۳ ماه، بعد از آن زمان، دولت که رفع فیلتر همزمان سامانه‌های کاربردی را امکان‌پذیر نمی‌دانست، به رویکرد گام به گام، اما با «اقناع‌سازی» روی آورد و سرانجام در گام اول، رفع فیلتر واتس‌اپ و گوگل پلی در شورای عالی فضای مجازی به تصویب رسید.

گرچه این حد از دستاورد، برای بسیاری از مردم کافی و قانع‌کننده نیست و آنها را راضی نمی‌کند؛ اما نشانگر آغاز مسیر تحقق یک وعده مسعود پزشکیان است.

این واقعیتی تلخ است که در زمانه‌ای که اغلب کشورها، حتی کشورهای جهان سومِ اطراف ما چهار نعل در حال تاختن برای توسعه و کم کردن فاصله خود از کشورهای پیشرفته‌اند و دستور کار مقاماتشان، تصمیم‌گیری درباره طرح‌های توسعه، سرمایه‌گذاری در فناوری‌های پیشرفته و طراحی نقشه راه دهه‌های آینده است، در کشور ما مسئولان باید در جلسه‌ای مهم، تصمیم‌گیری رفع فیلتر دو اپلیکیشن را طلب کنند؛ همین پدیده، دشواری راه دولت و البته لزوم تداوم تلاش آن را یادآور می‌شود.

گرچه مطالبه جامعه نخبه ایران که فضای مجازی عرصه کسب و کار و فعالیتهای علمی، اقتصادی و اجتماعی آنهاست، بسیار بالاتر از دستاورد امروز است، اما اهمیت تصمیم امروز زمانی مشخص می‌شود که سخنان عیسی زارع پور، وزیر ارتباطات و فناوری ارتباطات دولت سیزدهم درباره رفع فیلتر گوگل پلی را مرور کنیم.

وزیر سابق ارتباطات پنجم اردیبهشت ماه امسال گفت: «سه بار درخواست رفع فیلتر گوگل‌پلی را به کارگروه ارائه دادیم اما اکثریت در این کارگروه با اعضای دولتی نیست. او توضیح داد: دو بار درخواست رفع فیلتر گوگل‌پلی و بار سوم هم قبل از عید این درخواست را به کارگروه ارائه دادیم و قرار شد بررسی مجدد صورت بگیرد. در این کارگروه با اعضای دولتی نیست و باید جمعی تصمیم‌گیری شود و امیدواریم در جلسه آتی هفته آینده دوستان همراهی کنند که این اتفاق بیفتد.» البته در جلسه آتی مد نظر وزیر وقت نیز این اتفاق نیفتاد تا سرانجام امروز با فرایند دشوار اقناع‌سازی اعضای مخالف رفع فیلتر، در گام اول رفع فیلتر گوگل پلی و واتس اپ رقم خورد.

حالا اما مسیر باز شده و دولت چهاردهم برای تحقق وعده رئیس خود، گام اول را برداشته و سازوکار اجماع‌سازی را آزموده است.