آیینی برای مهرورزی با سنت‌های شیرین

به گزارش آباجان به نقل از ایرنا،«شب یلدا» به عنوان یکی از آیین های سنتی و باستانی هر ساله از سوی ایرانیان جشن گرفته می شود و یلدا با عنوان روز تولد خورشید یا مهر روایت شده است.

در گذشته های دور آیین هایی در شب یلدا برگزار می شد که یکی از آنها جشن شبانه و بیداری تا بامداد و تماشای طلوع خورشید زمستانی بود، جشنی که از لازمه های آن حضور کهنسالان و بزرگان خانواده به عنوان نماد کهنسالی خورشید در پایان پاییز بوده است.

همچنین خوراکی های فراوان برای بیداری دراز مدت همچون انار و هندوانه و سنجد به رنگ سرخ خورشید باشند مرسوم بود.

قدمت آیین های شب یلدا به هشت هزار سال می رسد، آیین های شب یلدا یکی از قدیمی ترین آیین فرهنگی در عرصه سرزمین ما و همچنین سرزمین های دیگر است و در بسیاری از فرهنگ ها گرامی داشته می شود.

این شب از قدیم تا کنون با مراسم ویژه گرامی داشته می‌شود و اعتقادات خاصی در آن مورد وجود داشته است که خوانچه، میوه عروس، تفال و پیشگویی از جمله این آداب و رسوم است.

بیشتر بخوانید:

خراسان شمالی در تب و تاب شب یلدا

شیرینی و آجیل شب یلدا در بجنورد افزایش قیمت ندارد

یلدا یادآور فرهنگ اصیل ایرانی

در شب یلدا میهمانان تا پاسی از شب دورهم می‌نشستند و گاهی مادر بزرگ ها به تعریف داستان‌های شیرین روزگار گذشته می‌پردازند یا پدربزرگ یا فرد سالخورده دیگری بخش‌هایی از شاهنامه فردوسی را می‌خواند.

در شبی مثل یلدا که یادآور فرهنگ اصیل ایرانی است همه اعضای خانواده دور یکدیگر جمع شده حلقه می بندند و آیین‌ها و سنت‌های کهن را زنده نگه‌ می دارند.

دورهمی‌های خانوادگی در فرهنگ ایرانی، همچون یک نغمه‌ دلنشین، روح و جان خانواده‌ها را به هم پیوند می‌زند.

این نغمه که در فرهنگ ایرانی اسلامیِ ما به بهانه‌های مختلف و در مراسم‌های ملی و سنتی مانند شب یلدا با حضور دوستان و اعضای خانواده متبلور می‌شود، فضایی گرم و صمیمی را ایجاد می‌کند و در آن هرکس داستان‌ها و خاطرات خود را به اشتراک می‌گذارد، از پخت و پز غذاهای خوشمزه و معطر گرفته تا بازی‌های سنتی و گفت‌ و گوهای دلنشین که در عین سادگی، جشن زندگی و محبت است.

در این خطه از دیار گنجینه فرهنگ ها نیز مانند سایر نقاط خانواده‌ها دور هم جمع می‌شوند، به شاهنامه خوانی می‌پردازند و بدین گونه شب را با هم زیرکرسی و در کنار نور چراغ روشن به روز وصل می‌کردند.

بیشتر بخوانید:

۲۰۰ تن کدوی شب یلدا در بازار بجنورد توزیع شد

یلدا در قاب آیین های خراسان شمالی

یلدا یادآور خاطرات کودکی

یلدای دوران کودکی ما به زمان پدر و مادر ما برمی‌گشت که سفره یلدایی ما روی کرسی قرار داشت و قصه‌های قدیمی تعریف می‌کردند.
از آنجا جرقه این کار در ذهن من ‌زده شد که از خودم می‌پرسیدم چرا باید همه میوه‌ها قرمز و زرد باشد؟ بعدها در پژوهش ها و بررسی های مختلف فهمیدم که دلیلش این است که باید به رنگ طلوع و غروب آفتاب باشد.

ما می‌گوییم تولد خورشید است و روزمان بلندتر می‌شود، در واقع یلدا جدال بین تاریکی و روشنایی و بین خوبی و بدی است، یکی از رسم‌های شب یلدا این بوده که به تعداد نفرات خانه، شمع روشن می‌کردند و دست‌شان را روی آن می‌گرفتند و درباره شمع می‌خواندند.

بردن «شب چلگی» برای عروسان تازه عقد شده از دیگر رسوم زیبای این شب است و هنوز مراسم «شب چلگی» برای عروسان تازه عقد شده با نوآوری‌ها و به شیوه امروزی در میان خانواده‌ از اهمیت خاصی برخوردار است.

دامادها شیرینی و میوه «خنچه» برای خانواده عروس می‌بردند و همه اقوام و خویشاوندان عروس و داماد دور هم جمع می‌شدند صله رحم بجا می‌آوردند.

بنا بر رسوم ما ایرانی‌ها خانواده داماد در شب چله یا شب یلدا به منزل خانواده تازه عروس می‌روند و برای عروس کادویی به نام شب چله‌ای می‌برند، خانواده عروس نیز خودشان را برای پذیرایی از خانواده تازه داماد آماده می‌کنند.

گاهی اوقات خانواده‌های نزدیک نیز آنها را همراهی کرده و همگی با هم طولانی‌ترین شب سال را جشن می‌گیرند.

میوه‌هایی مانند انار، خرمالو و هندوانه به همراه انواع تنقلات و آجیل و شیرینی که به زیبایی تزیین شده است روی طبق‌ها قرار گرفته و روی آنها با پارچه‌ها و روبان‌های رنگارنگ تزیین می‌شدند و هدیه‌های عروس نیز بر رویشان قرار می‌گرفتند.

