ثبت جهانی دره خرم آباد در ایستگاه آخر

به گزارش خبرنگار آباجان به نقل از ایرنا، شرایط اقلیمی و جغرافیایی منحصر به فرد لرستان باعث شده تا “دره خرم‌آباد” به عنوان یکی از نخستین سکونتگاه‌های بشری با قدمتی بیش از ۵۴ هزار سال مطرح شود و باستان‌شناسان ایرانی و اروپایی اسرار شگفت انگیزی از سکونت نخستین انسان‌های هوشمندی را مطرح کنند که از آن جا راهی اروپا شده اند.

وجود غارهای تاریخی متعدد از جمله “کلدر”، “کنجی” و “پاسنگر” را می توان گواهی بر این ادعا دانست همچنین پژوهش‌های صورت گرفته در دره خرم‌آباد در سال ۲۰۰۹ میلادی توسط هیاتی ایرانی – اسپانیایی به سرپرستی بهروز بازگیر باستان‌شناس و دکتر آندریو اویه موجب کشف شواهدی از دوران پاینه سنگی در این منطقه گردید.

غار کلدر با دارا بودن شواهد فرهنگی انسان از دوران پارینه سنگی میانه تا دوران معاصر، یکی از محوطه‌های کلیدی باستانی در ایران و غرب قاره آسیا محسوب می‌شود که آخرین مطالعات باستان شناسی در این غار نتایج جدیدی از قدمت دره خرم آباد را نشان داد و پیشینه این منطقه را از ۴۰ هزار به ۵۴ هزار سال پیش رساند.

در مطالعات صورت گرفته، بخشی از جمجمه انسان هوشمند در غار کلدر خرم آباد کشف شد که به این غار جایگاه جهانی بخشید و تکمیل کننده نظریات کارشناسان پیرامون فرآیند موج دوم مهاجرت انسان‌های هوشمند یا “هموساپین” به اروپا است.

در سال ۲۰۲۴ سهمیه ثبت جهانی کشور ایران در یونسکو (مخفف نام سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد با هدف پیشبرد صلح و رفاه همگانی در جهان از طریق همکاری میان ملت‌ها است) به تدوین دره خرم آباد و قلعه تاریخی فلک الافلاک اختصاص یافت و مدیرکل میراث‌ فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان نیز از سوی قائم ‌مقام وزیر به‌ عنوان مسوول تدوین ثبت جهانی این ۲ اثر تعیین و تلاش برای رفع موانع پیش روی این اقدام مهم آغاز شد.

طبق گفته مسوولان اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان ارزیابان یونسکو هفدهم شهریورماه برای بررسی اقدامات صورت گرفته در راستای رفع موانع پیش روی ثبت این آثار به استان سفر می کنند و تا زمان باقی مانده که فرصتی کوتاه است باید تمامی تلاش های لازم را در راستای رفع این موانع بکار بست تا گام مهمی در ثبت جهانی این آثار و رشد و توسعه صنعت گردشگری و شکوفایی اقتصاد استان لرستان برداشته شود.

همچنین قلعه تاریخی فلک‌الافلاک که در سال ۱۳۴۸ به شماره ثبت ۸۸۳ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌ بر بلندای تپه ای باستانی در مرکز شهر خرم آباد واقع شده است که در منابع تاریخی مکتوب با نام های متفاوت دژ شاپورخواست، سابرخاست، دزبر، قلعه خرم آباد و فلک الافلاک شناخته شده و از یادگارهای شهر کهن شاپورخواست است که بنای اولیه آن را به زمان شاپور اول ساسانی در قرن سوم میلادی نسبت می دهند.

فرهنگ و آیین های لرستان نهفته در دل دره خرم آباد

مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی لرستان با بیان اینکه کمتر از سه هفته دیگر ارزیابان یونسکو برای ارزیابی آثار معرفی شده به استان سفر می کنند اظهار کرد: هفت غار و پناهگاه صخره‌ای، مجموعه فلک الافلاک شامل سه پل “شکسته، گپ و حاجی” همچنین باغ گلستان به مساحت ۴۱۴ هکتار و بیش از یکهزار و ۶۰۰ هکتار با حرایم اطراف، پرونده ثبت جهانی دره خرم آباد را در بر می گیرد.

