روستاهای فارس در مسیر پر پیچ و خم احیا

به گزارش خبرنگار آباجان به نقل از ایرنا، بسیاری از کارشناسان در حوزه روستایی معتقدند که روستاها ناجی اقتصاد کشور و نماد کار و تلاش هستند و نقش اساسی در تأمین امنیت غذایی کشور دارند.

این در حالیست که در سال‌های اخیر روستاها به سمت شهری شدن سوق داده شده‌اند و این مناطق که زمانی به عنوان تولیدکننده و مهمترین عامل امنیت غذایی در کشور به شمار می‌رفتند در حال حاضر به یک مصرف کننده تبدیل شده‌اند.

در حال حاضر متولیان حوزه محرومیت‌زدایی تمام تلاش خود را برای بازگشت کشور به بهره‌گیری از ظرفیت‌های روستایی و تغییر رویکرد اساسی در این زمینه به کار گرفته‌اند تا شاید از این طریق بتوانند زمینه مهاجرت معکوس را در این حوزه زیربنایی و مولد ایجاد کنند

این اتفاق موجب شد متولیان حوزه محرومیت‌زدایی تمام تلاش خود را برای بازگشت کشور به بهره‌گیری از ظرفیت‌های روستایی و تغییر رویکرد اساسی در این زمینه به کار بگیرند تا شاید از این طریق بتوانند زمینه مهاجرت معکوس را در این حوزه زیربنایی و مولد ایجاد کنند.

یکی از رویکردها برای حل این مشکل توجه به توسعه مناطق روستایی با هدف کاهش مهاجرت روستاییان به شهر است؛ رویکردی که در استان فارس نیز در حال تبدیل شدن به گفتمانی برای متولیان امر است.

در حال حاضر اجرای طرح‌های هادی، بهسازی و آسفالت راه روستاها، توسعه زیرساخت‌ها، اجرای طرح‌های مسکن و بهداشت از مهمترین اقداماتی است که با هدف توسعه روستایی در مناطق مختلف استان فارس انجام می‌شود.

اخیراً هم پروژه‌های قابل توجهی با همین هدف در جای جای استان پهناور فارس افتتاح و به بهره‌برداری رسیده است .

افتتاح پروژه بهسازی روستای مسیح آباد لارستان

پروژه بهسازی روستای مسیح آباد بخش بنارویه لارستان که در جنوب فارس و در فاصله ۳۳۰ کیلومتری شیراز قرار دارد از مهمترین پروژه‌هایی است که با هدف توسعه روستایی در استان فارس اجرا شده و اخیراً هم طی آیینی این پروژه با اجرای سه هزار و ۲۰۰ مترمربع آسفالت این روستا با حضور فرماندار ویژه لارستان به بهره‌برداری رسیده است.

بهره‌برداری از ۱۴ هزار و ۴۰۰ مترمربع آسفالت روستای ده‌فیش از بخش بنارویه لارستان نیز از دیگر اتفاقات خوبی است که اخیراً به منظور گسترش فرهنگ روستانشینی و جلوگیری از مهاجرت روستاییان به شهر انجام شده است.

مدیر بنیادمسکن انقلاب اسلامی لارستان درباره افتتاح پروژه بهسازی روستای مسیح آباد گفت: با اجرای این طرح در مجموع در این روستا بیش از ۹هزار و ۶۰۰ میلیون ریال از محل اعتبارات استانی هزینه شده که ۳۷ خانوار هم از مزایای آن بهره‌مند شده‌اند.

محمدهادی میزان در خصوص بهره‌برداری از آسفالت روستای ده‌فیش هم گفت: این طرح با اعتبار ۴۳ هزار و ۲۰۰ میلیون ریال از محل اعتبارات استانی و خیرین، هزینه شده و ۴۴۹ خانوار از مزایای آن بهره‌مند شده‌اند.

فرماندار ویژه لارستان نیز اعلام کرد: اخیراً چند طرح عمرانی، زیربنایی و خدماتی در لارستان با اعتبار بیش از هزار و ۵۰۰ میلیارد ریال افتتاح و یا ساخت آنها آغاز شده است.

