به گزارش آباجان به نقل از ایرنا، در حالی تولید امسال مرکبات مازندران از ۱۱۰هزار هکتار باغ به حدود سه میلیون و ۵۰۰ هزار تن محصول رسیده است که به دلیل قابلیت پایین مرکبات به فرآوری به خصوص آب میوه گیری، علاوه بر این که بیشتر واحد صنایع تبدیلی مرکبات به دلیل نداشتن مواد اولیه، تعطیل هستند، مرکبات درجه ۲ و سه استان با خطر ضایعات مواجه اند.

پرتقال تامسون مازندران که فقط خاصیت گوشتی و تازه خوری دارد، ۷۰ درصد تولیدات مرکبات استان را به خود اختصاص داده است. بدان معنی که مرکبات این خطه شمالی ویژگی فرآوری صنعتی ندارد، بنابراین مازاد بر مصرف تولید، ضایعات مرکبات را دوچندان کرده است.

کارشناسان معتقدند، مشکل بازار مرکبات و خارج شدنش از تعادل در عرضه و تقاضا، در نتیجه فعالیت غیر حرفه ای باغداری در بی توجهی به انتخاب ارقام مناسب برای فرآوری و صنایع تبدیلی است، وضعیتی که امروز در آن باغدار بیشترین ضرر را کرده و واسطه ها سود می برند.

معضل مازاد بر تولید مصرف مرکبات مازندران در حالی است که واقعیت باغداری شکاف بالای تولید مرکبات هر سال با گسترش دانش فنی کاهشی شده است. بر اساس آمار جهاد کشاورزی مازندران، متوسط تولید مرکبات درهکتار امروز از ۱۸تا ۲۵تن یک دهه گذشته به ۳۰ تن رسیده است، اما در برخی از باغ های پیشرو تولید حدود ۱۰۰ تن درهکتار نیز وجود دارد. موضوعی که رییس سازمان جهاد کشاورزی استان را نسبت به افزایش تولید بدون گسترش نظام عرضه و بازار مصرف داخلی و خارجی نگران کرده است.

بابک مومنی در گفت و گو با آباجان به نقل از ایرنا با توضیح این که اگر من فراتر از مازاد بر ظرفیت بازار داخلی تولید کنم، باید بازار مصرف خارجی را برنامه ریزی داشته باشیم تا کشاورز من انگیزه کشت وکار برای حفظ زمین و افزایش درآمد داشته باشد، افزود: شکاف تولید و خلاء عملکرد هر ساله در بیشتر محصولات کشاورزی از جمله مرکبات در حال کاهش است در حالی که بازار عرضه و مصرف آن وجود ندارد.

وی تصریح کرد: معتقدم باید همزمان با افزایش تولید نظام عرضه در بازار داخلی و خارجی نیز گسترش بیابد، اکنون تولید مرکبات مازندران متناسب با تاثیرگذاری نظام عرضه نیست.

رییس سازمان جهاد کشاورزی مازندران با ذکر این نکته که میزان جوجه ریزی نیز از هشت میلیون قطعه جوجه امسال به حدود ۱۸ میلیون قطعه رسیده است، گفت: تاکید می کنم ظرفیت کمی و کیفی تولید محصولات کشاورزی در مازندران وجود دارد، اما برنامه نظام عرضه داخلی و خارجی عملیاتی نمی شود.

مومنی گفت: پیش‌نیازهایی مانند تقویت زیرساخت‌ها و بسترسازی برای صادرات، تقویت تشکل‌های کشاورزی و واگذاری نقش‌ها به بهره‌برداران و ضرورت‌های تحقق اهداف ترسیم شده برای کشاورزی مازندران و رسیدن صنعت کشاورزی در این استان مورد تاکید و در حال اجرا است.

وی در عین حال با بیان این که به طور یقین مشکل اصلی دخالت های مسوولان دولتی در سیاست گذاری ها و حضو در تنظیم گیری بازار محصولات تولیدی داخل کشور است، گفت: دولت باید فقط توقع میزان تولید را از تشکل های کشاورزی مطالبه کند.

