کشاورزی هیدروپونیک؛ گذر از کشاورزی سنتی

به گزارش خبرنگار آباجان به نقل از ایرنا، امروزه گلخانه‌های هیدروپونیک نه تنها در پاسخ به بحران‌ آب به عنوان راه‌حلی کارآمد و پایدار به شمار می‌رود بلکه موجب تحول در کشاورزی سنتی و همچنین به تولید غذای بیشتر و باکیفیت‌تر در شرایط سخت زیست‌محیطی کمک کند.

کشت هیدروپونیک و دانش بنیان چیست؟

در این نوع از کشاورزی خاک در کشت گیاهان گلخانه‌های هیدروپونیک حذف و پرورش گیاه در آب انجام و املاح و مواد مغذی نیز به صورت کنترل شده به گیاه داده می‌شود.

به گفته کارشناسان، در کشت گلخانه‌ای هیدروپونیک نیازهای غذایی هر گیاه اندازه‌گیری و عناصر مختلف براساس نیاز به گیاه داده می‌شود به همین دلیل است که کیفیت و کمیت محصولات غذایی در این نوع گلخانه‌ها از بازارپسندی بیشتری برخوردار است.

مصرف بهینه آب، افزایش بهره‌وری و تولید بیشتر در فضای محدود، کنترل بهتر بر روی آفات و بیماری‌ها، افزایش استقلال غذایی، بهره‌برداری از فناوری‌های نوین، کاهش اثرات منفی تغییرات اقلیمی و ایجاد اشتغال و توسعه اقتصادی از جمله مزایای گلخانه‌های هیدروپونیک به شمار می‌رود.

کشت‌های گلخانه‌ای هیدروپونیک در برابر تغییرات اقلیمی و محیطی مقاوم و همچنین با مصرف آب کمتر و کنترل دقیق شرایط محیطی از جمله دما، رطوبت، نور و عناصر غذایی تولیدات کشاورزی به‌طور چشمگیری افزایش می‌یابد.

در این ارتباط ششمین کنگره ملی هیدروپونیک و تولیدات گلخانه‌ای با حضور کارشناسان، متخصصان و استادان ۱۲ دانشگاه سراسر کشور در دانشکده کشاورزی دانشگاه شهرکرد به مدت ۲ روز برگزار شد که متخصصان در گفت وگو با خبرنگار آباجان به نقل از ایرنا در خصوص مزایای این شیوه کشت و ضرورت توسعه آن با هدف تامین امنیت غذایی تاکید کردند.

مدیریت تغذیه و بسترهای کشت بدون خاک، سیستم‌ها و سازه‌های کشت بدون خاک، سازه‌ها، تجهیزات و هوشمند سازی گلخانه، بهینه‌سازی مصرف انرژی در گلخانه، فناوری و تولید بذر محصولات گلخانه‌ای، روش‌های نوین کنترل آفات و بیماری‌ها در گلخانه، اقتصاد گلخانه و بازاریابی تولیدات گلخانه‌ای، نگهداری و مسائل پس از برداشت محصولات گلخانه‌ای از محورهای این کنگره است.

کاهش و مدیریت بهتر مصرف آب نسبت به گلخانه‌های معمولی و مزارع، افزایش عملکرد، کنترل آفت‌ها و بیماری‌ها را از مزایای گلخانه‌های هیدروپونیک عنوان کرد

عضو هیات علمی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی چهارمحال و بختیاری به خبرنگار آباجان به نقل از ایرنا گفت: کاهش و مدیریت بهتر مصرف آب نسبت به گلخانه‌های معمولی و مزارع، افزایش عملکرد، کنترل آفت‌ها و بیماری‌ها از مزایای گلخانه‌های هیدروپونیک است.

بابک مدنی اظهار داشت: با توجه به افزایش جمعیت و همچنین بهبود عملکرد محصول از نظر کمیت و کیفیت، امروز تاسیس گلخانه‌های هیدروپونیک برای تامین امنیت غذایی رایج و به شدت در دنیا مورد توجه قرار دارد.

