آیا یک بازی موبایلی برای کودکان به گسترش مفاهیم قرآنی منجر می‌شود؟

به گزارش خبرنگار معارف آباجان به نقل از ایرنا اوایل آذر بود که حجت‌الاسلام محمد قمی، رئیس سازمان تبلیغات اسلامی در آیین رونمایی از بازی موبایلی «آیلیگ» با تشکر از تلاش دست‌اندرکاران طراحی و تولید این محصول قرآنی گفت: زمانی این تلاش‌ها به ثمر می‌نشیند که شاهد بهره‌مندی حداکثری مخاطب هدف یعنی دانش‌آموزان از آن باشیم.

رئیس شورای توسعه فرهنگی قرآنی تصریح کرد: آموزش و پرورش طی این سال‌ها این موضوع را اثبات کرده که در زمینه آموزش هدفمند قرآن پای کار است و ما نیز به جهت این عزم و اراده موجود در این نهاد مقدس که تعلیم و تربیت آینده‌سازان این کشور را به عهده دارد، از هیچ تلاشی برای اجرایی شدن شیوه‌های نوین آموزش و انس با قرآن در میان دانش‌آموزان فروگذار نخواهیم کرد.

نرم‌افزار بازی موبایلی آیلیگ به همت سازمان دارالقرآن الکریم و معاونت پرورشی وزارت آموزش و پرورش تولید شده و علاقه مندان می توانند این بازی را از شبکه های عرضه برنامه های نرم افزاری دریافت کنند.

علیرضا کاظمی، وزیر آموزش و پرورش در همان مراسم رونمایی گفت: آشنایی بیشتر و حفظ آیات قرآن از سوی دانش‌آموزان باید با بهره‌مندی از همه ظرفیت‌ها صورت گیرد و برای تحقق این امر در آموزش و پرورش از همه امکانات بهره خواهیم برد.

وی با تجلیل از سازمان تبلیغات اسلامی به خاطر راه اندازی نهضت ملی زندگی با آیه‌ها گفت: قرآن به معنای واقعی آن باید به دانش‌آموزان فهمانده شود اما مساله مهم این است که این کار باید از چه راهی اتفاق بیافتد؟ پس از یافتن راه به منظور انتقال مفاهیم قرآنی، مهمترین مساله، ابزاری است که باید در این مسیر به کار برده شود؛ امری که با تولید این محصولات و موارد مشابه، مرکز توجه آموزش و پرورش و سازمان تبلیغات اسلامی است.

کاظمی تاکید کرد: دوستان مسئول در آموزش و پرورش باید به این نکته توجه داشته باشند که در دوره جدید این وزارتخانه ارتقای سطح آموزش قرآن نه تنها یکی از اولویت‌های ماست که همه اولویت‌های ما معطوف به آن است. لذا از همه ظرفیت‌ها، توان تخصصی و کارشناسی باید نهایت استفاده را برد تا هم شاهد طراحی و تدوین محصولات نوین قرآنی باشیم و هم محصولات تولید شده متناسب با نیازهای مخاطبان روزآمد شوند.

روش های سنتی برای ایجاد جذابیت و انگیزه پاسخگو نیست

حجت‌الاسلام محمد پرنیان، مدیر گروه تولید آیلیگ درباره این نرم افزار به خبرنگار آباجان به نقل از ایرنا گفت: در دو دهه اخیر شاهد گرایش شدید نسل جوان به روش‌های جذاب‌تر در آموزش بوده‌ایم؛ روشی که اصطلاحاً به آن «گِیمیفیکیشن» یا بازی‌بازسازی گفته می‌شود. این مفهوم یعنی استفاده از عناصر بازی برای ایجاد جذابیت و انگیزه در افراد. در فضای دینی، به‌ویژه در آموزش قرآن، ما به این نتیجه رسیدیم که روش‌های سنتی دیگر پاسخگو نیستند و نیازمند تحول هستیم. قرآن کتابی نورانی و عمیق است اما فضای امروز با انواع سرگرمی‌های مجازی و حقیقی، جذابیت‌های آن را برای نسل جدید کم‌رنگ کرده است.

