مُهر جهانی شدن بر پیشانی اِصفهک + فیلم

به گزارش آباجان به نقل از ایرنا روستای اِصفهک طبس که روزگاری زلزله‌ای مهیب آن را با خاک یکسان کرد اما همدلی مردم روستا اکنون از آن دهکده‌ای ساخته که ارزش جهانی شدن دارد.

اصفهک در میان نخلستان‌های کویری ۴۰ کیلومتری شهر طبس واقع شده و در زلزله سال ۵۷ طوری ویران شد که تا پنج سال پس از زمین لرزه حتی نشانی از سکونت در این روستا به چشم نمی‌خورد.

بعدها منازل مسکونی جدید صدها متر فاصله از بافت اصلی روستا ساخته و خانه‌های خشت و گلی ویرانه شده در زلزله، خالی از سکنه ماند اما بافت تاریخی با آثاری همچون مسجد جامع، حمام و یک رصدخانه کویری هنوز جان داشت و تاریخ را فریاد می‌زد.

جرقه حیات دوباره در اصفهک

تا اینکه پای یک معمار ایرانی به اصفهک باز شد؛ همصحبتی او با چند جوان روستا جرقه در ذهن آنها زد تا اصفهک تاریخی را از نو زنده کنند. این طور بود که سال ۱۳۹۳ کار مرمت اصفهک با همکاری همان معمار آغاز شد.

تعدادی از جوانان اصفهک تصمیم گرفتند با ایجاد کارگاه خشت سازی و درک اصول معماری و توسعه پایدار، به احیای خانه‌های پدری و اجدادی خود بپردازند و وجود نخلستان‌های زیبا ظرفیتی برای ایجاد اقامتگاه بوم‌گردی در اصفهک بود.

سال ۱۳۹۴ بافت تاریخی روستای اصفهک به عنوان یکی از زیباترین و سالم‌ترین بافت‌های تاریخی شهرستان طبس در فهرست آثار ملی تاریخی کشور ثبت شد.

سال ۹۵ اولین اقامتگاه بوم‌گردی اصفهک افتتاح شد طوری که برای ۲۵ نفر به طور مستقیم و ۳۰ نفر غیر مستقیم اشتغال ایجاد کرد.سپس پژوهشکده خاک و خانه صنایع دستی هم راه افتاد و اینگونه بود که پای گردشگران به اصفهک باز شد تا اینکه آوازه آن در همه جا پیچید.

اصفهک دارنده جایزه فستیوال «TO DO»

روح در فرهنگ کهن اصفهک و آداب و رسوم آن دمیده شد و به همت مردم بومی مسافران و گردشگران فرصت تجربه زندگی متفاوت را در این روستای تاریخی پیدا کردند.

آنچه که سرنوشت محتوم مردم اصفهک را تغییر داد مشارکت همگانی بود برای همین سال ۹۸ طرح گردشگری بافت قدیمی روستای «اصفهک» شهرستان طبس به فینال جایزه فستیوال «TO DO» راه یافت.

ارزش جایزه «TO DO» این بود که روستای منتخب در آن به لحاظ جهانی، الگوی مشارکت مردمی می‌شد و نوید افزایش تعداد گردشگران را در پی داشت.

ظرفیت‌هایی که در اصفهک ایجاد شده بود رایزنی‌ها را برای ثبت جهانی قوت داد و نیمه دوم سال گذشته تعدادی از کارشناسان و ارزیابان وزارت میراث‌ فرهنگی، گردشگری و صنایع‌ دستی برای بررسی و بازدید میدانی از پنج روستای خراشاد، افین، نایبند، اصفهک و خور برای ثبت دهکده جهانی گردشگری به مدت سه روز به استان آمده و این روستاها را از نظر ظرفیت‌های تاریخی، فرهنگی، صنایع‌ دستی، صنعت، محیط زیست و سایر موضوعات مورد بررسی قرار دادند.

رونق صنایع دستی و گردشگری با زمزمه جهانی شدن

در این سفر مسئولان خراسان جنوبی از بین هفت روستای هدف گردشگری شهرستان طبس اصفهک، نایبند و ازمیغان را به عنوان ثبت جهانی پیشنهاد دادند و پرونده اصفهک به یونسکو ارسال شد.

در زمان تشکیل پرونده ثبت جهانی مواردی از قبیل نصب سر در ورودی، نصب تابلوهای دو زبانه، دوره‌های آموزشی، نصب دوربین، احداث پارکینگ، کف سازی معابر، در دسترس کردن محیط روستا برای همه مراجعان از جمله نقص‌هایی بود که اعلام و اولویت‌های مهم آن مشخص شد.

دستاورد استان درعمل به توصیه کارشناسان وزارت میراث فرهنگی برای رفع نواقص پرونده ثبت جهانی این بود که طراحی وب سایت روستای اصفهک به صورت ۲ زباله آغاز شد و کارگاه‌های صنایع دستی سبد بافی و حوله‌بافی توسط زنان روستا به صورت انفرادی و گروهی رونق گرفت.

بیش از ۱۰ میلیارد ریال اعتبار برای رونق بیشتر اصفهک

آنطور که مسئولان میراث فرهنگی استان اعلام کرده اند سال گذشته ۲ میلیارد و ۵۰۰ میلیون ریال و امسال تاکنون سه میلیارد ریال به این روستا اختصاص یافته است.

البته پنج میلیارد ریال اعتبار برای سازو کار و تکمیل پرونده ثبت جهانی به دهیاری این روستا اختصاص یافت.

