عدم اجرای پروژه‌های آبخیزداری فرسایش خاک را سرعت می‌دهد

به گزارش خبرگزاری آباجان به نقل از تسنیم به نقل از سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور، عباسعلی نوبخت معاون وزیر جهاد کشاورزی در نشست تبیین سیاست‌ها، برنامه‌ها و ارائه عملکرد معاونت آبخیزداری، امور مراتع و بیابان که با محوریت «بررسی وضعیت ایستگاه‌های معرف و زوجی» اظهار داشت: استفاده صحیح از داده‌های مطالعاتی پروژه‌های آبخیزداری از جمله داده‌های استخراج ‌شده از ایستگاه‌های پایش حوضه‌های آبخیز معرف و زوجی می‌تواند به همکاران سازمان منابع طبیعی کمک کند که در حین اجرای پروژه‌های آبخیزداری در نقاط مختلف کشور، بهترین عملکرد را داشته باشند.

وی با بیان این که مطالعات انجام‌ شده نشان می‌دهد در مناطقی از کشورمان که پروژه‌های آبخیزداری اجرا شده، میزان رسوب و فرسایش خاک کاهش یافته است، گفت: آمارهایی که در زمینه میزان رسوب و فرسایش خاک ارائه می‌شود، عمدتا مربوط به ۹۰ میلیون هکتار از عرصه‌های کشور است که هنوز پروژه‌های آبخیزداری در آن‌ها اجرا نشده است و در آمارها نیز معمولا درصد رسوب یا درصد فرسایش خاک در این عرصه‌ها اعلام می‌شود و همین مساله سبب می‌شود که در آمارهای جهانی، رتبه ایران در میزان رسوب و فرسایش خاک پایین بیاید.

معاون وزیر جهاد کشاورزی تاکید کرد: اثربخشی اجرای پروژه‌های آبخیزداری در کاهش میزان رسوب و فرسایش خاک و بهبود وضعیت پوشش گیاهی در عرصه‌هایی که این پروژه‌ها اجرا شده است، در مطالعات کارشناسان سازمان و متخصصان حوزه منابع طبیعی در نقاط مختلف کشور کاملا ثابت شده است؛ بنابراین باید مطالعات مربوط به بخش آبخیزداری از جمله پژوهش‌های انجام‌ شده در زمینه پایش حوضه‌های آبخیز معرف و زوجی را به عنوان سند پشتیبان اجرای پروژه‌های آبخیزداری آینده در سراسر کشور قرار دهیم.

مطالعات آبخیزداری به انتخاب گونه‌های گیاهی مد نظر برای کاشت کمک می‌کند

نوبخت با بیان این که آمار و برنامه‌ریزی، دو رکن مهم تحول در همه زمینه‌ها محسوب می‌شود، عنوان کرد: انجام مطالعات صحیح در بخش آبخیزداری، می‌تواند به ما کمک کند که علاوه بر میزان بارندگی، بتوانیم مقدار گرما و تشعشعات خاک را نیز در یک منطقه خاص به دست آوریم تا وقتی که قرار است برای کاشت گونه‌های گیاهی در آن منطقه تصمیم‌گیری کنیم، بهترین گونه یا گونه‌های مورد نظر را انتخاب کنیم که هم هزینه‌های نگهداری بعد از کاشت را به حداقل برسانیم و هم کاشت آن‌ها، بیشترین ثمربخشی را داشته باشد.

وی با تاکید بر این که اعتبارات پروژه‌های پایش حوضه‌های آبخیز معرف و زوجی باید در سطح ملی پیش‌بینی شود، خاطرنشان کرد: تا پیش از اجرای طرح مردمی کاشت یک میلیارد درخت در ایران، نهالستان‌های جنگلی در وضعیت بسیار نامناسبی قرار داشت، زیرا اعتبارات مربوط به آن‌ها به صورت استانی اختصاص پیدا می‌کرد، ولی از وقتی اجرای این طرح شروع شد، با عزم ملی ایجاد شده در همه دستگاه‌ها و جلب مشارکت بخش خصوصی از طریق بودجه مسوولیت‌های اجتماعی، شاهد آن بودیم که تحول مهمی در بهبود وضعیت این نهالستان‌ها اتفاق افتاد. در تامین و تخصیص اعتبارات پروژه‌های پایش حوضه‌های آبخیز معرف و زوجی نیز باید همین عزم ملی را داشته باشیم تا کار با سرعت بیشتری به پیش برود.

رئیس سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور همچنین یادآور شد: فعالیت برخی ایستگاه‌های پایش حوضه‌های آبخیز معرف و زوجی حدود ۳۰ سال سابقه دارد و فعالیت برخی ایستگاه‌ها مقداری کمتر است؛ ولی عملا حدود سه دهه است که ریل‌گذاری این پروژه در کشورمان انجام شده است و نباید اجازه دهیم که فعالیت یک ایستگاه به دلیل تامین نشدن اعتبارات لازم به‌منظور خرید تجهیزات و نرم‌افزارهای لازم، چند ماه متوقف شود. به همین دلیل، هم در سطح ملی و هم در سطح استانی باید برای تامین اعتبارات بخش آبخیزداری به‌ویژه اعتبارات لازم برای اجرای پروژه‌های پایش حوضه آبخیز معرف و زوجی بجنگیم.