عطا حسن پور افزود: در این راستا ساماندهی و آسفالت مسیر روستای قلعه سنگی خرم‌آباد منتهی به غار کلدر و جمع آوری نخاله‌ها و فضولات حیوانی در راه دسترسی به این اثر تاریخی ضروری است.

وی گفت: همچنین پاکسازی و ساماندهی رودخانه اصلی و کرگانه خرم آباد، نصب تابلوهای درون شهری، ساماندهی پیاده رو پل حاجی، جمع آوری نخاله‌های طول مسیر آثار تاریخی و تملک سه باب واحد تجاری در ورودی قلعه فلک الافلاک از اقدامات صورت گرفته به شمار می رود.

حسن پور عنوان کرد: در دل این پرونده یک شهر، ۲ روستای شمالی و جنوبی، رودخانه خرم آباد، قلعه تاریخی فلک الافلاک، سه پل تاریخی مهم “گپ، شکسته و حاجی” و بخشی از فرهنگ، آیین و سنت های استان نهفته هستند.

وی همچنین آیین “گل مالی” روز عاشورا را یکی از پیوست های مهم فرهنگی ثبت این آثار دانست که هرساله در حریم قلعه فلک الافلاک برگزار می شود.

نبود اثری از دوران پارینه سنگی در آثار ثبت جهانی ایران

حسن پور با تاکید بر اینکه در ۲۸ اثر ایران در یونسکو حتی یک اثر پیش از تاریخ پارینه سنگی وجود ندارد تصریح کرد: سازمان جهانی یونسکو اعلام کرده است این تمایل وجود دارد که آثاری از دوران پارینه سنگی ثبت کند.

وی با اشاره به اینکه قطعا به لحاظ کارشناسی پرونده آثار لرستان ثبت جهانی خواهد شد افزود: باید همه دست به دست هم بدهیم و شهر را برای حضور ارزیابان بین المللی یونسکو و جلب نظر مثبت آن ها مهیا کنیم.

فرصتی برای توسعه لرستان

بازرس کل لرستان نیز با بیان اینکه فرصت ارزشمند ثبت جهانی دره کهن خرم‌آباد به آسانی به دست نیامده است افزود: انجام برخی کارها در راستای رفع مشکلات و موانع پیش روی ثبت باید با قدرت و همکاری موثرتری از سوی مسوولان دستگاه های ذیربط رخ دهد.

سعید رازانی با اشاره به اقدامات صورت گرفته طی ۴۸ ساعت گذشته در شهر خرم آباد عنوان کرد: تمامی دستگاه‌های اجرایی مرتبط همچون شهرداری، شرکت آب منطقه‌ ای، راهداری و حمل و نقل جاده ای، بخشداری مرکزی، بنیاد مسکن و شرکت آبفا باید به صورت میدانی پای کار آمده و حجم کار تنها بر روی دوش میراث فرهنگی نباشد.

وی با تاکید بر لزوم ساماندهی حریم قلعه‌ فلک الافلاک افزود: انجام پیاده رو سازی ها در حریم قلعه تسریع شود، همچنین اطراف این قلعه سیمای مناسبی ندارد که لازم است نسبت به زیباسازی آن اقدام گردد ضمن اینکه باید مخزن آب اطراف قلعه که محل پمپاژ و تامین آب بخشی از شهر خرم‌ آباد است تعیین تکلیف شود.

وی تاکید کرد: اولین نقطه‌ای که توسط ارزیابان یونسکو مورد بازدید قرار خواهد گرفت غار کلدر است بنابراین اطراف این اثر طبیعی ارزشمند و مسیر منتهی به آن پس از پاکسازی، نیازمند زیباسازی است.