به گفته این عضو هیات علمی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی چهارمحال و بختیاری، تغییرات اقلیم موجب سرایت بیماری‌های نوظهور شده و همین مساله موجب شده است تا خیلی از باغات به خصوص در جنوب کاربری خود را تغییر دهند و به سمت گلخانه‌های “هایتک” و پیشرفته هیدروپونیک حرکت کنند.

وی با اشاره به اینکه بیشترین محصولات گلخانه‌های هیدروپونیک فلفل و گوجه فرنگی است ادامه داد: امروزه روند توسعه این نوع از گلخانه‌ها به دلیل کیفیت و کمیت محصول و بازار پسندی برای امر صادرات بیشتر شده است.

مدنی گفت: همچنین وزارت جهادکشاورزی برای تمام گلخانه‌داران بحث کیو آر کد(QR code) را در نظر گرفته و ناظر فنی باید زمان و نوع کود و سم را ثبت کند تا در بحث صادرات مشکلی ایجاد نشود.

وی هزینه بالای اولیه احداث گلخانه‌های هیدروپونیک برای احداث سازه‌ها را از مشکلات این گلخانه‌ها عنوان کرد و افزود: شرکت‌های دانش‌بنیان زیادی در کشور وجود دارد اما هنوز برای تامین بسترهای کشت در گلخانه‌های هیدروپونیک مشکلاتی وجود دارد.

عضو هیات علمی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی چهارمحال وبختیاری همچنین بر ضرورت برگزاری دوره‌های آموزشی برای به روز شدن دانش فنی کارشناسان تاکید کرد.

مدنی گفت: در گلخانه‌های عادی بستر کشت خاک است اما در گلخانه‌های پیشرفته و هیدروپونیک به جای خاک بستر کشت مصنوعی است و در این نوع کشت کیفیت کود و کنترلها نسبت به کشت خاکی بهتر است.

وی ادامه داد: همچنین در گلخانه‌های هیدروپونیک می‌توان از نورهای مصنوعی استفاده کرد و ماحصل این، تولید محصولی با کیفیت از نظر اندازه، رنگ، تناژ و عملکرد بهتر در آن دیده می‌شود.

ضرورت تبدیل کشاورزی بیل و کلنگ به کشت‌های گلخانه‌ای هیدروپونیک

یکی دیگر از متخصصان علوم باغبانی در کشت‌های بدون خاک و ایروپونیک هواکشت از استان اردبیل در خصوص کشت‌های گلخانه‌ای هیدروپونیک به خبرنگار آباجان به نقل از ایرنا گفت: هر چند کشاورزی اصلی بر مبنای طبیعت است اما با توجه کم‌بارشی، از بین رفتن بنیه خاک و تخلخل بافت آن و سایر عوامل دیگر ضروری است در این شرایط برای جوابگو بودن و تامین غذای این جمعیت باید کشاورزی سنتی کنار برود.

زهرا میرزا خانی با بیان اینکه از ۱۰۰ درصد آب موجود در کشور ۸۰ تا ۹۰ درصد در بخش کشاورزی مصرف می‌شود افزود: این میزان آب‌ در کنار سم و کودی که به صورت بی‌رویه در اختیار کشاورزان قرار می‌گیرد بدون آزمایش خاک آب آلوده و این آلودگی به آب‌های زیرزمینی منتقل می‌شود.

وی اظهار داشت: این شرایط موجب شده تا از یک طرف آب هرز رود و همین امر ساختمان خاک را تخریب می‌کند.

میرزاخانی با تاکید براینکه توسعه گلخانه‌ها باید اصولی باشد در خصوص گلخانه‌های هیدروپونیک ادامه داد: در کشت‌های مدرن گلخانه‌های هیدروپونیک میزان مصرف آب به نسبت خیلی زیاد کاهش می‌یابد.