لزوم افزایش تعداد ایستگاه‌های پایش حوضه‌های آبخیز معرف و زوجی در کشور

نوبخت همچنین بر لزوم افزایش تعداد ایستگاه‌های پایش حوضه‌های آبخیز معرف و زوجی در سطح کشور تاکید کرد و گفت: از ۱۳ اقلیم موجود در جهان، ۱۱ اقلیم آن در ایران وجود دارد و برای این که بتوانیم الگوبرداری صحیحی از اجرای پروژه‌های معرف و زوجی در سطح کشور داشته باشیم، باید در هر کدام از ۱۱ اقلیم موجود در کشور، عرصه خاصی را مشخص کنیم و پروژه پایش حوضه آبخیز معرف و زوجی را در آن به اجرا درآوریم، سپس داده‌های مربوط به پایش عرصه‌های نمونه را به مرور استخراج کرده و از آن‌ها برای اجرای پروژه‌های آبخیزداری در دیگر نقاط کشور که شرایط اقلیمی مشابهی دارند، استفاده کنیم.

وی تاکید کرد: نباید با داده‌های استخراج ‌شده از ایستگاه‌های پایش حوضه‌های آبخیز معرف و زوجی به صورت تزئینی برخورد کنیم، بلکه تمام کارشناسان و مدیران سازمان منابع طبیعی در تمام استان‌ها، باید از این داده‌ها به عنوان اطلاعات مبنایی برای اجرای پروژه‌های آبخیزداری در نقاط مختلف کشورمان بهره‌مند شوند؛ زیرا استفاده از این داده‌ها می‌تواند به افزایش اثربخشی اجرای پروژه‌های آبخیزداری در سطح کشور کمک کند.

رئیس سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور همچنین تصریح کرد: ما باید در اعتبارات استانی تعیین ‌شده برای ۱۲ ایستگاه موجود پایش حوضه‌های آبخیز معرف و زوجی بازنگری کنیم و از شرکت‌ها و صنایع بزرگ نیز در قالب بودجه مسوولیت‌های اجتماعی‌شان، در اجرای برنامه‌های تعریف ‌شده در بخش آبخیزداری از جمله اجرای پروژه‌های پایش حوضه‌های معرف و زوجی در ۲۱ استانی که هنوز این پروژه‌ها در آن‌ها اجرا نشده است، کمک بگیریم؛ زیرا هرچقدر پروژه‌های آبخیزداری با کیفیت بالاتری در کشورمان اجرایی شود، امنیت زیستی کشورمان بیشتر تضمین خواهد شد.

پیش‌بینی تامین اعتبار برای نگهداری از تجهیزات ایستگاه‌های پایش حوضه‌های آبخیز معرف و زوجی در بودجه امسال

معاون آبخیزداری، امور مراتع و بیابان منابع طبیعی نیز در این نشست از تامین اعتبار مورد نیاز برای اجرای پروژه‌های پایش حوضه‌های آبخیز معرف و زوجی در استان‌ها در قالب دستورالعمل ابلاغی قانون بودجه امسال خبر داد و گفت: این اعتبارات صرفا مربوط به نگهداری از تجهیزات ایستگاه‌ها است.

حسن وحید با یادآوری این که سازمان برنامه و بودجه در گذشته همکاری لازم را برای تامین اعتبارات اجرای پروژه‌های پایش حوضه‌های آبخیز معرف و زوجی در سطح کشور نداشت، عنوان کرد: با پیگیری‌های زیادی که در سال ۱۴۰۲ انجام شد، قرار شد که در سال جاری، اعتبارات مورد نیاز برای اجرای این پروژه‌ها، به صورت استانی و در قالب دستورالعمل ابلاغی قانون بودجه امسال و موافقتنامه‌های مربوطه تامین شود که البته این اعتبارات، صرفا مربوط به نگهداری از تجهیزات ایستگاه‌ها است و هنوز برای خرید تجهیزات یا نرم‌افزارهای جدید بودجه‌ای پیش‌بینی نشده است.

وی با بیان این که تامین اعتبارات سالانه نگهداری از تجهیزات ایستگاه‌های پایش حوضه‌های آبخیز معرف و زوجی در سال ۱۴۰۳ یک گام رو به جلو محسوب می‌شود، چون قبلا در موافقتنامه‌های ملی، این اعتبارات پیش‌بینی نمی‌شد، اظهار داشت: در حال حاضر اقدامات مربوط به تامین اعتبارات برای تکمیل و تجهیز ایستگاه‌های پایش حوضه‌های آبخیز معرف و زوجی را در سطح ملی پیگیری می‌کنیم، چون معمولا استان‌ها توان خرید تجهیزات و نرم‌افزارهای لازم در این زمینه را ندارند و امیدواریم با همکاری سازمان برنامه و بوجه و تامین و تخصیص اعتبارات لازم، مشکلات مربوط به این بخش هرچه زودتر برطرف شود.