این مسوول کشاورزی مازندران کوچک و خرد بودن زمین کشاورزی را مانع جدی در توسعه کشاورزی و تولید پایدار ندانست و توضیح داد :امروز با تعریف دقیق کشاورزی می توانیم با گسترش تشکل ها و تعاونی های کشاورزی از زمین های کوچک به درستی استفاده کنیم و از این طریق مقوله بازرگانی و فروش تولیدات نیز ساماندهی می شود.

گسترش صادرات و صنایع تبدیلی تنها راهکار حمایت از باغداران مازندران

معاون باغبانی سازمان جهاد کشاورزی مازندران ضمن تایید بی توجهی باغداران به مقوله الگوی کشت متناسب با شرائط آب و خاک و انتخاب گونه مناسب، گفت: در حدود ۱۵ سال پیش تا کنون به دلیل درآمد مناسب میوه پائیزی پرتقال تامسون، ۷۰ درصد از باغات مرکبات به زیر کشت این رقم از مرکبات رفته است.

حسین مولایی با توضیح این که امسال تا کنون ۸۰ هزار تن مرکبات استان صادر شده است که به نسب میزان تولید بسیار ناچیز هم است، افزود: امروز به دلیل تولید انبوه و اشباع شدن بازار داخلی پرتقال تامسون از یک طرف و مشکلات بازار صادرات، باغداران با مشکل فروش مناسب به نسبت هزینه تولید مواجه هستند.

وی با بیان اینکه صد درصد این میوه خاصیت تازه خوری دارد و قابلیت آب میوه گیری صنعتی ندارد، اضافه کرد : تجربه یخبندان و سرمای زیر صفر درجه دمای هو در سال ۱۳۹۵ که مرکبات را از حالت تازه خوری خارج کرد، لزوم فعالیت واحدهای آب میوه گیری و کنسانتره و در عین حال توجه به ارقامی که قابلیت آب میوه گیری داشته باشد را چندین برابر کرد.

مولایی با توضیح این که درپنج سال اخیر در اجرای طرح اصلاح، احیاء و نوسازی باغ های مرکبات تنوع ارقام جدید زود رس انواع نارنگی و پرتقال توسرخ مورد توجه قرار گرفته است، تصریح کرد :اکنون باغداران در ادامه نوسازی باغ های قدیمی و کم بازده به نظرات کارشناسان در انتخاب گونه و شرائط زمین توجه جدی می کنند.

وی با بیان این که اکنون مرکبات درجه ۲ و سه تولیدی مازندران قابلیت صادرات نداشته و به دلیل مازاد بر مصرف داخلی و معضل ماندگاری کم، تازه خوری هم نمی شود، گفت: بنابراین ایجاد صنایع وابسته در استان ضروری است.

وی استفاده از مرکبات مازندران در تولید خوراک دام و فرآورده های دارویی را مهم و اساسی توصیف کرد و گفت: برای حفظ زمین و ایجاد انگیزه برای کشاورزان مازندران باید در این خصوص اهتمام ویژه کرد.

عضو هیات علمی پژوهشکده مرکبات و میوه ‌های نیمه‌ گرمسیری کشور نیز در گفت و گو با آباجان به نقل از ایرنا، مرکبات مازندران را برای آب میوه گیری اقتصادی ندانست و گفت: طبق بررسی های انجام شده هر۱۷ کیلو پرتقال تامسون استان کمتر از یک لیتر آب دارد که این مقدار اصلا سودهی و توجیه اقتصادی برای واحد های صنعتی ندارد.

دکترجواد فتاحی مقدم با بیان این که هر هفت کیلو پرتقال والنسیا یک لیتر آب میوه می دهد، توضیح داد: امروز سیاست گذاری ها در ایجاد صنایع وابسته کشاورزی باید تغییر کند.

وی با توضیح این که تا ۸۰ درصد مردم کشورهای پیشرفته از آب طبیعی انواع میوه استفاده می کنند، گفت: توصیه می کنم شرکت هایی که توانایی ایجاد باغ مرکبات با گونه های مخصوص آب میوه گیری در منطقه دارند، فعالیت صنعتی خود را عملیاتی کنند. یعنی کارخانه فرآوری آب میوه طبیعی در کنار باغ وسیع مرکبات ایجاد شود تا با ایجاد بازار مصرف، توجیه اقتصادی داشته باشد.