وی افزود: براساس آمار بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای، بیش از ۳۰ میلیون نفر در کشور ما حداقل هفته‌ای دو ساعت بازی می‌کنند. این یعنی یک فرصت بزرگ برای ورود به این عرصه و با آیلیگ به دنبال آن هستیم تا با ایجاد یک فضای رقابتی جذاب، مفاهیم قرآنی و دینی را به گونه‌ای ارائه کند که بچه‌ها احساس کنند این بازی چیزی کمتر از سایر سرگرمی‌های موجود ندارد.

آیلیگ، یک پل برای آشنا کردن کودکان با مفاهیم دینی است

مدیر گروه تولید آیلیگ گفت: این بازی از ابتدا با این دغدغه شکل گرفت که فضایی انگیزشی در حوزه مفاهیم دینی ایجاد کند؛ فضایی که بتواند در این ازدحام شدید محتواهای جذاب، پیام قرآن را به دل‌های نسل جدید برساند. آیلیگ، فقط یک بازی نیست؛ بلکه پلی است برای آشنا کردن کودکان با مفاهیم عمیق و زیبای قرآن. وقتی بتوانیم انگیزه اولیه را ایجاد کنیم، راه برای یادگیری‌های عمیق‌تر باز می‌شود.

پرنیان افزود: اولین همکاری ما با سازمان دارالقرآن الکریم در قالب نرم‌افزار «آیه‌کوئیز» صورت گرفت. این نرم‌افزار به طور کامل در خدمت طرح زندگی با آیه‌ها بود و محتوای این طرح به شکل کامل در آن ارائه شد و استقبال خوبی از این نرم‌افزار صورت گرفت که نشان‌دهنده موفقیت طرح در جذب مخاطبان قرآنی بود. بعد از موفقیت آیه‌کوئیز، پیشنهاد ورود به فضای دانش‌آموزی و طراحی یک بازی اندرویدی مطرح شد و هدف این بود که با ایجاد تغییرات و به‌روزرسانی در روش‌ها، تجربه‌ای جذاب‌تر و فراگیرتر برای کاربران جوان ایجاد کنیم.

طرحی برای گسترش دامنه دسترسی به مفاهیم قرآنی

وی آیلیگ را زاییده طرح زندگی با آیه‌ها دانست و گفت: طرح زندگی با آیه‌ها از همان ابتدا الهام‌بخش آیلیگ بود. حتی در بخش‌های آغازین بازی، عنوان این طرح ذکر شده است تا تأکید کنیم که آیلیگ بخشی از این حرکت بزرگ قرآنی است. این پروژه در واقع تلاشی است برای گسترش دامنه دسترسی به مفاهیم قرآنی از طریق ابزارهای مدرن و فضای جذاب بازی‌های موبایلی.

پرنیان درباره این نرم افزار گفت: ما در آیلیگ از چندین تکنیک بهره برده‌ایم تا کاربران را به‌طور مداوم درگیر بازی و یادگیری کنیم. مثلاً رقابت فردی و رده‌بندی (رنکینگ) یکی از این ابزارهاست. وقتی کاربران می‌بینند که در جدول رتبه‌بندی در کدام جایگاه قرار دارند و برای صعود نیازمند تلاش بیشتر هستند، انگیزه پیدا می‌کنند. علاوه بر این، مسابقات آنلاین (برخط) و تن‌به‌تن حس رقابت را دوچندان می‌کند. چرا که به‌ویژه در جامعه ایرانی، رقابت، یک محرک قوی است.

وی ادامه داد: بخش دیگری که جذابیت را افزایش می‌دهد، مسابقات تیمی است. همان‌طور که در فوتبال، موفقیت یا شکست تیم به عملکرد اعضای آن بستگی دارد، در آیلیگ نیز کاربران به صورت گروهی رقابت می‌کنند. این تعامل تیمی باعث می‌شود بازیکنان احساس تعلق بیشتری به بازی داشته باشند. یکی از اصلی‌ترین جذابیت‌های آیلیگ این است که کاربران احساس تنهایی نمی‌کنند. آن‌ها می‌دانند که همزمان صدها نفر دیگر هم در حال بازی هستند؛ پیام می‌دهند، پاسخ می‌گیرند و تعامل دارند که این ارتباط زنده و انسانی، فضای بازی را پویا و پرنشاط می‌کند.

