دنیایِ بی امید

به گزارش آباجان به نقل از ایرنا، درناهای سفید سیبری، دارای سه جمعیت شرقی، مرکزی و غربی هستند که این گروه‌های درنا، مسیرهای متفاوتی را نسبت به یکدیگر پرواز و مهاجرت می‌کنند.

از درناهای گله مرکزی که در فصول سرد از سیبری به مناطق جنوبی و کشور هندوستان پرواز می‌کردند، مدت هاست که خبری نیست و منقرض شده اند.

آخرین بازمانده از گله مرکزی درنایی بود که بین سال های ۱۹۹۶ میلادی تا سال ۲۰۰۲ میلادی به تنهایی به هند سفر می کرد و بعد از سال ۲۰۰۲ دیگر دیده نشد.

جمعیت و گله درناهای شرقی از شرق سیبری به مناطق شرقی آسیا و چین پرواز می کند و جمعیت رو به بهبودی دارند اما از جمعیت درنای سفید سیبری در گله غربی تنها درنای امید باقی مانده بود.

این درنای سیبری پس از تنها شدن، تا سال ۱۴۰۱ سفرش را ۱۵ ساله کرد. حاشیه رود اوب در غرب سیبری، محلی است که درنای امید در ماه های گرم سال (بهار و تابستان) در آنجا زندگی می کند.

اولین گزارش ثبت شده از درناها در ایران مربوط به سال ۱۳۵۴ و حدود ۱۸ درنا بوده است. بر طبق گزارشاتی که در گذشته به ثبت رسیده است، در حدود بین سال های ۱۳۵۷ تا ۱۳۷۷ تنها ۱۰ الی ۱۲ پرنده درنای مهاجر در ایران شمارش شده است. در سال های بعد از آن این میزان کمتر شد.

در سال ۱۳۸۶ سه درنای سفید سیبری به تالاب های ایران بازگشتند که در آن سال یکی از درناها شکار شد. پس از آن در سال ۱۳۸۷، ۲ درنای دیگر که جفت بودند، مسافتی طولانی از سیبری پرواز کرده و در فریدونکنار به زمین نشستند.

درناها پرندگانی تک همسری هستند. در آن زمان جفت ماده به دلایلی جان خود را از دست داد (خیلی ها معتقدند که او نیز شکار شده است) و جفت نر، تنها ماند. سال بعد خبری از درنای نر بازمانده نبود. تا اینکه سال ۱۳۸۷، شاهد ورود دوباره و تعجب برانگیز درنای امید به ایران بودیم.

بعدها با رفتاری که جفت نر از خود در طی سال های آینده نشان داد، نام این جفتِ پرنده درنا را «امید و آرزو» نامیدند. امید که تنهاترین بازمانده از نژاد خود در این مسیر پروازی است، هر ساله به تالاب های فریدونکنار باز می گردد و امید را در دل عاشقان به طبیعت زنده می کند اما پارسال این پرنده به مازندران نیامد و چشمان خیلی از دوستداران طبیعت به آسمان دوخته شد.

تالاب فریدونکنار یکی از تالاب های مهم ایران بوده که در فهرست تالاب های بین المللی جهان به ثبت رسیده است و بیش از پنج هزار هکتار وسعت دارد. متاسفانه تالاب های فریدونکنار بیشتر به عنوان منطقه شکار برای مردم مازندران و شکارچیان محسوب می شود و یکی از دلایل نابودی دسته درناهای غربی سیبری همین موضوع است.

پرنده شناسان در پی نیامدن امید به مازندران در سال گذشته معتقد بودند که به علت بهم ریختگی جوی و تغیرات اقلیمی که در سراسر جهان ایجاد شد، سفر تک درنای سیبری به مازندران اتفاق نیفتاد.

آنان با بیان این که، شرایط آب و هوای یک ماه اخیر مازندران که شب ها سرد و روزها بهاری است، همین شرایط تغیرات اقلیمی در در مسیر پرواز این پرنده مهاجر هم حاکم است و این امر فرایند مهاجرت تک درنای سیبری را را با تاخیر روبرو کرد.