به گفته داریوش، تعریض و بهسازی ورودی شهر عماد شهر و کمربندی عمادشهر-استاس به طول چهار کیلومتر، روکش آسفالت به طول ۱۷ کیلومتر و تعریض و بهسازی راه روستایی دنگز به طول ۵ و نیم کیلومتر، ایستگاه پمپاژ چاه شماره سه شهر دهکویه لار، ساخت مخزن ۲۰۰ متر مکعبی ایستگاه پمپاژ، ساخت مخزن ۳۰۰ متر مکعبی ارتفاع دهی و اجرای خط انتقال به طول ۱۲ کیلومتر از مهمترین طرح‌هایی است که در لارستان به بهره‌برداری رسید.

فرماندار ویژه لارستان اضافه کرد: همچنین ساخت سالن بدنسازی در شهر دهکویه لار در زمینی با زیربنای ۳۰۰ متر مربع و با اعتبار بیش از ۳۰ میلیارد ریال آغاز شد و این طرح قرار است در مدت زمان یکسال ساخته شود.

بهره‌برداری از پروژه آسفالت روستای موک فیروزآباد

بهره‌برداری از پروژه آسفالت روستای موک از توابع بخش میمند شهرستان فیروزآباد از دیگر اقدامات به منظور توسعه روستاها در استان پهناور فارس به شمار می‌رود.

مدیر کل بنیاد مسکن فارس در آیین افتتاح این پروژه در خصوص طرح‌های زیر ساختی در حوزه معاونت مسکن و عمران شهری که اخیراً افتتاح شدند گفت: این طرح‌ها با سرمایه‌گذاری ۲ هزار و ۳۲۵ میلیارد ریال به بهره‌برداری رسید و زمینه‌ساز تأمین مسکن مناسب برای طیف وسیعی از جمعیت شهری شده است.

علیرضا حمیدی اضافه کرد: شمار طرح‌های عمران و مسکن شهری بیش از ۹ کلان پروژه است که در قالب طرح‌های نهضت ملی مسکن و مسکن شهری سامان یافته و در شهرهای استان فارس اجرا شده است.

مدیر کل بنیاد مسکن فارس درباره طرح‌های قابل افتتاح در حوزه عمران روستایی گفت: این طرح‌هادر قالب ۲۴ پروژه کلان سامان یافته و بصورت اجرای بهسازی روستاها، مقاوم‌سازی مسکن روستایی، اجرا و بازنگری طرح‌های هادی و توسعه و آسفالت معابر روستاها به نتیجه رسیده که حجم سرمایه‌گذاری‌های انجام شده در این حوزه افزون بر ۴۰۰ میلیارد ریال اعتبارات استانی و میلیاردها ریال اعتبارات ملی است که در همه شهرستان‌های فارس اجرایی شده است.

حمیدی در خصوص جزییاتی از طرح‌های بهسازی مسکن روستایی که در هفته دولت به سرانجام رسید افزود: در این زمینه ۳۷ پروژه کلان در همه شهرستان های فارس در قالب طرح ویژه بهسازی مسکن روستایی با بهره‌گیری از ۴۳ هزار و ۸۳۱ میلیارد ریال به سرانجام رسید و در اختیار ساکنان روستاها قرار گرفت.

افتتاح پروژه بهسازی روستای لاله‌گون اقلید

همچنین اخیراً افتتاح پروژه بهسازی روستای لاله‌گون بخش حسن آباد شهرستان اقلید به نمایندگی از ۳۰ پروژه کلید خورد و یک هزار و ۷۰۰ مترمربع آسفالت و توسعه معابر این روستا با حضور معاون توسعه و برنامه‌ریزی استاندار فارس، فرماندار شهرستان‌اقلید و مسوولان محلی به بهره‌برداری رسید.

مدیر بنیادمسکن انقلاب اسلامی اقلید هم که در این مراسم حضور داشت درباره آخرین اقدامات انجام شده در این شهرستان گزارشی ارائه داد.