مدیر گروه تولید بازی آیلیگ افزود: ما بدون آن‌که به جنبه‌های مالی ورود کنیم، از مفهوم سکه به‌عنوان یک ابزار انگیزشی استفاده کرده‌ایم. کاربران برای استفاده از امکاناتی مانند حذف گزینه‌های اشتباه، افزایش زمان پاسخ‌دهی یا انتخاب گزینه‌های خاص، نیازمند سکه هستند. برای کسب این سکه‌ها، چندین راه وجود دارد، اما یکی از ساده‌ترین و موثرترین راه‌ها، تماشای محتوای ویدیویی مرتبط با مفاهیم قرآنی است. کاربران باید ویدیوها را به‌طور کامل تماشا کنند؛ نه می‌توانند جلو بزنند، نه سرعت آن را تغییر دهند. این محتوای ویدیویی می‌تواند شامل آیات قرآن، توضیحات معارفی، حفظ موضوعی و دیگر مباحث فرهنگی باشد.

آموزش تدریجی و غیرمستقیم مفاهیم قرآنی

پرنیان اضافه کرد: یکی از مزایای این بازی، آموزش تدریجی و غیرمستقیم است. کاربران ممکن است ابتدا فقط برای سرگرمی، وارد بازی شوند اما در طول زمان، بدون اینکه متوجه شوند، بخش‌های بزرگی از مفاهیم قرآنی را یاد می‌گیرند. به عنوان مثال، کسی که پیش‌تر تنها یک سوره از جزء سی قرآن را بلد بوده، پس از چند هفته بازی، ممکن است بیش از ۷۰ درصد این جزء را حفظ کند.

وی با تأکید بر نقش آموزش و پرورش در گسترش استفاده از آیلیگ گفت: ما در این مسیر همکاری خوبی با آموزش و پرورش داریم. چون ظرفیت‌های بسیاری برای تبلیغ و معرفی این نرم افزار در میان دانش‌آموزان دارد. شبکه دقیق و مدیریت‌شده‌ای که در سطح استان‌ها، شهرها، مناطق و مدارس وجود دارد، امکان تبلیغات گسترده را به شکلی هدفمند فراهم می‌کند و مدارس می‌توانند به‌طور مستقیم این بازی را معرفی کرده و دانش‌آموزان را برای نصب و استفاده از آن ترغیب کنند.

این کارشناس مذهبی افزود: یکی از مهم‌ترین گروه‌های هدف ما والدین هستند. این بازی برای آن‌ها اطمینان‌بخش است. چون می‌بینند فرزندشان به فعالیتی سرگرم‌کننده و همزمان آموزنده مشغول است و والدین به راحتی می‌توانند این بازی را روی گوشی‌های خود نصب و از آن حمایت کنند.

تاریخ آموزش قرآن متحول می شود

پرنیان اظهار داشت: اگر این مسیر به صورت جدی پیگیری شود، می‌تواند تأثیرات چشمگیری در فضای قرآنی، اعتقادی، تربیتی و اخلاقی دانش‌آموزان داشته باشد. در حال حاضر، کودکان ممکن است در کلاس قرآن با اکراه حضور داشته باشند و نتوانند ارتباط عمیقی با قرآن برقرار کنند اما وقتی ما فضایی ایجاد می‌کنیم که آنها به‌طور طبیعی و با انگیزه، درگیر قرآن شوند، مثل بازی‌های جذاب که با میل خودشان هماهنگ است، این ارتباط عمیق‌تر می‌شود.

وی ادامه داد: اگر این طرح ادامه یابد و به‌طور جدی ارتقا پیدا کند، می‌توانیم به فضاهای جدیدتری وارد شویم، مانند استفاده از هوش مصنوعی و محتوای چندرسانه‌ای که به مفاهیم قرآنی مرتبط است و اگر این مسیر همچنان ادامه پیدا کند، ممکن است ما شاهد تحولی بزرگ در آموزش قرآن باشیم. همان‌طور که برنامه محفل توانست تأثیر عمیقی در گسترش نگاه قرآنی در کشور بگذارد، آیلیگ نیز می‌تواند حرکت مشابهی داشته باشد که تاریخ آموزش قرآن را به قبل و بعد از خود تقسیم کند.

حال باید دید تلاش های دست اندرکاران این نرم افزار موبایلی که با همکاری وزارت آموزش و پرورش و سازمان دارالقرآن الکریم وابسته به سازمان تبلیغات اسلامی به اینجا رسیده، چه زمانی به بار خواهد نشست و به قول حجت‌الاسلام قمی چه زمانی شاهد بهره‌مندی حداکثری مخاطبان این بازی به ویژه دانش‌آموزان خواهیم بود.