کشتی توسعه فارس در مسیر اقتصاد دریامحور؛ ممکن یا ناممکن؟

به گزارش خبرنگار آباجان به نقل از ایرنا، زمانی که از اقتصاد دریامحور سخن به میان می‌آید برخی تصور می‌کنند که پرداختن به این موضوع باید تنها در استان‌های دریایی و مناطقی که در مجاورت دریا قرار دارند دنبال شود چراکه تعریف این نوع اقتصاد که در ادبیات جهانی با عنوان اقتصاد آبی از آن یاد می‌شود، استفاده پایدار از ظرفیت منابع و گستره‌های آبی اعم از اقیانوس‌ها، دریاها، دریاچه‌ها و جزایر برای رشد اقتصادی، بهبود وضعیت معیشت و ایجاد اشتغال و درنهایت افزایش تولید ناخالص داخلی است.

این در حالیست که بسیاری از صاحب‌نظران و کارشناسان معتقدند اقتصاد دریا نباید صرفا در استان‌های دریایی دنبال شود و باید همه استان‌ها با هر ظرفیت در مسیر دستیابی به این اقتصاد فعال شوند و نهایت بهره‌برداری را از آن داشته باشند.

اقتصاد دریامحور فارس؛ از حرف تا عمل

استان فارس هم از جمله استان‌هایی است که با وجود اینکه از داشتن دریا محروم است اما متولیان امور اقتصادی آن معتقدند به دلیل نزدیکی برخی شهرستان‌های این استان به دریا و حضور بازرگانان و تجار توانمند در این نقاط از ظرفیت‌های قابل‌توجهی در این عرصه بهره می‌برد و می‌تواند در این مسیر گام‌های بلندی بردارد.

در استان فارس مدت‌هاست اجرایی شدن این رویکرد مورد بحث و تأکید قرار گرفته به گونه‌ای که افزون بر پیگیری مقامات ارشد استان در این زمینه، مرکز مطالعات راهبردی خلیج فارس دانشگاه شیراز هم با سیاست‌های پژوهشی این دانشگاه و به همت اساتید و دانشجویان نشست‌های مختلفی را با هدف بررسی این موضوع برگزار کرده است‌.

در نشست تخصصی «تاب‌آوری خلیج فارس در پرتو تحولات جهان جدید» که روز یکشنبه ۱۰ اردیبهشت ۱۴۰۲ از سوی مرکز مطالعات راهبردی خلیج فارس دانشکده حقوق و علوم سیاسی و معاونت دانشجویی فرهنگی دانشگاه شیراز و با حضور رییس ستاد مشترک و معاون ‌هماهنگ‌ کننده ارتش جمهوری اسلامی ایران برگزار شده بود امیر دریادار حبیب الله سیاری این موضوعات را مطرح کرد که اقتصاد دریامحور یعنی زندگی مردم به دریا گره بخورد، اقتصاد آبی می‌تواند منجر به حل مشکلات آب کشور بشود. انرژی‌هایی مثل برق و آب از طریق دریا قابل بهره‌برداری‌اند. بهترین محل گردشگری سواحل مکران است که بدون استفاده مانده‌ است.

اگرچه در این نشست آن طور که باید به نقش استان فارس در اقتصاد دریامحور پرداخته نشد اما در آذرماه همان سال نماینده ولی فقیه در استان فارس و امام جمعه شیراز در سخنرانی خطبه‌های نمازجمعه پیشنهاد داد که مدیران استانی و ملی جایگاه شیراز را در عرصه اقتصاد دریامحور بازتعریف کنند.

آیت الله لطف الله دژکام بر این باور است که شیراز نقش پشتیبانی پررنگی در زمینه دریایی داشته و این سابقه تاریخی نباید فراموش شود.

به گفته او اگر در فرصت فعلی جایگاه پشتیبانی شیراز در عرصه دریایی و اقتصاد دریامحور مورد توجه قرار نگیرد دیر می‌شود و مسئولان فارس باید فکر و برنامه‌ریزی کنند تا جوانان این استان هم بتوانند در پس کرانه دریا خدمت کنند.

امسال هم در همان ماه‌های نخست مقوله دریامحور شدن اقتصاد فارس به عنوان یکی از دغدغه‌های اساسی این استان دنبال شد، عضو هیات علمی دانشگاه شیراز و نماینده مردم شیراز و زرقان در مجلس شورای اسلامی ۱۷ اردیبهشت ۱۴۰۳ در این باره گفت: ترانزیت و حمل و نقل دریایی ظرفیت بالایی برای اقتصاد دریا محور است و قابلیت بالایی را برای توسعه و اشتغال فراهم می‌کند.