رییس اتحادیه باغداری مازندران نیز با بیان این که امروز این استان در تولید مرکبات پرتقال به حد اشباع رسیده است که باید به مقوله فروش آن توجه جدی تری شود، گفت: با وجود گسترش دانش فنی باغداری اما ضایعات مرکبات از تولید تا مصرف در استان مازندران همچنان بالا است، چراکه مازندران به تولید انبوه مرکبات رسید، اما عرضه آن خرده فروشی است.

محمد رضا شعبانی تجمیع فروش مرکبات در مازندران را مهم دانست گفت: به رغم اینکه تعاونی و تشکل های کشاورزی زیادی در استان شکل گرفته است، اما حمایت های لازم از آنان انجام نمی شود.
رییس اتحادیه باغداری مازندران با بیان این نکته که دولت باید از حالت بازرگانی محصولات کشاورزی خارج شود، گفت: البته فعالیت های ضعیف تشکل ها و تعاونی ها سبب می شود تا دولت وارد عمل شود.

باغات مرکبات استان مازندران شامل درختان پرتقال (تامسون – سانگین – بیروتی – سانگین ناول) نارنگی (انشو – کلمانتین – پیچ – یونسی) لیمو شیرین و گریپ فروت است.

تقسیم بندی باغداری مرکبات مازندران

از آنجاییکه شرائط آب و هوایی و زمین در مازندران برای کاشت درختان مرکبات فراهم است، به طور کلی در بیشتر زمین های شهری و روستایی استان شاهد باغداری ‘ خود مصرفی ‘ هستیم.

گروه دومی که به عنوان تولید کننده مرکبات دراستان مازندران هستند، باغداری در زمین های زیر هزار تا ۲هزار مترمربع است که علاوه بر خود مصرفی، تولیدات آنان تا حدودی تعادل کننده و تکمیل کننده درآمد خانوارهای روستایی و شهری است.

بررسی ها نشان می دهد اغلب باغداری که در زمین های زیر هزار متر انجام می شود در واقع به دلیل قانون تقسیم ارث قطعه قطعه شد و باغداری در زمین های کم مساحت برای بسیاری از کارمندان و شهرنشینان و روستاییانی که برنجکاری شغل اصلی آنان است، نوعی تفریح، خود مصرفی و تکمیل کننده درآمدی آنان محسوب می شود.

تولیدات مرکبات مازاد بر مصرف این گروه از باغداران نیز معمولا به صورت سفارشی بین دوستان و فامیلان و یا در بازار روزهای مختلف عرضه می شود.

باغداری درآمدزا

باغداری درآمدزا، توسط گروه سومی که دارای باغات مرکبات پنج هزار متر مربع تا بیش از ۲هکتار در استان مازندران هستند، انجام می شود.

بر اساس آمار و ارقام و بررسی های صورت گرفته، در هر یک از گروه هایی که در استان مازندران باغداری مرکبات را انجام می دهند به باغداری حرفه ای توجهی نمی کنند.
عرضه و تقاضا همواره به عنوان یک قاعده مهم و تعیین کننده و عامل نوسانات قیمت کالا در بازار است و این شاخص در محصولات کشاورزی مازندران به دلایل مختلف از جمله رفتار های غیر حرفه ای کشاورزی سبب می شود تا دلالان برنده اصلی این بازار باشند.

در هر حال، به با وجود این که استان مازندران با ظرفیت ۷۲نوع از تولیدات محصولات کشاورزی، حدود ۱۱ درصد از ارزش افزوده بخش کشاورزی کشور را به خود اختصاص می دهد، اما رفتار های غیر حرفه ای در زمینه های زیر ساختی، نهاده های کشاورزی، فعالیت های فنی و مهندسی کشاورزی و بازار عرضه و تقاضا، همچنان کشاورزی این خطه شمال ایران را مستعد بحران می کند.