آیین هفت منبر؛ سوگ بانوان در عزای حسین (ع)

به گزارش خبرنگار آباجان به نقل از ایرنا، در میان مراسم مذهبی فراوانی که ماه محرم و صفر در استان خراسان جنوبی اجرا می‌شود، برخی آیین‌ها از قدمت بالا برخوردار و کم‌نظیر هستند.

مراسم هفت منبر از جمله این آیین‌هاست که توسط زنان در غروب روز تاسوعا برپا می‌شود و زنان سالخورده، جوان و دختران در هفت منبری که ماه محرم در آنها مراسم روضه خوانی انجام شده، شمع روشن می‌کنند.

برگزار کنندگان این مراسم خادمان ‌مسجد، حسینیه یا منزل هستند که از عصر تاسوعا روی منبر یک پارچه سیاه می‌اندازند و آن را نزدیکی در مسجد یا حسینیه می‌گذارند؛ یک مجمه بزرگ یا تشت پر از گل روی پله منبر و تشت خالی هم در پله دیگر قرار می‌گیرد.

بانوان نزدیک غروب به این اماکن می‌روند و پس از نیت، شمعی را درون سینی و کنار این منابر روشن کرده، نذورات خود را از قبیل خرما، شیرینی و پول درون تشت ریخته و برای روشن کردن شمع به مکان دیگر می‌روند و تا هفت منبر این حرکت ادامه پیدا می‌کند.

مسجد آیتی، مسجد جامع، مسجد خواجه خضر، مسجد حیدر حسن، مسجد صاحب الزمانی، مسجد امام حسن (ع)، چشمه خلیلی (قدمگاه)، منزل دختر آخوند، حسینیه گود و مدرسه علمیه معصومیه بیرجند از جمله اماکنی است که مراسم هفت منبر در آنها برگزار می‌شود.

یکی از بانوان بیرجندی که هر سال در مراسم هفت منبر شرکت می‌کند به خبرنگار آباجان به نقل از ایرنا گفت: هر سال عصر تاسوعا در این مراسم معنوی شرکت می‌کنم و پای منبر حاجت‌های خود را از خدا طلب کردم و حاجت روا شدم لذا تصمیم گرفتم تا زنده‌ام در این مراسم حضور یابم.

مریم حسینی افزود: این مراسم از حسینیه امام رضا (ع) شروع می‌شود و بانوان باید در مسجد آیتی، مسجد جامع، مسجد خواجه، مسجد حیدر حسن، مسجد امام حسن (ع)، منزل دختر آخوند و حسینیه گود شمع روشن کنند.

وی اظهار کرد: بانوان پس از نیت کردن، شمعی را روشن کرده و تا پایان مراسم و خاموش شدن شمع‌ها در محل می‌مانند و هیچ کدام از شمع‌ها را خاموش نمی‌کنند، این مکان‌ها در گذشته تنها مکان‌های برگزاری مراسم ماه محرم بوده‌ و دهه اول محرم روی این منابر روضه‌خوانی شده است.

بانوی دیگری معتقد است که روشن کردن شمع در هفت منبر و اشک شمع‌ها یادآور اشک حضرت زینب (س) در سوگواری برای شهدای کربلاست.

فاطمه عبداللهی افزود: زنان بیرجندی با روشن کردن شمع در هفت مکان به یاد امام حسین (ع) و اهل بیت ایشان در ادوار مختلف تاریخی نشان دادند که در همه عمر خود مرید مکتب عاشورا هستند.

مسوول واحد پژوهش و مطالعات اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان جنوبی هم گفت: عصر تاسوعا بانوان و دختران بعد از انجام عزاداری در خانه‌ها و مساجد، برای برگزاری مراسم هفت منبر راهی بافت قدیمی بیرجند می‌شوند.

سید احمد برآبادی افزود: نزدیک غروب آفتاب، بانوان شرکت کننده در این مراسم پس از نیت کردن، شمعی را درون سینی و کنار این منابر روشن کرده و به راز و نیاز با خدای خود می‌پردازند، بانوان معمولا در هر مکان فقط یک شمع روشن می‌کنند ولی اگر مسجدی بسته یا راه دور باشد احتمال دارد که در یک مکان دو شمع روشن کنند.

وی گفت: نذوراتی که در این منبرها جمع می‌شود به خادم منبر تعلق دارد و باید تا پایان مراسم و خاموش شدن شمع‌ها در آنجا بمانند، هیچ یک از شمع‌ها را خاموش نکنند تا شمع‌ها خاموش شود.

مسوول واحد پژوهش و مطالعات اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان جنوبی ادامه داد: در این بین عده‌ای از مردم بر این باورند که باید اشک‌های شمع را در مکانی از مسجد جمع‌آوری کنند و آنها را دور نریزند تا حاجتشان برآورده شود.

وی گفت: مراسم هفت منبر یکی از مراسم‌ عزاداری ماه محرم است ولی احترام و اعتقاد زیاد به نور از عادات ایرانی‌های قبل از اسلام بوده که آن را واسطه بین خدا و انسان می‌دانستند.

آیین هفت منبر با شماره ۵۰۷ در فهرست میراث فرهنگی ناملموس (معنوی) کشور به ثبت رسیده است.

بنابر اعلام اداره کل میراث‌ فرهنگی، گردشگری و صنایع‌ دستی خراسان جنوبی، این استان ۱۸ آیین‌ عزاداری ثبت شده در فهرست میراث معنوی کشور دارد.