رازانی با انتقاد از تصاحب زمین های منتهی به تپه پاگر برای ایجاد قبرستان توسط مردم منطقه بیان کرد: به دلیل اختلافات دستگاه ها که هرکدام از خود نقض صلاحیت می کنند اطراف تپه در حال تبدیل شدن به قبرستان و قطعه بندی توسط مردم بوده که این نتیجه عدم هماهنگی دستگاه ها و پاسکاری مسوولیت ها است.

زنگ خطر تبدیل شدن تپه پاگر به قبرستان

وی افزود: تپه پاگر دارای غاری باستانی است و نباید در این مسیر شاهد ایجاد قبرستان باشیم کما اینکه همین وضعیت را در غار کنجی هم شاهد هستیم و انتظار می رود پیگیری های لازم صورت گیرد.

رازانی با بیان اینکه رییس سازمان بازرسی کل کشور شبانه روز پیگیر و پای کار انجام ثبت‌جهانی دره خرم‌آباد است عنوان کرد: حمایت‌های لازم برای تسهیل در ثبت این آثار صورت خواهد گرفت ضمن اینکه تملک سه باب مغازه در اطراف حریم قلعه باید هرچه سریعتر انجام شود و چنانچه مالکان همکاری را نداشتند، اقدامات لازم بر اساس قانون تملک صورت گیرد.

خروجی ثبت جهانی دره خرم آباد به نفع مردم

شهردار خرم آباد نیز با بیان اینکه جدیت میراث فرهنگی و بازرسی استان در رفع موانع پیش روی ثبت جهانی دره خرم آباد شایسته قدردانی است افزود: خروجی همه این تلاش‌ها به شهروندان به عنوان مالکان اصلی شهر بر می گردد.

داریوش بارانی بیرانوند با تاکید بر اینکه تداوم بازدید از پل‌ها و راه‌های دسترسی به منظور رفع مشکلات موجود افزود: باید تمامی تلاش خود را تا حصول نتیجه و راستای رفع مشکلات به کار گیریم و با همدلی و دغدغه مندانه موارد ضروری را اجرایی کنیم چراکه ثبت جهانی دره کهن خرم‌آباد، سبب توسعه، رونق گردشگری و اقتصادی شهر خرم آباد و به تبع استان خواهد شد.

بارانی بیرانوند بیان کرد: شهر خرم‌آباد بیش از یکسال گذشته تاکنون مورد توجه ویژه قرار گرفته است و صعود تیم خیبر در مقیاس ملی و ثبت جهانی دره خرم‌آباد در مقیاس بین‌المللی می‌تواند خیر و برکت‌های بسیاری با حمایت مسوولان برای این شهر به همراه داشته باشد.

فرصتی ارزشمند و طلایی برای رونق اقتصادی و اشتغالزایی

استاندار لرستان نیز افزود: ثبت جهانی دره خرم‌آباد و مجموعه تاریخی قلعه فلک‌الافلاک فرصت طلایی و ارزشمندی برای رونق اقتصادی و اشتغالزایی در استان است.

ابوطالب شفقت با اشاره به اینکه جلسات متعددی در این راستا برگزار شده و برطرف کردن موانع با تلاش بسیار توسط دستگاه‌های اجرایی درحال انجام است افزود: تعدادی از غارهای تاریخی خرم‌آباد بازدید شد که خوشبختانه دستگاه‌های متولی در حال آماده سازی شرایط و رفع موانع برای حضور ارزیابان یونسکو هستند.

شفقت عنوان کرد: دستگاه‌های اجرایی استان برای نظافت و پاکسازی شهر و روستاها بسیج شده‌اند و از مردم تقاضا داریم نسبت به حفظ محیط زیست و نظافت شهر و روستا به ویژه مرکز استان به عنوان محور اصلی ثبت جهانی دره خرم‌آباد، تلاش کنند.

شفقت با اشاره به اینکه تمامی دستگاه‌های اجرایی مرتبط با ثبت جهانی قلعه باید تلاش کنند هیچگونه مانعی باقی نماند بیان کرد: سه باب واحد تجاری در ورودی خیابان قلعه فلک‌الافلاک باید تملک شود همچنین زیباسازی و ساماندهی پل های حاجی، گپ در دستور کار قرار گیرد.