وی در خصوص صادرات محصولات کشاورزی اضافه کرد: با صادرات برخی محصولات کشاورزی که به روش سنتی تولید می‌شود از جمله هندوانه در اصل آب ارزشمند صادر می‌شود در حالی که اگر به سمت کشت‌های مدرن حرکت گام‌هایی برداشته شود جلو بسیاری از این مضرات گرفته می‌شود.

به اعتقاد میرزاخانی، در این شرایط حساس برای تامین و امنیت غذایی راهی به جز حرکت به سمت کشت‌های گلخانه‌ای به خصوص گلخانه‌های هیدروپونیک وجود ندارد.

وی با بیان اینکه منافع گلخانه‌داری اصولی با روش‌های مدرن بیشتر از مضرات آن است ادامه داد: در زمان حاضر دانش‌آموختگانی در بخش کشاورزی در سطح کشور در اختیار داریم که می‌توان با استفاده از این ظرفیت گلخانه‌داری به صورت اصولی پیگیری شود.

توسعه گلخانه‌های هیدروپونیک گامی برای امنیت غذایی

فوق دکترای تخصصی و پژوهشگر مروج ارشد سیب زمینی کشور و عضو هیات علمی مرکز تحقیقات آموزشی، کشاورزی و منابع طبیعی اردبیل گفت: هرچند طی چند سال اخیر به دلیل شرایط خاص و با هدف بهره‌وری بالا از منابع موجود و تامین امنیت غذایی توسعه گلخانه‌ها در دستور کار قرار دارد اما باید این توسعه براساس مطالعه و فناوری‌های نوین انجام شود.

داوود حسن‌پناه با تاکید براینکه ایجاد گلخانه بستگی به شرایط آب و هوایی و خاک دارد افزود: امروز به واسطه گلخانه‌های دانش‌بنیان، کشور در تامین بذر که تا سال ۱۳۸۱ از اروپا وارد می‌شد خودکفا شده است.

وی ادامه داد: امنیت غذایی با توجه به افزایش جمعیت از مهمترین الزاماتی است که باید مورد توجه قرار گیرد و این امنیت تنها با دسترسی به فناوری‌های نوین امکان‌پذیر است.

رونق اقتصادی با گسترش مجتمع های گلخانه‌ای

دانشیار پردیس ابوریحان دانشگاه تهران در خصوص توسعه کشت‌های گلخانه‌ای گفت: مجتمع‌های گلخانه‌ای نقش مهمی در ارتقای کیفیت و کمیت محصولات و مدیریت منابع آبی را به دنبال دارد و موجب کاهش هزینه‌ها به خصوص تامین انرژی و افزایش درآمد تاثیرگذار است.

ساسان علی‌نیا فرد با انتقاد از ایجاد گلخانه‌های کم وسعت در همه مناطق افزود: امروزه اصول توسعه گلخانه‌های در کشور به نحو اشتباهی پیش رفته است و همین امر موجب شده تا برای هر یک از این واحدها آب، برق و گاز تامین شود در حالی که اگر مجتمع های گلخانه‌ای ایجاد شود نیازی به دوباره کاری برای تامین این زیرساخت‌ها که بسیار هزینه‌بر است نیست.

۱۳ هکتار گلخانه هیدروپونیک فعال درچهارمحال و بختیاری

مدیرباغبانی سازمان جهاد کشاورزی چهارمحال و بختیاری گفت: از ۱۱۰ هکتار سطح گلخانه‌های این استان در زمان حاضر ۱۳ هکتار به صورت هیدروپونیک کشت شده و حدود ۱۴ میلیون گل شاخه بریده رز تولید می‌شود.

ابراهیم شیرانی کاهش مصرف آب، نیاز نداشتن به خاک حاصل‌خیز، کاهش شدید آفت‌ها و بیماری‌ها، عملکرد بالا و کیفیت بالای محصول تولیدی را از مهم‌ترین مزایای گلخانه‌های هیدروپونیک عنوان کرد.

وی با تاکید بر ضرورت و الزام داشتن دانش فنی برای تاسیس گلخانه‌های هیدروپونیک اظهار داشت: در صورتی که گلخانه‌های استان به هیدروپونیک تبدیل شود میزان تولید محصولات گلخانه‌ای افزایش می‌یابد.