آنچه که اکنون در روستای اصفهک فراهم آمده هفت اقامتگاه بوم گردی، یک سالن غذا خوری، ۲ مرکز خدمات کافی شاپ یا شربتکده و یک رصدخانه است گرچه هنوز اقامتگاه‌های نیمه سازی هم وجود دارد که با درصد پیشرفت فیزیکی بالا در حال مرمت بوده و به زودی قابل بهره برداری است.

کارشناسان میراث فرهنگی معتقد هستند که حضور اصفهک در بین روستاهای منتخب گردشگری، بازنمای داشته‌های غنی ما در ابعاد جهانی است و بدون شک شهرستان طبس با داشته‌ها و ظرفیت‌های غنی می‌تواند چند اثر ثبت جهانی دیگر داشته باشد.

گردشگران خارجی همسفره مردم اصفهک

آوازه اصفهک موجب شده که پای گردشگران خارجی هم به استان خراسان جنوبی بیشتر باز شود آنطوری که رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی طبس گفته از ابتدای سال تاکنون بیش از ۹۰ گردشگر خارجی در این شهرستان اقامت و از جاذبه‌های طبیعی و تاریخی آن بازدید کردند.

این گردشگران به طور عمده از کشورهای ایرلند، انگلستان، آلمان، استرالیا، هلند، نیوزیلند، اسپانیا، چین، لهستان و ایتالیا بوده‌اند که متوسط اقامت آن بیش از ۲ روز است .

روزهای ۱۳ و ۱۴ آبان ماه جاری نیز یک گروه ۱۸ نفره از گردشگران خارجی با ملیت‌های مختلف در روستای اصفهک اقامت داشتند.

اصفهک پیروز ۹ شاخص جهانی شدن

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان جنوبی گفت: سازمان جهانی گردشگری ۹ شاخص از جمله منابع فرهنگی و طبیعی، ارتقا و ترویج فرهنگ حفظ منابع طبیعی، پایداری اقتصادی، پایداری اجتماعی، پایداری زیست محیطی، توسعه گردشگری و انسجام در زنجیره ارزش افزوده، حاکمیت و اولویت‌بندی گردشگری، زیرساخت‌ها و ارتباطات، سلامت، ایمنی و امنیت را به عنوان معیارهای انتخاب روستاهای جهانی اعلام کرده است.

هادی شاهوردی با اشاره به اقدامات بسیار خوبی که در روستای اصفهک انجام شده است بیان کرد: در این مدت تعیین حریم، نقشه برداری، خواناسازی بافت، مرمت معابر و فضاهای عمومی، ایجاد اقامتگاه‌های بومگردی و مرمت حمام قدیمی روستا از جمله اقداماتی است که با مشارکت اهالی انجام شده و مورد استقبال گردشگران قرار گرفته است.

وی ادامه داد: همچنین راه‌اندازی پژوهشگاه خشت و گل در مدرسه قدیمی روستا که میزبان دانشجویان زیادی از سراسر کشور است، کارگاه‌های خشت‌زنی و معرفی انواع طاق‌ها، قوس‌ها و سایر ارکان و اجزای معماری ایرانی در بافت روستا از دیگر اقدامات ارزشمند جامعه محلی روستا است.

۱۴ نوامبر روز جهانی شدن “اصفهک”

۲۳ آبان ۱۴۰۳ مصادف با ۱۴ نوامبر ۲۰۲۴ بالاخره زمان جهانی شدن اصفهک رسید و اعلام رسمی آن در کشور کلمبیا اتفاق افتاد اما این خبر را وزیر میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در حاشیه نمایشگاه ملی صنایع دستی اعلام کرد و گفت: اصفهک به عنوان یکی از بهترین روستاهای گردشگری سازمان جهانی گردشگری در سال ۲۰۲۴ شناخته شد.

وی یادآور شد: این روستا امروزه، گردشگران از سراسر جهان جذب می‌کند و به سازه‌های خشتی زیبا و تعهد به حفظ هویت محلی معرفی می‌شود.

استاندار خراسان جنوبی هم گفت: ثبت جهانی روستای” اصفهک “شمار آثار جهانی استان را ۲ رقمی کرد که می‌تواند برای حوزه گردشگری استان ثمرات قابل توجهی به همراه داشته باشد.

جواد قناعت در پیامی به مناسب ثبت جهانی روستای اصفهک طبس اظهار کرد: اتفاق مسرت بخش پیروزی قابل تحسین روستای اصفهک در کسب امتیازهای لازم از منظر داوران یونسکو و دریافت عنوان روستای جهانی، برگ زرین دیگری به افتخارات این دیار افزود.

وی ادامه داد: سازمان جهانی گردشگری شاخص‌هایی از جمله منابع فرهنگی و طبیعی، ارتقاء و ترویج فرهنگ حفظ منابع طبیعی، پایداری اقتصادی، پایداری اجتماعی، پایداری زیست محیطی، توسعه گردشگری، انسجام در زنجیره ارزش افزوده، حاکمیت و اولویت‌ بندی گردشگری، زیرساخت‌ها و ارتباطات، سلامت، ایمنی و امنیت را به عنوان معیارهای انتخاب روستاهای جهانی اعلام کرده و اصفهک در استان خراسان جنوبی توانسته است در تمامی این مؤلفه ها، امتیازات لازم و کافی را اخذ کند.

تاکنون ۹ اثر تاریخی و طبیعی استان ثبت جهانی شده و روستای اصفهک به عنوان پنجمین اثر شهرستان طبس و دهمین اثر استان به ثبت رسیده است که آیین ثبت جهانی آن روز سه شنبه ۲۹ آبان ماه جاری با حضور مسئولان کشوری و استانی برگزار می‌شود.