شرایط مساعد آب و هوایی

اما امسال شرایط آب و هوایی مساعد و مناسبی که در جهان و مازندران وجود دارد و بنا به گفته مدیر کل محیط زیست مازندران تمامی آب بندان ها و تالاب های مازندران مملو از پرندگان مهاجر است باز هم امید به مازندران نیامده است.

عطالله کاویان افزود: باتوجه به سرد شدن هوا طی هفته‌های اخیر شاهد حضور جمعیت بیشتر پرندگان مهاجر در طبیعت استان هستیم.

وی ادامه داد: به‌طوری‌که پرندگان مهاجر تالاب‌ها و آب‌بندان‌های استان مازندران را پُر کردند و در روزهای اخیر جمعیت قوها به عنوان نخستین گونه پرندگان مهاجر به مازندران افزایش یافته است.

مدیرکل حفاظت از محیط زیست مازندران توضیح داد: با توجه به این مساله برای جلوگیری از شکار غیرمجاز پرندگان مهاجر گشت‌ها و پایش‌های محیط بانان این روزها در تالاب‌ها و آب‌بندان‌های استان تشدید یافته است.

شاید امید تلف شده باشد

رییس اداره حیات وحش مازندران روز یکشنبه در گفت و گو با خبرنگار آباجان به نقل از ایرنا افزود: غالبا تا این زمان از سال یعنی آذر ماه امید تک درنای سیبری باقی مانده به تالاب فریدونکنار مهاجرت می کرد و برای چند ماه در این تالاب زمستان گذرانی می کرد.

کوروس ربیعی افزود: طی این مدت ۱۵ سال مهاجرت امید به تالاب فریدونکنار تنها در یکی از سالهای دهه ۸۰ این پرنده به مازندران سفر نکرد که حدس و گمانه های زیادی در آن زمان مطرح بود اما با بازگشت این پرنده در سال بعدیش این شائبه ها برطرف شد.

وی ادامه داد: اما نیامدن امید در ۲ سال پیاپی این شائبه و حدس که این پرنده به مرگ طبیعی و به دلیل کهولت سن از بین رفته باشد قوت می گیرد.

رییس اداره حیات وحش مازندران گفت:‌ با توجه به موضوع ردگیری امید در هیچیک از کشورهای مسیر پرواز این پرنده در دستور کار قرار ندارد بر این اساس نمی توان به طور حتم و یقین عنوان کرد که این پرنده چه وضعیتی دارد.

وی افزود: براین اساس برداشت بر این است به احتمال زیاد این پرنده به وضع طبیعی تلف شده باشد و یا درصد پایین فعلا مهاجرت نکرده باشد.

مازندران دارای ۲ تالاب بین‌المللی میانکاله و فریدونکنار و چندین تالاب و آبگیر محلی چون ساهون، لپو و پلنگان، ولشت، استخرپشت، گل‌پل، خضر نبی، شورمست، دریوک، سراندون و بالندون، گز و کندوچال است.

مازندران همچنین افزون بر ۸۰۰ قطعه آب‌بندان به مساحت ۱۷ هزار هکتار دارد. همه ساله در فصل زمستان۱۰۰ گونه پرنده مهاجر زمستان گذران با جمعیتی حدود ۳۰۰ هزار بال به مازندران مهاجرت می‌کنند.

بر اساس آمارهای رسمی، تاکنون بیش از ۴۹۰ گونه جانوری از رده‌های مختلف مهره‌داران اعم از پرندگان، پستانداران، خزندگان، دوزیستان و ماهی‌ها در زیست‌بوم مازندران شناسایی شده‌اند.

پرندگان با ۳۱۷ گونه از ۵۸ خانواده، پستانداران با ۶۳ گونه و ۱۹ خانواده، دوزیستان با ۹ گونه از ۶ جنس و ۶ خانواده، خزندگان با ۲۶ گونه از ۲۱ جنس و ۱۱ خانواده و ماهی‌ها با ۷۵ گونه بخشی از تنوع زیستی حیات وحش مازندران را تشکیل می‌دهند.