افزایش وابستگی هسته‌ای ترکیه به روسیه و چین

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری آباجان به نقل از تسنیم، ترکیه قصد دارد یک کشور هسته‌ای شود، اما حرکت در این مسیر آن قدر‌ها هم آسان نیست. با آن که ترکیه از هفتاد سال پیش عضو پیمان نظامی ناتو است، اما نه آمریکا و نه فرانسه، حاضر نشده‌اند در مسیر تبدیل شدن به قدرت هسته‌ای، قدمی برای ترکیه بردارند.

با توجه به بحران اقتصادی و افزایش هزینه‌های واردات انرژی، ترکیه بیش از هر زمان دیگری، در تکاپوی آن است که از وابستگی خود بکاهد و در دنیای منابع انرژی جهان، سری در میان سر‌ها درآورد.

دلیل اصلی این امر، فقدان منابع انرژی فسیلی در ترکیه است و در نتیجه این کشور، سالانه بین یکصد تا یکصد و بیست میلیارد دلار از کشور‌های دیگر، نفت و گاز وارد می‌کند. اما حالا، آنکارا می‌خواهد علاوه بر آن که صاحب هاب ترانزیت انرژی بین منطقه و اروپا شود، در حوزه تولید انرژی مورد نیاز داخلی نیز، به خودکفایی و بی‌نیازی برسد. به همین دلیل، تلاش برای استفاده از انرژی هسته‌ای، به یکی از بنیاد‌های مهم استراتژی انرژی ترکیه تبدیل شده است.

با وجود سپری شدن بیش از ۱۰ سال از آغاز پروژه ساخت اولین نیروگاه هسته‌ای ترکیه در منطقه آک کویو به دست مهندسین روسی، پیشرفت چندانی به دست نیامده و تنها یک یونیت از ۴ یونیت این نیروگاه آن هم به شکل تبلیغاتی و انتخاباتی به بهره‌برداری رسید. ولی دولت اردوغان، اصطلاحاً خود را از تک و تا نینداخته و برای نیروگاه‌های هسته‌ای دوم و سوم نیز در حال عقد قرارداد است.

اهتمام ویژه اردوغان به دیپلماسی انرژی

احمد داود اوغلو نخست وزیر اسبق ترکیه که از او به عنوان معمار سیاست خارجی ترکیه نام برده شده، در چندین اثر، بر این موضوع تأکید کرده که مهمترین رکن سیاست خارجی ترکیه «دیپلماسی انرژی» است و اگر ترکیه در این وادی توانمند نباشد، در عرصه‌های دیگر نیز ناتوان خواهد ماند.

در همان دورانی که داود اوغلو نخست وزیر بود، اردوغان داماد خود را بر کابینه او تحمیل کرد تا پست وزارت انرژی و منابع طبیعی را عهده دار شود. اما برات آلبایراک جوان در آن حوزه موفقیتی به دست نیاورد و وزیر بعدی نیز بیشتر بر روی کشف منابع گازی کار کرد. اما حالا، جوانی به نام آلپ ارسلان بیرقدار وزیر انرژی است که اغلب روز‌های هفته در سفر به سر می‌برد.

وزیر انرژی ترکیه به آمریکا، چین، روسیه جمهوری آذربایجان، امارات و قطر سفر کرده و سخت در تکاپو است تا دیپلماسی انرژی را پیش ببرد. او علاوه بر کار برای اکتشافات نفتی و گازی جدید به عنوان پروژه‌های سیاسی – حزبی مورد علاقه اردوغان با ظرفیت تبلیغاتی بالا، بر روی انرژی‌های تجدیدپذیر و پروژه های مشارکتی نیز کار می‌کند تا مهندسین ترک، در چند کشور و به ویژه در کشور‌های آفریقایی در عرصه‌های نفت، گاز و برق، تجارب بیشتری بیندوزند.

نیروگاه دوم ترکیه را هم روس‌ها گرفتند

یکی از مهمترین ماموریت‌های بیرقدار در چند ماه گذشته، پیدا کردن پیمانکار خارجی توانمندی برای احداث دومین نیروگاه هسته‌ای ترکیه بود. ولی حالا کاشف به عمل آمده که مذاکرات وزیر جوان با کُره جنوبی رضایت بخش نبوده و نیروگاه دوم نیز به روس‌ها واگذار شده است.

آلکسی لیخاچف، مدیر کل شرکت دولتی انرژی هسته‌ای روسیه (روس اتم) پس از دیدار با بیرقدار در مسکو اعلام کرد که آنکارا تصمیم گرفته ساخت دومین نیروگاه هسته‌ای در ترکیه را به روس اتم واگذار کند.