معاون سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور یادآور شد: ارزیابی نتایج حاصل از پروژه‌های آبخیزداری اجرا شده در سطح کشور نشان می‌دهد که اجرای این پروژه‌ها هم می‌تواند به کاهش دبی اوج رواناب‌ها و سیلاب‌ها کمک کند و هم در کاهش فرسایش ویژه خاک تاثیر بگذارد. این مساله نشان می‌دهد که عملیات آبخیزداری هم در کاهش خسارات سیل و هم در کاهش فرسایش خاک موثر است، اما به شرط آن که سایر دستگاه‌ها در مدیریت پایدار از منابع آب و خاک کشور با سازمان منابع طبیعی همکاری کنند و به بهره‌برداری غیراصولی و بی‌رویه از این منابع دست نزنند.

به گفته وی، اگر نگاه مدیریت جامع حوضه آبخیز در هر منطقه‌ای وجود نداشته باشد، طبیعتا میزان اثربخشی اجرای پروژه‌های آبخیزداری کاهش می‌یابد.

امکان صرفه‌جویی در اجرای پروژه‌های پایش با بهره‌مند شدن از همکاری سایر دستگاه‌ها

معاون امور جنگل سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور نیز در این نشست با بیان این که الگوبرداری از مطالعات جهانی برای اجرای پروژه‌های پایش حوضه‌های آبخیز معرف و زوجی در سطح کشور اقدامی ارزشمند بوده که در سه دهه گذشته انجام شده است، اظهار داشت: طبیعتا اجرای چنین پروژه‌ای تنها برای ۱۲ حوضه آبخیز با مساحت حداکثر ۵۰۵ هزار هکتار در سطح کشور کافی نیست. البته می‌توان درک کرد که محدودیت‌هایی در زمینه تامین منابع مالی اجرای پروژه‌های پایش حوضه‌های آبخیز معرف و زوجی وجود دارد، ولی اگر از همکاری سایر دستگاه‌ها در این زمینه بهره‌مند شویم، می‌توانیم در هزینه‌کرد منابع مالی برای اجرای این پروژه‌ها صرفه‌جویی داشته باشیم.

نقی شعبانیان با تاکید بر این که داده‌های استخراج ‌شده از ایستگاه‌های پایش حوضه‌های آبخیز معرف و زوجی توسط دفتر مهندسی و مطالعات سازمان، جمع‌آوری و ساماندهی شود، خاطرنشان کرد: سازمان منابع طبیعی در تمام ۱۲ ایستگاه پایش حوضه‌های آبخیز معرف و زوجی، ایستگاه هواشناسی دایر کرده است، حال آن که اگر با سازمان هواشناسی همکاری می‌کردیم، خود این سازمان، ایستگاه هواشناسی مربوطه را در کنار ایستگاه‌های ما دایر می‌کرد.

وی ادامه داد: همچنین باید توجه داشته باشیم که برای بهبود وضعیت اجرای پروژه‌های آبخیزداری در کشورمان، نیاز به همکاری گسترده‌تر با جوامع جهانی بخصوص در زمینه بهره‌گیری از علوم و فناوری‌های روز در این زمینه داریم.

بنابر این گزارش، در این نشست محمد شرافتی معاون دفتر حفاظت خاک و آبخیزداری به ارائه گزارشی درباره دستاوردهای پروژه‌های پایش حوضه‌های آبخیز معرف و زوجی که در ۳۰ سال گذشته در ۱۲ ایستگاه در سطح کشور اجرا شده است، پرداخت و نکاتی را پیرامون داده‌های استخراج‌ شده از پایش‌های دوره‌ای این ایستگاه‌ها و همچنین مشکلات موجود و تجهیزات، نرم‌افزارها و اعتبارات مورد نیاز برای بهبود وضعیت اجرای این پروژه‌ها مطرح کرد.

گفتنی است؛ در این نشست عباسعلی نوبخت معاون وزیر جهاد کشاورزی و رئیس سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور دستورات لازم را برای رایزنی با سازمان برنامه و بودجه به‌منظور تامین اعتبارات مورد نیاز برای خرید و نگهداری از تجهیزات و نرم‌افزارهای ایستگاه‌های ایستگاه‌های پایش حوضه‌های آبخیز معرف و زوجی در سطح کشور صادر کرد و به معاون آبخیزداری سازمان دستور داد که جلسات مشابهی برای بررسی وضعیت این ایستگاه‌ها و داده‌های حاصل از آن به صورت داده‌ای در ستاد سازمان برگزار شود.

انتهای پیام/