محسن اسلامی در این باره گفت: طرح‌های عمرانی اقلید در سال جاری از محل اعتبارات ۴۰۲ مبلغ ۲۷ میلیارد تومان و با تعداد ۳۰ پروژه در ۳۰ روستای شهرستان اجرا شده‌اند و با اجرای این طرح اخیرا در مجموع در این روستا بیش از ۱۰ هزار میلیون ریال از محل اعتبارات استانی و توازن هزینه شده و ۸۷ خانوار از مزایای آن بهره‌مند شده‌اند.

طرح‌های توسعه روستایی در دستجه شهرستان فسا

چندین طرح‌ توسعه روستایی در دستجه شهرستان فسا نیز با حضور فرماندار ویژه این شهرستان، انصاری جابری مدیر بنیاد مسکن فسا، بخشدار مرکزی و مسئولان ادارات به بهره‌برداری رسید که طرح بهسازی معابر این روستا به‌ متراژ ۶هزار مترمربع به از مهمترین اقدامات در این زمینه به شمار می‌رود.

مدیر بنیاد مسکن فسا درباره این طرح گفت: این طرح شامل سنگ‌ فرش‌ معابر از محل‌ اعتبارات در اختیار نماینده‌ و توازن‌ افتتاح شد و به‌ بهره‌برداری رسید.

محمد انصاری جابری اجرای طرح‌های توسعه معابر را اقدامی با هدف تأمین سهم عادلانه از توسعه در روستاها و محرومیت زدایی دانست و افزود: چنین طرح‌هایی زمینه‌ساز ایجاد انگیزه بیشتر برای ماندگاری در این روستاهاست.

صدور ۷۰ فقره سند اراضی طرح نهضت ملی مسکن در سرچهان

آغاز صدور ۷۰ فقره سند اراضی طرح نهضت ملی مسکن در شهر حسامی شهرستان سرچهان از دیگر رویکردهایی است که به منظور توسعه شهری و روستایی در استان فارس در حال انجام است.

مدیر بنیاد مسکن شهرستان سرچهان در آیین اعطای اسناد مالکیت در خصوص آخرین اقدامات انجام شده در سه سال اخیر گفپ: شهرستان سرچهان با توسعه خدمات و محرومیت‌زدایی یکی از مناطق شاخص‌ساز در تحول آفرینی و تغییر چهره روستاها برای افزایش انگیزه ماندگاری و کاهش مهاجرت‌هاست.

اسماعیل محمدجانی در این گزارش به بیان اقدامات حوزه عمران روستایی پرداخت و از واگذاری ۷۲ فقره اراضی خام مسکونی به جوانان فاقد مسکن، صدور ۱۱۰ فقره پروانه احداث بنا در سطح روستاها، اجرای عملیات بهسازی طرح هادی روستایی و عملیات آسفالت و بهسازی مسکن روستایی در روستای قلات به میزان یک هزار و ۴۳۸ متر مربع خبر داد و گفت: این طرح با اعتباری به مبلغ ۵۵ هزار و ۴۴۰ میلیون ریال اجرا شده است.

او اجرای عملیات بهسازی طرح هادی روستایی و عملیات آسفالت در روستای خیرآباد به میزان یک هزار و ۵۰۰ متر مربع را از دیگر اقدامات در این شهرستان دانست و گفت: این طرح با اعتباری به مبلغ هشت هزار و ۳۷۰ میلیون ریال اجرا شده است.

هر چه دغدغه روستاییان برای دسترسی به خدمات کمتر شود به توسعه اقتصاد روستا کمک بیشتری می‌شود و با توجه به تعداد قابل‌توجه روستاها در استان فارس نیاز است که اقدامات بنیاد مسکن و دیگر دستگاه‌های متولی برای رفع مشکلات روستاییان به صورت مستمر و با جدیت بیشتری در مناطق مختلف استان پیگیری و انجام شود.

