نگاه تحلیلگران ترکیه به احتمال سازش اردوغان – اوجالان

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری آباجان به نقل از تسنیم، امروز چهارشنبه بیش از بیست روزنامه سراسری چاپ آنکارای پایتخت ترکیه، عکس و تیتر صفحه نخست را به اظهارات دولت باغچلی اختصاص دادند. چرا که این سیاستمدار قدیمی ترکیه که به عنوان مهمترین شریک اردوغان در ائتلاف جمهور شناخته می‌شود، پیشنهاد کرده که عبدالله اوجالان رهبر زندانی گروه تروریستی پ.ک.ک، برای سخنرانی به پارلمان ترکیه دعوت شود.

دولت باغچلی رهبر حزب راست افراطی حرکت ملی گرا که به عنوان مهمترین سیاستمدار طرفدار جریان فکری تفکرات نژادمحورانه شناخته می‌شود، معتقد است که باید عبدالله اوجالان در یک نشست رسمی در پارلمان ترکیه «انحلال پ.ک.ک.ک» را اعلام کند و سپس درخواست آزادی از زندان را مطرح کند.
رسانه‌ها، مطبوعات، فضای مجازی و سیاستمداران ترکیه در سطحی وسیع به پیشنهاد باغچلی پاسخ دادند. چرا که این چرخش ناگهانی او، همه را مبهوت کرده است.

هنوز مشخص نیست که آیا اردوغان و باغچلی به دنبال اهداف حزبی و موقتی هستند یا واقعاً می‌خواهند مذاکره کنند. اما برخی از تحلیلگران ترکیه معتقدند که اردوغان هنوز هم از تحولات مربوط به همکاری آمریکا و کردها در شمال و شرق سوریه نگران است و می‌خواهد این گره را به دست اوجالان بگشاید.

از درخواست اعدام تا درخواست آزادی
باغچلی مدافع اعدام اوجالان بود اما با اصلاح قانون اساسی ترکیه، جزای اعدام از قوانین کیفری برداشته شد. او در اثنای انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۲۳ میلادی گفته بود: «اگر کیلچدار اوغلو رییس جمهور شود، اوجالانِ تروریست را آزاد خواهد کرد و این یعنی تهدید بقای ترکیه». اما حالا این خود باغچلی است که پیشنهاد آزادی مشروط اوجالان را مطرح کرده است.

اکرم امام اوغلو شهردار استانبول، با عباراتی کنایی، پیشنهاد دولت باغچلی را به چالش کشیده و اعلام کرد: «موضوعاتی که سرنوشت تمام ترکیه را درگیر می‌کند، بسیار مهمتر از آن است که تنها توسط یک سیاستمدار بیان شود و یک نفر برای آن تصمیم بگیرد. اگر در امور ملی و عمومی، همکاری و همفکری نشان ندهید، دردسرهای دیگری برای این ملت ایجاد خواهید کرد. خداوند این ملت را از بلاهای سیاستمداران تکرو حفظ کند».

سخنان باغچلی و حمایت اردوغان از این پیشنهاد، در رسانه‌های ترکیه به عنوان آغاز دُور جدیدی از مذاکرات صلح بین دولت و پ.ک.ک قلمداد شده است. اما تمل کاراملا اوغلو رهبر حزب اسلامگرای سعادت گفته است: «اگر قرار است دُور جدیدی از مذاکره شروع شود، باید آن را به دولت بعدی بسپارید! باید عمر این دولت به پایان برسد، مخالفین قدرت را در دست بگیرند و سپس برای مذاکره تصمیم بگیرند».

برخی از ملی گرایان ترکیه از ایده باغچلی حمایت کرده و برخی نیز به او تاخته‌اند. جزمی بایرام از رهبران گروه‌های ملی گرای موسوم به اجاق ترک، گفته است: «یک سیاستمدار نباید چنین چیزی بر زبان بیاورد. پارلمان جای تروریست‌ها نیست».

روزنامه اورنسل، با یک کاریکاتور به پیشنهاد باغچلی پرداخته و از قول اردوغان نوشته است: «بگذار اوجالان به پارلمان بیاید و حرف بزند. اگر از سخنان اوجالان خوشمان نیاید، آلپای اوزالان هست!».

اشاره کنایی این روزنامه به نماینده حزب عدالت و توسعه آلپای است که قبلاً چند بار در صحن علنی مجلس، با ضربات مشت و لگد به مخالفین اردوغان حمله کرده است.