جعفر قادری افزود: حجم بالای تردد از تنگه هرمز، نشان دهنده این ظرفیت است و فارس با توجه به موقعیت جغرافیایی خود می‌تواند در این زمینه نقش‌آفرینی خوبی داشته باشد.

قادری ذخایر ارزشمند خلیج فارس مانند منیزیم و دیگر معادن در اعماق این آب‌ها را از دیگر ظرفیت‌های بالقوه توسعه دریامحور ایران اسلامی برشمرد و گفت: سیاست‌های ابلاغی رهبر معظم انقلاب در زمینه توسعه دریامحور باید در مراکز علمی کشور نیز ما به ازا داشته باشد و پایان‌نامه‌های دانشجویی به این سمت سوق داده شود.

چه تدابیری لازم است؟

با وجود تمام اظهارات و پیشنهاداتی که در این رابطه مطرح می‌شود اما به نظر می‌رسد هنوز برنامه‌ریزی منسجمی برای حرکت کردن استان فارس در مسیر رونق اقتصاد دریا محور انجام نشده و اقدامات قابل توجهی برای تحقق این مهم صورت نگرفته است؛ در حال حاضر در بسیاری از استان‌ها سند توسعه اقتصاد دریا محور تدوین شده، اگرچه تدوین این سند در استان‌هایی که از دریا بهره می‌برند بیشتر مورد توجه است اما برای برخورداری استان فارس از اقتصاد دریا محور هم نیاز است برنامه و طرح جامعی در این زمینه تدوین شود.

اگر مسئولان معتقدند استان فارس از قابلیت بالایی در این عرصه بهره می‌برد باید تأمین و ارتقاء سرمایه انسانی و مدیریت متعهد و کارآمد و ایجاد پشتوانه علمی، آموزشی و پژوهشی برای توسعه دریامحور و زیست بوم نوآوری و فناوری دریایی بیش از پیش در کانون توجه باشد.

چاره‌اندیشی دولت چهاردهم چیست؟

دریامحور شدن اقتصاد فارس در حالی به یک رویکرد در میان مسئولان استان تبدیل شده که رئیس دولت چهاردهم نیز در آغاز این هفته اولویت‌دهی اقتصاد دریامحور در برنامه‌های توسعه‌ای کشور را مورد تأکید قرار داد.

مسعود پزشکیان در جلسه‌ای که برای بررسی اقتصاد دریا محور در برنامه‌های توسعه‌ای برگزار شد یکی از اولویت‌های اصلی دولت چهاردهم را ضرورت پیگیری و توسعه اقتصاد دریا، برای رونق و توسعه اقتصادی در کشور دانست و گفت: ضروری است برنامه‌های توسعه‌ای با نگاهی وسیع، اما واقعی طراحی شود؛ باید پراکندگی طرح‌های توسعه‌ای را مدنظر قرار داده و توزیع پروژه‌های عمرانی در همه نواحی کشور، از جنوب شرق تا شمال غرب ایران در اولویت قرار بگیرد.

او ضمن دستور به رئیس سازمان برنامه و بودجه برای نظارت دقیق بر نحوه بهره‌برداری از مجوزهای صادره در زمینه طرح‌های توسعه‌ای گفت: شرکت‌هایی که متولی طرح‌های توسعه‌ای شده‌اند، باید با یک برنامه‌ریزی مشخص به سرعت روند اجرایی را آغاز کنند و نباید مجوزهای صادره معطل بمانند، دولت نیز در این زمینه مکلف به نظارت دقیق است.

همچنین در این جلسه با پیشنهاد معاون اول و دستور رئیس جمهور مقرر شد مصوبه اصلاح ساختار و جایگاه شورای مکران تهیه و برای بررسی و تصویب به هیات دولت آماده ارائه شود.

ضرورت ترسیم نقشه راه

حالا این پرسش مطرح است که آیا استان فارس می‌تواند نقش موثری در این عرصه ایفا کند؟ این استان برای رسیدن به اقتصاد دریامحور چه ظرفیت‌های دارد و چه مسیری را باید بپیماید؟ آیا نقشه راهی برای رسیدن به این هدف ترسیم شده و تدابیر اساسی جهت تحقق این امر مورد بحث و بررسی قرار گرفته است؟

بدون شک پیمودن این مسیر بدون برنامه‌ریزی و ترسیم نقشه راه ممکن نیست؛ مسیری که می‌تواند به پویایی اقتصاد استان پهناور فارس نیز کمک شایانی کند.