کیفیت و کمیت منابع روزنامه‌نگاری رو به افول رفته است

مهدی محمدی در گفت‌وگو با خبرنگار کتاب آباجان به نقل از ایرنا، با اشاره به دوران طلایی روزنامه‌نگاری در اواخر دهه ۷۰، دهه ۸۰ و اوایل دهه ۹۰، گفت: در آن زمان در حال سپری کردن تحصیلات آکادمیک بودم و منابع نسبتا خوبی در اختیار ما بود. در این سال‌ها گاهی در حوزه رسانه تدریس کردم، همچنین مجموعه‌ای را در حوزه سواد رسانه آماده کرده‌ام. فکر می‌کنم هرچه پیش آمدیم کیفیت و حتی کمیت منابع رو به افول رفته است؛ اگرچه تک ستاره‌های خوبی درخشیدند، اما به نظرم منابع به روز روزنامه‌نگاری و خبر در ایران با کمبود مواجه است.

گاهی افراد در حوزه خبر به جایی می‌رسند که فکر می‌کنند، از مطالعه منابع جدید بی‌نیازند

او که پیش از این رییس فرهنگ‌سرای رسانه بود درباره چرایی کاهش کتاب‌هایی که در حوزه روزنامه‌نگاری منتشر می‌شود، بیان کرد: فکر می‌کنم سرعت پیشرفت در این حوزه خیلی جدی و مقداری جاماندگی از آن طبیعی است. در حوزه فضای مجازی پیشرفت‌ها به ما تحمیل می‌شود و سرعت تولیدمان برای منابع در فضای تبیینی کافی نیست. همچنین در حوزه نشر و تولید کتاب هم مشکلاتی که همه شئون تولید در چاپ و کاغذ دارند، در این حوزه وجود دارد.

به گفته او گاهی افراد در حوزه خبر به جایی می‌رسند که فکر می‌کنند، از مطالعه منابع جدید بی‌نیازند، گاهی افراد به دانش حداقلی بسنده می‌کنند. این مساله‌ای است که در سایر علوم پسندیده نیست و در حوزه رسانه حتما پسندیده نیست.

گرایش نسل جدید به روزنامه‌نگاری محدود شده است

محمدی با اشاره به تاثیر فضای مجازی و دنیای الکترونیک بر توجه فعالان حوزه خبر و رسانه، گفت: نوع نگاه نوجوانان و جوانان دهه ۸۰ و ۹۰ با نسل‌های قبل متفاوت است. آن‌ها به منابع دسترسی مستقیم دارند. البته در حوزه روزنامه‌نگاری این بخش ضعیف‌تر از دیگر حوزه‌ها است. اگر با نسل جدید صحبت کنید، می‌بینید که گرایش آن‌ها به روزنامه‌نگاری، محدود شده است.

امروز افرادی که وارد فضای آکادمیک می‌شوند و روزنامه‌نگاری می‌خوانند، نادانسته وارد این حوزه می‌شوند

این فعال رسانه در مقایسه ۲۰ سال قبل که وارد حوزه خبر شد با جوانانی که در این سال‌ها وارد این حوزه می‌شوند، توضیح داد: زمانی که حدود ۲۰ سال قبل وارد حرفه روزنامه‌نگاری شدیم، با افرادی مواجه بودیم که دوست داشتند وارد این حوزه شوند. امروز افرادی که وارد فضای آکادمیک می‌شوند و روزنامه‌نگاری می‌خوانند، نادانسته وارد این حوزه می‌شوند و از آن علم و شناخت ندارند.

او افزود: گروه گسترده‌ای در فضای نسل جدید در حوزه روزنامه‌نگاری تحقیقی فعالیت می‌کنند، اما برای نمونه در بستر توییتر فعال هستند، یعنی به فضای رسانه نمی‌روند. آن‌ها هم در حوزه ترجمه مسلط هستند، اما نسبت به جوانانی که در حوزه تکنولوژی فعالیت می‌کنند، محدود اند.

کیفیت آموزش خبری نقص دارد

محمدی با اشاره به یکی از باورهایی که در حوزه روزنامه‌نگاری وجود دارد، گفت: در کشور ما باوری وجود دارد، بر اساس این باور افرادی که روزنامه‌نگارهای خوبی هستند، در این حوزه تحصیل نکردند؛ برای مثال رشته‌های فنی و مهندسی خواندند و بعد خبرنگار و روزنامه‌نگار برجسسته‌ای شده‌اند، این مساله می‌تواند صادق باشد اما نشان دهنده یک ضعف است.

وقتی اعتماد به رسانه‌های رسمی کم شد، تمایل به حضور و کار در رسانه نسبت به قبل کاهش یافت

به گفته این فعال رسانه، شاید مهم‌ترین عامل این است که کیفیت آموزش نقص دارد و این آموزش کافی نیست. در نتیجه فرد باید خودش جدای بحث آکادمیک، مطالعات گسترده داشته باشد تا به روزنامه‌نگار حرفه‌ای تبدیل شود.

او با تاکید بر وجود نقص جدی در سواد رسانه، افزود: آموزش و پرورش اقداماتی انجام می‌دهد، اما خروجی آن را نمی‌بینیم. وقتی افکار عمومی کشور ما با یک شایعه تغییر می‌کند یعنی در رسانه کاری نکردیم. در این فضا وقتی اعتماد به رسانه‌های رسمی کم شد، تمایل به حضور و کار در رسانه نسبت به قبل کاهش یافت. تعداد قابل توجهی از کشورها توانستند نیازِ روزِ مخاطب را برآورده کنند، یعنی بخش آنلاین و همچنین نسخ تحلیلی چاپی دارند. مخاطبان این رسانه‌ها احساس می‌کنند که باید روزنامه بخوانند.

اراده‌ای برای حل مشکلات وجود ندارد

محمدی با بیان اینکه خروجی هر تحصیلات و تخصص باید به شغل برسد، ادامه داد: درست است که روزنامه‌نگارها همواره دغدغه مسائل اقتصادی، اجتماعی و … را دارند، اما در نهایت این حرفه به شغل می‌رسیم. وقتی به فضای کار رسانه در جامعه نگاه می‌کنیم می‌بینیم که دچار مشکل است و افراد در این حوزه امنیت شغلی ندارند.

این فعال رسانه ادامه داد: برای مثال یک روزنامه یک ماه کار می‌کند و ماه دوم تعطیل است و همچنین در این حوزه حقوق‌ها پایین است. طبیعتا گرایش به این سمت کم می‌شود و این در کیفیت آموزش و تحصیلات آکادمیک و آینده شغلی متصور برای خبر تاثیر می‌‎گذارد. این در حالی است که در این حوزه نخبگان و متخصصان متعددی وجود دارند. آن‌ها برای حل کرد این مسائل کافی هستند اما اراده‌ای در این حوزه وجود ندارد.