محرم و حجم زیاد ظروف پلاستیکی/مراقب محیط‌زیست باشیم

گروه جامعه آباجان به نقل از ایرنا – محرم از راه رسید، صدای طبل و زنجیر عاشقان حسین ( ع) از خیابان ها به گوش می رسد، صدای یا حسین یا حسین شوری در دلها ایجاد می کند که مظلومیت امام سوم و یارانش را می توانی با تمام وجودت احساس کنی، تمام کوچه پس کوچه های شهرهای بزرگ، کوچک و روستاها سرشار از شور امام مظلومان است، دلت می خواهد به کوچه بروی و پشت یاران حسین سینه زنان حرکت کنی، اشک بریزی تا شاید گوشه ای از دردی که از مظلومیت آنها بر سینه ها سنگینی می کند کم شود. به دنیا نشان دهی که تاریخ فراموش نمی کند و همواره کاری که با طفلان خردسال امام و یارانش کردند به حدی جانگداز بود که از ذهن ها پاک نمی شود.

در این میان یکی از سنت های حسنه مراسم سینه زنی و زنجیر زنی، پخش انواع غذاها و نوشیدنی ها نذری است، در زمان های نه چندان دور شاید دو تا سه دهه و حتی یک دهه قبل چای ها در استکان های شیشه ای به دست عزاداران داده می شد، غذاها هم در ظروف لعابی و ملامین و گاها هم چینی دست به دست به عاشقان حسین می رسید، البته قطعا تعداد ظروف آنقدر نبود که به همه یکسان برسد از این رو عده ای از زنان محله در کنار هم اقدام به شستن ظرف ها می کردند تا غذا به گروه بعدی برسد که این خود شوری به محفل می داد و زمانی که شب تمام می شد تمام ظرف ها شسته و چیده و برای فردا آماده شده بودند، اما این روزها دیگر خبری از این رسم و رسوم دیرینه نیست، لیوان و بشقاب های یکبار مصرف جای خود را به این ظروف داده و با این حساب بساط ظرف شوی ها هم برچیده شده است.

اما این روزها و شب ها بعد از پایان شب و مراسم تا چشم کار می کند انواع ظروف یکبار مصرف از جمله لیوان، ظرف غذا، بشقاب، قاشق و چنگال های رنگی دیده می شود، در هر باغچه و جوی آبی حجم زیادی از این ظرف ها روی هم تلمبار شده اند که علاوه بر اینکه چهره نازیبایی به محیط می دهد، با هر بارندگی مسیر آب را بسته و موجب جاری شدن سیل در معابر می شود، جدای از این، ظروف پلاستیکی بین ۲۰۰ تا ۵۰۰ سال در طبیعت ماندگاری دارند که در این مدت عوارض مخرب زیادی را برای منابع آب و خاک به همراه خواهند داشت.

متاسفانه مصرف ظروف پلاستیکی در ایران بسیار زیاد است به طوری که جزو ۱۰ کشور اول دنیا در این زمینه هستیم، این در حالیست که شاید سه دهه است که این ظروف وارد موارد مصرفی ما شده اما در همین زمان کوتاه با سرعت سرسام آوری جای خود را میان مردم باز کرده است، البته این شرایط در تمام دنیا صدق می کند اما کم و زیاد دارد مثلا برخی کشورها قوانین سختیگرانه ای برای مصرف ظروف پلاستیکی وضع کرده اند که موجب شده تا حد زیادی مصرف آن کاهش یابد، در ایران هم اقدامات خوبی در زمینه کاهش مصرف پلاستیک انجام شده که از جمله آن آئین نامه اجرایی محدودیت استفاده و توزیع کیسه‌های پلاستیکی است که آبان ۱۴۰۱ ابلاغ شد که بر اساس ماده ۳ آن توزیع کیسه‌های پلاستیکی ممنوع شده است.

یک فعال محیط زیست درباره مصرف ظروف یکبار مصرف به ویژه در ایام محرم و مضرات آن برای محیط زیست به خبرنگار آباجان به نقل از ایرنا گفت: چند سالی است پای ظروف یکبار مصرف پلاستیکی به صورت میهمان خوانده یا ناخوانده بر سفره و زندگی مردم باز شده است و سال به سال بیشتر می شود، حتی امروزه در میهمانی های خانوادگی هم این ظروف به وفور دیده می شود، علاوه بر این پای این ظروف به مراسم شادی و عزا هم باز شده به طوری که در ایام محرم و پس از مراسم مذهبی این ایام از نزدیک شاهد حجم زیادی از ظروف یکبار مصرف پلاستیکی مانند بطری های نوشابه، لیوان، ظرف غذا، قاشق و چنگال در پیاده رو، کوچه، خیابان و جوی آب هستیم.

