روسفیدی «سیاهرود» در میزبانی از پرندگان مهاجر +فیلم

به گزارش آباجان به نقل از ایرنا، انتشار تصاویر و فیلم کوتاه از فرود و حضور “چنگر نوک قرمز” در رودخانه سیاهرود محدوده قائمشهر این روزهای در فضای مجازی در حال انتشار است که کارشناسان و دوستداران حیات وحش این موضوع را بیانگر نتیجه و اثرات اقدامات صورت گرفته برای احیای این رودخانه و پاک شدن چهره آن از آلاینده ها و بازگشت حیات وحش می دانند.

رودخانه سیاهرود از به هم پیوستن ‌ ۳۰رود و نهر پدید آمده و به همین دلیل درگذشته به آن ˈسی رود ˈ نیز می‌گفتند و پس از سال ها به سیاهرود معروف شد. این رودخانه ‌ ۵۱کیلومتر طول دارد و باآبدهی‌ ۱/۲۴مترمکعب بر ثانیه، پنج کیلومتر از مسیرش از داخل شهر قائمشهر و از مناطق مسکونی عبور می‌کند.

در سال های نه چندان دور آب سیاهرود به اندازه‌ای زلال بود که اهالی و ساکنین حاشیه این رود از آب آن برای آشامیدن و شست و شو استفاده می کردند و هنوز هم یک پای کلام و صحبت پیران و میانسالان قائمشهری ساکن در نزدیکی این رودخانه، سخن از زلالی آن دوران آب رودخانه است.

با توجه به ورود پساب های صنعتی، فاضلاب های خانگی و ریخته ‌شدن زباله به داخل این رود، در سال های اخیر علاوه بر ایجاد مشکلاتی برای ساکنان اطراف رودخانه نظیر انتشار بوی بد، حیات آبزیان در آن نیز به پایان رسید و محیط ‌زیست آن بشدت صدمه دید.

ساکنان حاشیه این رودخانه معتقدند که سیاهرود برخلاف نامش، در سال های نه چندان دور از آب زلال برخوردار بود چراکه زمانی این رودخانه محل رشد و زندگی بسیاری از گونه‌های ماهیان بود، اگر چه بعدها با شدت گرفتن آلودگی، علایم و شواهد حیات از آن رخت بربست.

بنا به اظهار نظرهای کارشناسی و علمی سیاهرود و زرچوب ۲ رودخانه آلوده کشور به شمار می رفتند که آلایندگی آنها به حدی بود که حتی اکسیژنی در این رودخانه وجود نداشت تا ماهیان در آن بتوانند زنده بماند.

همچنین نبود اکسیژن باعث شده بود که هیچ گیاه و ریزمغذی های مورد نیاز پرندگان و آبزیان در این رودخانه ها قادر به رشد و تکثیر نباشند و همه این عوامل باعث شد تا به مرور طی سالها سیاهرود خالی از حضور حیوانات مقیم و یا مهاجران استانی باشد.

وضعیت اسفناک رودخانه سیاهرود زمانی به عنوان طرح تحقیقات دانشگاهیان قرار گرفت که از آن جمله “میرشریف نوربخش آهنگرکلایی ” یکی از دوستداران و علاقمندان به حیات وحش است که پایان نامه خود را به این موضوع اختصاص داد.

در پایان نامه دانشگاهی باعنوان “بررسی کمی و کیفی رودخانه سیاهرود و عوامل آلوده‌کننده و راه های کنترل آن “در خصوص روند اجرای کار تحقیقاتی خود ۶ ایستگاه از روستای ریکنده سرچشمه سیاهرود در قائمشهر تا لب دریا، آلودگی و اثرات آن را بررسی کرد.

در این بررسی ها مشخص شد که در ایستگاه اول که از محدوده ورود فاضلاب ها و پساب های صنعتی به دور بود، صید ماهیان صورت می گرفت ولی در ایستگاه های بعدی با توجه به آلودگی های ورودی از صید ماهی خبری نبود. پژوهش های این محقق نشان داد که با توجه به نیاز اکسیژن در آب ماهیان سفید و آزاد برای حیات به ترتیب هرکدام به ‌ ۱۵و ‌ ۲۹میلی‌گرم، متاسفانه در برخی از قسمت های رودخانه اکسیژن وجود نداشت تا موجود زنده‌ای در آن قادر به زندگی باشد.

در این پایان نامه همچنین آورده شده است که سیاهرود قائمشهر و زرچوب رشت تنها رودخانه‌های کشور هستند که به خاطر آلودگی از اکسیژن تهی شدند و موجوداتی که برای حیات نیاز به اکسیژن دارند قادر به زندگی در آنها نیستند و رودخانه سیاهرود به دلیل وجود مواد صنعتی آتش زا دو بار دچار آتش سوزی شد، در حالی که تاکنون در جهان این مساله رخ نداده که رودخانه‌ای آتش بگیرد.