چالش حبس ابد اوجالان
در سال ۱۹۹۹ میلادی، عبدالله اوجالان در کنیا دستگیر شده و با کمک سازمان سیا به ترکیه تحویل داده شد. مهمت علی بیراند از روزنامه نگاران مشهور ترکیه که قبلاً دو بار برای مصاحبه با اوجالان به سوریه و لبنان رفته بود، بعدها در یک مستند پژوهشی اعلام کرد: «شرط مهم آمریکا برای تحویل دادن اوجالان، این بود که دولت ائتلافی بلنت اجویت، مسعود ییلماز و دولت باغچلی، تعهد دهند که او را اعدام نخواهند کرد». چنین شد که اوجالان پس از محاکمه، به تحمل حبس ابد با شرایط سخت محکوم شد و در ۲۵ سال اخیر در جزیره ایمره آلی محبوس مانده است.

یکی از موضوعات مهم درباره سرنوشت اوجالان، معمای حبس ابد است. حزب برابری و دموکراسی یا دمپارتی به عنوان مهمترین نهاد اقماری پ.ک.ک، پیشنهادی به پارلمان داده و نوشته است: «بر اساس قوانین دادگاه حقوق بشر اروپا، معمولاً چیزی به نام حبس ابد کامل وجود ندارد. چرا که حبس ابد همیشگی به معنی مرگ تدریجی است. اما قانون راه را باز کرده که یک محکوم، پس از تحمل ۲۵ سال حبس، آزاد شود. در نتیجه حالا باید چنین امکانی برای اوجالان نیز در نظر گرفته و امکان آزادی او فراهم شود». 

بسیاری از تحلیلگران سیاسی ترکیه در روزنامه‌های امروز آنکارا، درباره پیشنهاد باغچلی و احتمال سازش بین اردوغان و پ.ک.ک و اوجالان اظهار نظر کردند. دیدگاه‌های برخی از این تحلیلگران را با هم مرور می‌کنیم:

عبدالقادر سلوی:
وقتی نقشه‌ها با خون ترسیم می‌شوند
سلوی از تحلیلگران روزنامه حریت، به عنوان روزنامه نگاری شناخته می‌شود که روابط نزدیکی با شخص رییس جمهور دارد و هر وقت بخواهد با او صحبت کند، شماره مستقیم تلفن همراه اردوغان را می‌گیرد.

او درباره تحولات اخیر نوشته است: «این بخش از سخنان رییس جمهور مهم بود: در حالی که نقشه‌های خاورمیانه با خون ترسیم می‌شود و اسراییل جنگ را به لبنان کشانده، ما هم در معرض تهدید هستیم و باید جبهه داخلی خود را تقویت کنیم. من فکر می‌کنم که اقدامات اردوغان و باغچلی درباره اوجالان، در همین راستا است. اردوغان در ۱۲ اکتبر پس از بازگشت از سفر به آلبانی و صربستان در یک جلسه پرسش و پاسخ با خبرنگاران به شدت از سخنان باغچلی و دست دادن او با نمایندگان کُرد مخالف دولت، حمایت کرد. لذا باید این موضوعات را جدی تلقی کنیم».

سلوی در ادامه نوشته است: «اوجالان گفته است من نمی‌خواهم با تابوت از اینجا بیرون بروم. در چنین شرایطی، باغچلی که نماد ناسیونالیسم ترکیه است، نگاه دقیقی به این مساله دارد. من خبر دارم که به دستور باغچلی، یک تیم پژوهشی، تحقیقات وسیعی درباره پ.ک.ک به عمل آورده است. آنان چند زونکن بزرگ روی میز باغچلی گذاشته‌اند که حاوی آمار و اسنادی از لطمات اقتصادی و امنیتی کشور ما به خاطر ضربات گروه تروریستی پ.ک.ک است. باغچلی به خاطر منافع ملی ما، ریسک چنین سخنانی را پذیرفته است. او گامی برمی دارد که به نفع کشور است. این یک فرصت تاریخی است. اما موانع بزرگی در پیش است. اول از همه، فرماندهان پ.ک.ک در کوهستان قندیل، مانع هستند. از این گذشته، آمریکا یک مانع است. زیرا او می‌خواهد به قیمت ریخته شدن خون فرزندان ترک و کُرد از پ.ک.ک در خاورمیانه استفاده کند. ولی مهمترین مزیت ما در اینجا، این است که این فقط یک پروژه دولت باغچلی نیست، بلکه یک پروژه ملی است».