اجرای عملیات بهسازی طرح هادی روستایی با عملیات آسفالت در روستای محمودآباد به میزان چهار هزار متر مربع و با اعتبار هشت هزار و ۳۷۰ میلیون ریال و اجرای عملیات بهسازی طرح هادی روستای با عملیات آسفالت در شهر توجردی به میزان ۲هزار و ۹۵۰ مترمربع با اعتبار ۱۳ هزار و ۷۶۰ میلیون ریال و همچنین اجرای عملیات آسفالت مشارکتی از محل اعتبار قیر رایگان در روستای مروشکان به میزان هشت هزار و ۶۰۰ متر مربع با اعتبار ۱۳ هزار و ۷۶۰ میلیون ریال از دیگر طرح‌های شهرستان سرچهان هستند که مدیر بنیاد مسکن به آنها اشاره کرد.

مدیر بنیاد مسکن شهرستان سرچهان اجرای عملیات آسفالت مشارکتی از محل اعتبار قیر رایگان در روستای چناروییه به میزان پنج هزار متر مربع و اجرای عملیات بهسازی طرح هادی روستایی با عملیات تک‌لبه و کانیو در روستای سیاهو به میزان ۲۲۱ متر مربع را از دیگر طرح‌های شاخص در این شهرستان عنوان کرد و گفت: اجرای عملیات بهسازی طرح هادی روستایی با اجرای دیوار حائل در روستای مروشکان به میزان ۵۲٫۲۰ متر مربع با اعتباری به مبلغ ۲هزار و ۷۳۲ میلیون ریال و اجرای عملیات بهسازی طرح هادی روستایی با سنگ فرش در روستای شاه رستم به میزان ۳۸۹ متر مربع از دیگر طرح‌های شاخص در این شهرستان محسوب می‌شود.

افتتاح پروژه آسفالت معابر روستای کمارج کازرون

در روزهای اخیر همچنین افتتاح پروژه آسفالت معابر روستای کمارج نوحی از توابع بخش کنارتخته شهرستان کازرون طی مراسمی با حضور فرماندار ویژه، مدیر بنیاد مسکن شهرستان، دهیاری و شورای اسلامی روستا و نیز شماری از مسئولان به بهره‌برداری رسید.

مدیر بنیاد مسکن شهرستان کازرون در مراسم افتتاح این طرح گفت: از سال ۱۳۸۶ عملیات بهسازی روستای کمارج نوحی آغاز و تاکنون از محل اعتبارات نفت و گاز، توازن، استانی، ملی، اعتبارات در اختیار نماینده قرار گرفته و عملیات‌های بهسازی پیگیری و اجرا شده است.

قاسم داوودی ادامه داد: این عملیات شامل زیرسازی و آسفالت معابر ۲۳هزار و ۲۰۰ مترمربع، تک لبه یک هزار متر، کانیو یک هزار و ۵۰۰ متر، دال بتنی ۲۰ متر طول و کانال سنگی یک هزار متر است که جهت دفع سیلاب‌های فصلی در این روستا انجام شده است.

مدیر بنیاد مسکن شهرستان کازرون افزود: پروژه جدید شامل هشت هزار و ۲۰۰ مترمربع آسفالت است که اجرای زیرسازی و کانیو آن توسط دهیاری روستا انجام و با توجه به تفاهم نامه دهیاری و بنیاد مسکن انقلاب اسلامی شهرستان کازرون، به صورت مشارکتی، آسفالت معابر از محل قیر رایگان اجرا و آماده بهره‌برداری شده است.

آیا این اقدامات توانسته رضایت روستاییان را جلب کند؟

اینکه این اقدامات تا چه اندازه توانسته موجبات رضایت و رفاه روستاییان را فراهم و آنها را به روستانشینی ترغیب کند پرسشی است که باید از سوی خود روستاییان و با مراجعه به داده‌ها و آمارها از جمعیت روستانشین و میزان مهاجرت آنها به شهر پاسخ داده شود.