در این پایان نامه تنها میزان ورود آلاینده‌های کارخانه‌های شماره ‌ ۲و گونی بافی قائمشهر به سیاهرود به ترتیب به طور متوسط۱۸۲ و ‌ ۲۹مترمکعب در ساعت اعلام کرد که در نیمی ازسال حتی میزان ورود فاضلاب ها به این رودخانه از آب ورودی به آن پیشی می گیرد.

طی سالهای اخیر اقداماتی از سوی نهادهای نظارتی متولی امر از جمله محیط زیست و نیز شهرداری قائمشهر به عنوان متولی پاکسازی حریم و بستر رودخانه زمینه رفع آلاینده ها در این رودخانه شده است که ثمرات آن را امروز در بازگشت حیات وحش قابل رویت است.

معاون محیط زیست انسانی اداره کل محیط زیست استان مازندران نیز پیشتر به آباجان به نقل از ایرنا گفته بود که با توجه به اینکه مسیر عبور تعدادی از رودخانه های مازندران از درون بافت شهری عبور می کند حفظ این محیط زیست ضرورت هایی دارد گه باید مورد نظر قرار گیرد.

علی اکبر یداللهی افزود: احداث تصفیه خانه در واحدهای صنعتی و تولیدی مسیر عبور رودخانه ها از جمله این ضرورت ها است تا از ورود پساب های آلاینده به رودخانه ها جلوگیری شود و تاکنون واحدهای صنعتی بزرگ استان مازندران به سیستم تصفیه فاضلاب مجهز شدند.

وی اظهار داشت: همچنین فعالیت های واحدهای معدنی در نزدیکی رودخانه یکی دیگر از علل و عوامل آلایندگی آن است و برخی از این واحدها با راه اندازی سیستم تصفیه خانه مجهز از ورود پساب های معدنی به رودخانه جلوگیری کردند.

معاون اداره کل محیط زیست مازندران با اشاره به فعالیت واحدهای سنگ شکن در نزدیکی رودخانه های مازندران اظهار داشت :‌ این واحدها به حوضچه های تصفیه مجهز هستند اما با توجه به نوع فعالیت این واحدها احداث تصفیه خانه مجهز مورد نیاز است تا از آلایندگی ها بکاهد.

یداللهی بیشترین عامل آلایندگی رودخانه های بویژه رودخانه هایی که مسیر عبورشان مناطق مسکونی است، ‌گفت :‌ بدلیل نبود سیستم تصفیه خانه مرکزی در شهرها ورود فاضلاب های خانگی به رودخانه ها محیط زیست آنها را تحت تاثیر قرار داده است.

وی عنوان کرد:‌ در سالهای اخیر با راه اندازی سیستم تصفیه در کارخانه ها و واحدهای صنعتی حاشیه رودخانه سیاهرود در قائمشهر توانسته ایم به موفقیت های خوبی در پاکسازی آن از آلاینده ها دست یابیم.

رییس اداره حیات وحش مازندران نیز در خصوص مشاهده پرندگانی نظیر چنگر نوک قرمز در این رودخانه توضیح داد: این پرنده مقیم نیزارهای تالابی و آب بندان های مازندران هستند.

کوروس ربیعی ادامه داد: با توجه به رویش و پوشش گیاهی مطلوب و خوب بوجود آمده در حاشیه رودخانه سیاهرود شاهد فرود و حضور محدود این پرنده در آن هستیم.

وی افزود: این پرنده به صورت موقت در مسیر جابجایی و مهاجرت بین آب بندان ها در رودخانه سیاهرود فرود می آید و بعد از مدتی به مقصد موردنظر پرواز می کند تا در آن اقامت داشته باشد.

مازندران دارای ۲ تالاب بین‌المللی میانکاله و فریدونکنار و چندین تالاب و آبگیر محلی چون ساهون، لپو و پلنگان، ولشت، استخرپشت، گل‌پل، خضر نبی، شورمست، دریوک، سراندون و بالندون، گز و کندوچال است.

این استان همچنین افزون بر ۸۰۰ قطعه آب‌بندان به گستره ۱۷ هزار هکتار دارد. همه ساله در فصل زمستان ۹۰ گونه پرنده مهاجر زمستان گذران با جمعیت حدود یک میلیون بال به مازندران مهاجرت می‌کنند.

بر اساس آمارهای رسمی، تاکنون بیش از ۴۹۰ گونه جانوری از رده‌های مختلف مهره‌داران اعم از پرندگان، پستانداران، خزندگان، دوزیستان و ماهی‌ها در زیست‌بوم مازندران شناسایی شده‌اند.

پرندگان با ۳۱۷ گونه از ۵۸ خانواده، پستانداران با ۶۳ گونه و ۱۹ خانواده، دوزیستان با ۹ گونه از ۶ جنس و ۶ خانواده، خزندگان با ۲۶ گونه از ۲۱ جنس و ۱۱ خانواده و ماهی‌ها با ۷۵ گونه بخشی از تنوع زیستی مازندران را تشکیل می‌دهند.