جم کوچوک:
نباید باز هم خطا کرد
یکی از روزنامه نگاران مشهور نزدیک به اردوغان به نام جم کوچوک نوشته است: «رهبری پ.ک.ک در دست اوجالان نیست، بلکه در دست آمریکا است. به باور من لازم نیست اوجالان را به پارلمان ببرند. کافیست اجازه دهند وکلای مدافع به ملاقات او بروند». 

کوچوک در ادامه می‌گوید: «من شخصاً سخنرانی این رهبر تروریست در پارلمان را درست نمی‌دانم. هرگز درست نیست تروریستی که ۴۰ هزار نفر را به قتل رساند و به عنوان کودک کش شناخته شد، به پارلمان برده شود. چنین چیزی می‌تواند در اولین انتخابات نتیجه معکوس داشته باشد و باعث از دست دادن آرای ائتلاف جمهور شود. قبلاً مذاکره شد و نتیجه‌ای نگرفتیم. نباید دوباره خطا کرد».

طاها آک یول:
مشخص نیست اثرگذار باشد یا نه
آک یول به عنوان یک تحلیلگر و پژوهشگر مشهور نوشته است: «دولت باغچلی، از عقل سلیم و خرد جمعی حرف می‌زند. او می‌گوید: اوجالان، انحلال گروه خود را در پارلمان اعلام کند. مساله اینجاست که راهکاری حقوقی برای اجرای این پروژه وجود ندارد. چرا که حکم حبس ابد او برداشته نشده است».

آک یول در ادامه می‌گوید: «یکی از مسائلی که برای دولت مهم است، توقف اقدامات تروریستی پ.ک.ک در شمال سوریه است. اما باید پرسید: حتی اگر اوجالان در پارلمان سخنرانی کند، آیا گروه موسوم به واحدهای مدافع خلق یا ی.پ.گ، از او حرف شنوی خواهد داشت یا نه؟ پاسخ این سوال مشخص نیست.

این همان چیزی بود که روند مذاکرات سال ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۵ را به بن بست رساند. پ.ک.ک با رویای تاسیس دولت در سوریه، زیر میز زد و به حرف اوجالان گوش نکرد. آیا امروز گوش می‌دهند؟

امروزه بخش قابل توجهی از میادین نفتی سوریه در منطقه تحت کنترل ی.پ.گ قرار دارد و با آمریکا در حال همراهی و همکاری است. اوجالان ممکن است یک عامل موثر باشد، اما فکر نمی‌کنم با سخنرانی او نتیجه‌ای حاصل شود. سخنان باغچلی سخنانی است که جزییات آن به خوبی اندیشیده نشده و مورد بررسی کارشناسان قرار نگرفته است.

ییلدرای اوغور:
تبریک دولت بیگ! تبریک!
یکی از روزنامه نگاران ترکیه به نام ییلدرای اوغور که به عنوان یکی از اعضای ۶۳ نفره نخبگان و سفیران مدافع صلح، در روند مذاکرات سال ۲۰۱۳ حضور داشت، چنین نوشته است: «دولت باغچلی در آن دوران، بارها مرا تهدید و تحقیر کرد. او در توییتر نیز مرا بلاک کرد و به خاطر حضور من در هیات مذاکرات صلح، مرا خائن می‌نامید. اما حالا خود او نیز محافظ صلح است. من به او تبریک می‌گویم. این تغییر ارزشمندی است».

اوغور در ادامه نوشته است: «بر زمین نهادن سلاح و رسیدن به دموکراسی و صلح، دو موقعیت مجزا هستند و انحلال پ.ک.ک باعث نمی شود ترکیه بهشت دموکراسی شود. اما دست کم این نتیجه را دارد که باعث می‌شود کنشگری به دست افرادی همچون صلاح الدین دمیرتاش بیفتد و تفنگ در میدان سیاست، تعیین تکلیف نکند».

در پایان باید گفت، شواهد نشان داده که در مقطع کنونی، اردوغان و باغچلی، برای توافق با کردها نقشه راه و برنامه مشخصی ندارند و ظاهراً صرفاً به دنبال یک هدف حزبی و تبلیغاتی هستند. چرا که در هدف گذاری برنامه مهم دولت برای تغییر و اصلاح قانون اساسی، آشکارا اعلام کردند که هیچ تغییری در قانون اساسی صورت نخواهد گرفت و از نظر آنان، بر اساس نص آشکار قانون اساسی جمهوری ترکیه، همه شهروندان این کشور «ترک» محسوب می شوند و این ماده از قانون، لایتغیر خواهد ماند.

انتهای پیام/