این رسم هنوز هم مرسوم است و طرفداران خاص خود را دارد البته بسیاری از خانواده‌ها هم به جای طبق یا خوانچه از سبدهای حصیری، سینی‌های کار شده یا جعبه‌های کادویی استفاده می‌کنند.

بردن کادو، میوه و شیرینی توسط خانواده داماد باعث نمی‌شود که خانواده عروس از خرید میوه‌های مرسوم این شب و نیز آجیل، شیرینی و تنقلات و گاهی تهیه شام غافل شوند.

هدایای شب یلدا برای عروس خانم می‌تواند شامل تکه‌ای طلا مثل دستبند یا النگو، دسته گل، لباس زمستانی، پالتو یا کفش زمستانی، پارچه، و یا گاهی بخاری و یا قالیچه دستباف به همراه شیرینی و هندوانه تزیین شده و سبدی از میوه‌های رنگارنگ و تزیین شده و مقداری آجیل و شکلات باشد.

اما مهم‌ترین نکته در رابطه با هدیه شب یلدا عروس چله عروسی صرف نظر از نوع هدیه یا هدایا، تزیین زیبا و چشم نواز آن‌ها است.

بیشتر بخوانید:

شب چله در آیینه اقوام خراسان شمالی

شب چله در خراسان شمالی، آتشی باید برافروخت

میمهان مهربانی در شب یلدا

نویسنده و پژوهشگر خراسان شمالی گفت: شب یلدا شی جدا از شب های سپری شده، شبی پر از خاطره، پر از هیاهو، پر از احساس پرواز، شبی آکنده از نیاز، شبی بود از شب های اول زمستان در ظاهر سرد اما در وجود همه گرم.

محمد اسماعیل مقیمی با اشاره به اهمیت و جایگاه شب یلدا در نزد ایرانیان اظهارکرد:شب چله در باطن انسان ها شبی گرم به خاطر احساس شادی به خاطر احساس علاقه عاشقان شبی بود از شب های دی ماه، شبی که همه مردم شاد بودند.

وی افزود: همه می خواستند در این شب طولانی میهمان مهربانی باشند، در خاطره این شب جاودانی آنها پر بود از عشق.

نویسنده و پژوهشگر خراسان شمالی ادامه داد: شب یلدا نیز مانند تمامی ابعاد زندگی جوامع و آیین و رسوم با ترویج زندگی مدرن تغییراتی پیدا کرده است برای مثال امروزه برخی خانواده‌ها ترجیح می‌دهند این شب را در رستوران‌های شهر بگذرانند اما هنوز نیز افرادی وجود دارند که در شب یلدا به خانه بزرگان فامیل رفته و حتی مانند روزگار قدیم زیر یک کرسی نشسته و به گفت‌ و گو می‌پردازند.

وی بیان کرد: صله ارحام و حضور در خانه بزرگان در واقع یکی از مهم‌ترین و زیباترین آیین‌های شب یلدا است چرا که امروزه با وجود مشغله‌های فراوان افراد زمان محدودی برای دید و بازدید از یکدیگر دارند.

مقیمی خاطرنشان کرد: تهیه آجیل، میوه و شیرینی برای شب یلدا از گذشته وجود داشته و امروزه نیز ما این رسوم را حفظ کرده‌ایم.

وی عنوان کرد: یکی دیگر از رسم‌های یلدا این است همه در خانه پدربزرگ و مادربزرگ دور یکدیگر جمع می‌شوند و در ساعتی مشخص همگی زیر کرسی بزرگی می‌نشینند و بزرگ خانواده یعنی پدربزرگ برای تمامی افراد فال حافظ می‌گیرد.

بیشتر بخوانید:

یلدایی به وسعت اقوام رنگارنگ خراسان شمالی

یلدایی با طعم «قورقا» و فهم اشعار «مختومقلی»

انار و هندوانه میوه های مرسوم یلدا

مقیمی تاکید کرد: انار و هندوانه نیز به علت رنگ قرمزی که دارند از جمله میوه‌هایی هستند که در شب چله مورد استفاده قرار می‌گرفتند و همچنان نیز استفاده از این میوه‌ها در شب یلدا مرسوم است.

نویسنده و پژوهشگر خراسان شمالی گفت: در گذشته نیز بخشی از هندوانه و کدویی که مردان در فصل تابستان کشت می‌کردند در محلی به دور از جریان هوا نگهداری می‌شد تا در شب چله مورد استفاده قرار بگیرد.

وی اظهار کرد: رنگ قرمز در واقع نماد نور، گرما و سرور است و به همین جهت نیز استفاده از آن در شب چله مرسوم بوده، در این شب همچنین لبو و چغندر پخته تهیه و مورد استفاده قرار می‌گرفته و در صورتی که تا زمان فرا رسیدن شب چله هفتمین برف بر زمین باریده بود مخلوط شیره و برف نیز در سفره این شب قرار می‌‎گرفت.

بیشتر بخوانید:

کمبود اقلام شب یلدا در بجنورد وجود ندارد

تب‌ و تاب یلدا و گرمی بازار خراسان‌شمالی

شب یلدا یا شب چله یکی از جشن‌های ایرانی است و در این جشن، طی شدن بلندترین شب سال و به دنبال آن بلندتر شدن طول روزها در نیمکره شمالی که مصادف با انقلاب زمستانی است، گرامی داشته می‌شود.

مراسم شب چله به‌ عنوان نوزدهمین موضوع میراث فرهنگی ناملموس کشورمان مشترک با کشور افغانستان به ثبت جهانی رسیده است.

بجنورد مرکز خراسان شمالی با ۲۳۰ هزار نفر جمعیت در شمال شرق کشور واقع است.