حسین عبیری گلپایگانی افزود: اگر تا چند سال پیش به علت فانتزی بودن ظروف یکبار مصرف پلاستیکی، مردم فقط در موارد خاص از آنها استفاده می کردند اما در چند سال اخیر به علت استفاده آسان از آنها میزان تقاضا برای تولید بالا رفت از این رو ظروف پلاستیکی در مدل های جدید با تنوع و اندازه های مختلف اما با کاربرد یکسان تولید شد و روز به روز هم بر میزان تولید آن اضافه می شود. تا چند سال پیش فقط برای ظروف غذا تولید می شد اما امروزه قاشق، چنگال، سفره حتی ظرف پنیر و شیر هم به آن اضافه شده است.

عبیری به اجرای طرح حذف و ساماندهی ظروف یکبار مصرف پلاستیکی در توزیع نذورات در مراسم ملی و جشن ها از ایده تا عمل اشاره کرد و گفت: در دهه ۸۰ فعالان محیط زیست تصمیم به اجرای طرح فرهنگی حذف و ساماندهی ظروف یکبار مصرف پلاستیکی گرفتند آنان بهترین ایام برای اجرای این طرح را ماه های محرم و صفر در نظر گرفتند چون در این روزها مصرف این ظروف برای نذری زیاد است، لذا با کمک گرفتن از تشکل های زیست محیطی و سازمان های دولتی مرتبط با محیط زیست مانند شهرداری ها، شورای شهر، سازمان محیط زیست، سازمان بازیافت، دانشگاه های علوم پزشکی، وزارت بهداشت و نهادهای مذهبی و دینی مانند سازمان تبلیغات اسلامی و ستاد امور مساجد و هیات های عزاداری و مردم عملیاتی شد.

وی افزود: ابتدا فعالیت ها بر روی موارد حذف این ظروف آغاز شد لذا از مردم درخواست شد با مصرف نکردن و یا کاهش مصرف خود و یا با جایگزینی ظروف گیاهی و یا ظروف چند بار مصرف در این طرح فرهنگی شرکت کنند اما ظروف پلاستیکی چنان در زندگی مردم وارد شده بود که حذف آن در کوتاه مدت ممکن نبود، همچنین در کشور میزان تولید ظروف گیاهی نسبت به ظروف پلاستیکی کم است یعنی ۵ درصد به ۹۵ درصد است لذا بحث ساماندهی استفاده از این ظروف نیز در دستور کار قرار گرفت.

این فعال محیط زیست به ساماندهی به عنوان مرحله بعدی طرح اشاره کرد و گفت: در این مرحله از طریق کار اجرایی از قبیل تفکیک، جمع آوری، بازیافت و استفاده مجدد به ساماندهی و استفاده از ظروف پلاستیکی مصرفی پرداخته شد، در این مرحله از مردم خواسته شد به جای ریختن این ظروف در میان زباله های دیگر و یا در معابر عمومی و جوی آب که در نهایت از زمین های کشاورزی سر در می آورد و باعث آلودگی محیط زیست مناطق کشاورزی می شود، این ظروف را از زباله های معمولی جدا کرده و به سازمان بازیافت تحویل دهند چون با بازیافت مجدد هم از حجم تولید سالانه این ظروف کاسته می شود و هم مفهوم کلمه طلای کثیف درباره آنان تحقق می یابد.

عبیری درباره نتیجه این طرح گفت: با وجود این اقدامات و تلاش ها اما هنوز مشکلات ظروف یکبار مصرف امروزه تقریبا همان مشکلات ظروف یکبار مصرف پلاستیکی چندین سال پیش است، با وجود تمام تلاش‌هایی که در راستای فرهنگ‌سازی و آگاه‌سازی در میان مردم و مسوولان انجام شد اما موفق نشدیم که شهروندان و نهادهای حاکمیتی (قوه مجریه، قوه قضاییه و قوه مقننه) را نسبت به خطرات این روال و کاهش ظروف یکبار مصرف پلاستیکی مسوولیت پذیر کنیم.

وی ادامه داد: بنابراین معضلات استفاده از ظروف یکبار مصرف پلاستیکی هنوز یک معضل تقریبا ملی است که اگر به موقع برطرف نشود، می تواند صدمات سنگینی را به محیط زیست و سلامت کشور وارد کند که عواقب آن گریبانگیر همه ملت و دولت و بدتر از همه نسل های آینده خواهد شد، پس با توجه به اهمیت موضوع دولت ها و مردم باید دست به دست هم این مشکل را پیش از آنکه بیشتر از این خطر آفرین شود مهار کنند.البته اقداماتی در دولت صورت گرفته اما کافی نیست و باید با جدیت بیشتری دنبال شود.