آمارها چه می‌گویند؟

براساس منابع موجود، بیشترین و گسترده‌ترین موج مهاجرت به شهرها در اوایل دهه ۴۰ خورشیدی و با آغاز اصلاحات ارضی در ایران رخ داد و این موضوع در ۶ دهه بعد به تناوب و با شدت‌های متغیر دنبال شده است؛ در سال ۱۳۵۵ برای نخستین‌بار نسبت خانوارهای شهری به روستایی نزدیک شد تا اینکه در نهایت، سرشماری ۱۳۹۵ نشان داد که تعداد خانوارهای شهری حدود سه برابر روستایی‌هاست.

در واقع اگر در سال ۱۳۵۵ سه میلیون و ۲۶۵ هزار خانوار ایرانی در مناطق شهری و سه میلیون و ۴۴۶ هزار خانوار در مناطق روستایی ساکن بودند، این رقم در سال ۱۳۹۵ به طور تقریبی سه برابر به نفع خانواده‌های شهری شد و به ازای حدود ۱۸ میلیون و ۱۲۵ هزار ۴۸۸ خانوار شهری، فقط ۶ میلیون و ۷۰ هزار خانوار در مناطق روستایی ساکن‌اند.

این موضوع از نظر جمعیتی (تعداد نفرات) نیز سیری مشابه را طی کرده به‌گونه‌ای که در سال ۱۳۹۹ محمد امید معاون وقت توسعه روستایی و مناطق محروم کشور اعلام کرد، از ۸۴ میلیون جمعیت کشور «حدود ۲۰ میلیون نفر روستایی و حدود یک میلیون نفر عشایر هستند که نزدیک به ۲۶ درصد جمعیت کشور را شامل می‌شوند.

مهاجرت از روستا به شهر با اینکه روندی پایدار بوده، اما در دورانی اعلام شد که سیری معکوس داشته است؛ از جمله علیرضا زاهدیان رئیس وقت مرکز آمار و اطلاعات راهبردی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، تیرماه گذشته درباره مهاجرت‌ها گفت: برآوردها نشان می‌دهد در سال‌های ۱۳۹۶ تا ۱۳۹۸، مهاجرت شهر به روستا بیش از مهاجرت روستا به شهر بوده است.

واقعیت اما اینکه چنین اتفاقی به‌صورت محدود و فقط در یکی، دو دوره زمانی خاص رخ داده و در دو سال اخیر و یک پیوستار کلی، ادامه نیافته است؛ در حقیقت آنچه بیشتر ملموس شده، رونق موقتی (و محدود به سه سال) مهاجرت معکوس بوده که البته به نظر می‌رسد به چند دلیل از جمله بازگشت تحریم‌ها (در سال ۹۷) و ورود ویروس کرونا (در اواخر سال ۹۸) متوقف شده باشد.

در تبیین چرایی رشد مهاجرت معکوس در سال‌های ۹۵ تا ۹۸، دلایل چندی بیان شده است؛ کارشناسان معتقدند یکی از این دلایل، وجود جذابیت‌هایی مانند اشتغال در بخش گردشگری از جمله توقفگاه‌های بومگردی آن‌هم در برخی روستاها و نه همه آنها بود و نیز اجرای برخی طرح‌ها که شماری از کارآفرینان را ترغیب به فعالیت اقتصادی در روستاها کرده بود.

با تغییر شرایط اقتصادی کشور، بازگشت تحریم‌ها و توقف یا کاهش اعطای وام‌های اشتغال روستایی از سال ۹۸، ورق برگشت و در کنار کرونا و مصیبت‌هایش، باعث بازگشت مهاجرت‌ها به روال سابق، یعنی از روستا به شهر شد.

بدون شک هر چه دغدغه روستاییان برای دسترسی به خدمات کمتر شود به توسعه اقتصاد روستا کمک بیشتری می‌شود و با توجه به تعداد قابل‌توجه روستاها در استان فارس نیاز است که اقدامات بنیاد مسکن و دیگر دستگاه‌های متولی برای رفع مشکلات روستاییان به صورت مستمر و با جدیت بیشتری در مناطق مختلف استان پیگیری و انجام شود.