به گفته شیرانی، با وجود همه مزایای گلخانه‌های هیدروپونیک اما هزینه‌های بالا به دلیل تامین مواد اولیه مورد نیاز که بیشتر وارداتی است و سرمایه‌گذاری سنگین در این بخش موجب شده تا بیشتر افرادی که درصدد فعالیت در بخش گلخانه‌ها هستند به سمت گلخانه‌های خاکی که سرمایه کمتری می‌طلبد بروند.

بیشتربخوانید:

ریز و درشت گلخانه‌داری در چهارمحال و بختیاری

حرکت گلخانه پژوهشی دانشگاه شهرکرد به سمت هیدروپونیک

رییس دانشگاه شهرکرد با اشاره به گرایش این دانشگاه به سمت محصولات گلخانه‌ای و کشت هیدروپونیک گفت: چهارمحال و بختیاری در زمینه رشد گلخانه‌ها نسبت به سایر استان‌ها پیشرو است.

یاسر پیرعلی افزود: در زمان حاضر ۲۶۰ هکتار زمین در دانشگاه شهرکرد، ۲۰۰ هکتار در دانشکده بروجن و ۳۰ هکتار در شهرجونقان است که در اختیار شرکت‌های دانش‌بنیان قرار داده می‌شود.

وی یادآور شد: در بحث کشاورزی هسته‌ای، تفاهم‌نامه‌ای با سازمان انرژی اتمی منعقدشده است که بر اساس آن رشته‌های مختلف کشاورزی هسته ای را در مقاطع کارشناسی ارشد و دکترا ایجاد خواهیم کرد.

دبیر علمی ششمین کنگره ملی هیدروپونیک و تولیدات گلخانه‌ای گفت: کاهش شدید منابع آب و آثار سوء زیست‌محیطی متأثر از توسعه سطح زیر کشت و همچنین تقاضای رو به افزایش محصولات کشاورزی تازه و با کیفیت در تمام فصول سال ایجاب می‌کند با استفاده از گلخانه‌های مدرن و بهره‌گیری از علوم، بر مشکلات و محدودیت‌های تولید غلبه کنیم، که در سطح جهان و مخصوصا در کشورهای حوزه خلیج فارس در حال اجرا است.

عبدالرحمان محمدخانی هدف از برگزاری ششمین کنگره ملی هیدروپونیک و تولیدات گلخانه‌ای در شهرکرد را ایجاد فضای جمعی و فرصت تبادل اطلاعات، تجربیات و یافته‌های علمی جدید به‌منظور ارتقای کمیت و کیفیت محصولات گلخانه‌ای و کشت‌های بدون خاک عنوان کرد.

وی یادآور شد: درمجموع ۱۱۲ مقاله دریافت و پس از ارزیابی، ۹۷ مقاله موردپذیرش قرار گرفت که تعداد ۱۹ مقاله به‌صورت سخنرانی و ۷۸ مقاله به ‌صورت پوستر ارائه شده است.

محمد خانی ادامه داد: برگزاری ۲ کارگاه آموزشی، مدیریت تولید در گلخانه‌های هیدروپونیک پیشرفته با حضور دکتر عبدالحسین رضایی‌نژاد عضو هیات علمی دانشگاه لرستان و کارگاه معرفی قابلیت‌ها و توانمندی‌های پایه‌های گوجه‌فرنگی پیوندی درکشت‌های گلخانه‌ای هیدروپونیک با حضور دکتر رضا صالحی عضو هیات علمی دانشگاه تهران از دیگر برنامه‌های جنبی این کنگره است.

به گزارش آباجان به نقل از ایرنا، یک چهارم تولید ناخالص داخلی و یک پنجم اشتغال چهارمحال و بختیاری به بخش کشاورزی وابسته است.

۲۵۰ هزار هکتار برابر ۱۵ درصد زمین‌های چهارمحال و بختیاری زیرکشت محصولات مختلف است.