لیخاچف بر این موضوع تأکید کرد که این یک تصمیم سیاسی مهم بوده و اردوغان نشان داده که از کار کردن با روسیه ابایی ندارد. ما نیز به عنوان شرکت روسی طرف قرارداد در حال حاضر روی جزئیات کار می‌کنیم. به احتمال زیاد محل ساخت و ساز جدید سینوپ خواهد بود.

نیروگاه سوم با مهندسین چینی
تیم دیپلماسی انرژی کابینه اردوغان‌امیدوار بود از بین چند نامزد مهم از جمله فرانسه، کره جنوبی و ژاپن، یکی از آنان، عهده دار تأسیس سومین نیروگاه هسته‌ای ترکیه شود. اما شواهد نشان می‌دهد که زمینه سیاسی مساعدی برای این توافق وجود نداشته است. چرا که فرانسوی‌های رابطه گرمی با ترکیه ندارند و ژاپن و کره جنوبی نیز، بدون شور و رایزنی آمریکا حاضر نیستند دست به چنین کاری بزنند.

به همین خاطر، آلپ ارسلان بیرقدار به پکن رفت تا چینی‌ها را متقاعد کند و آن‌ها را به میدان بیاورد.

وزیر انرژی و منابع طبیعی ترکیه در مصاحبه با خبرنگاران کشور گفت: «در مذاکرات با چین برای احداث سومین نیروگاه هسته‌ای پیشرفت‌های چشمگیری حاصل شده و به باور من، می‌توان تا چند ماه آینده این توافق را منعقد کرد».

وزیر انرژی ترکیه به این نیز اذعان کرده که هنوز در مورد جزئیات همکاری با چین، اختلافاتی بین آنکارا و پکن وجود دارد. اما او‌امیدوار است این اختلافات به زودی خاتمه پیدا کنند و نیروگاه سوم نیز در استان کرکلارلی احداث شود.

بیرقدار در مورد دلایل روند طولانی بهره‌برداری نیروگاه نخست گفته است: «نه تنها ترکیه بلکه سایر نقاط جهان بدون انرژی هسته‌ای، تا اواسط قرن نمی‌توانند به کربن بی‌نیاز شوند. ما در آک کوییو اولین یونیت نیروگاه را به پایان رساندیم. اما همانطور که می‌دانید، این بزرگترین سایت ساخت و ساز هسته‌ای در جهان است. ما قادر خواهیم بود تقریباً ۴٫۸ گیگاوات برق از این نیروگاه تولید کنیم. ترکیه بر اساس برنامه‌های بلندمدت انرژی به بیش از ۲۰ گیگاوات نیروگاه هسته‌ای نیاز دارد. به همین خاطر مذاکرات با برخی کشور‌ها درباره راکتور‌های کوچک مدولار (SMR) ادامه دارد. راکتور‌های کوچک مدولار ۵ گیگاواتی بخش دیگری از تصمیمات ما برای تولید انرژی هسته‌ای است».

همچنان که در نقشه بالا مشاهده می شود، نخستین نیروگاه هسته ای ترکیه که نقشه احداث آن مربوط به چهل سال پیش است, در جنوب ترکیه در ساحل مدیترانه و در شهر بندری مرسین قرار گرفته است. اما نیروگاه دوم در استان سینوپ و نیروگاه سوم در استان کرکلارلی احداث خواهند شد که هر دو در شمال ترکیه واقع شده و در استان های ساحلی دریای سیاه قرار دارند. 

ابهام در همکاری گازی ترکیه – روسیه
سفر وزیر انرژی و منابع طبیعی ترکیه به روسیه و حضور او در مجمع بین‌المللی اقتصادی سن پترزبورگ (SPIEF) یک بار دیگر این سؤال را به میان آورد: چرا ساخت بزرگترین مجتمع گاز در ترکیه به دست مهندسین روسی به تعویق افتاده است؟ این همان پروژه‌ای است که قرار بود بر اساس توافق اردوغان-پوتین، گاز منتقل شده از روسیه و لوله های ترک استریم را تجمیع کند و سپس آن را به کشور‌های مختلف بفرستد. اما ظاهراً در پشت پرده روابط آنکارا-مسکو، مشکلات و اختلافاتی وجود دارد و نه تنها پروژه گاز، بلکه سفر پوتین به ترکیه نیز ماه هاست به تعویق افتاده است.

اطلاعات موجود در پایگاه های اینترنتی مرتبط با انرژی در ترکیه، نشان دهنده این است که نیاز ترکیه به برق سالانه به طور متوسط بین ۴ تا ۵ درصد افزایش می‌یابد. در نتیجه تنها بر اساس روند تولیدی گازی و برق آبی نمی‌تواند نیاز خود را تأمین کند و در حوزه‌های هسته‌ای، انرژی خورشیدی، باد، زمین گرمایی و زیست توده نیز نیاز به کار تولید دارد.

یکی از چالش‌های عمده ترکیه در این زمینه موضوع سرمایه و تأمین مالی و چالش دیگر نیز مربوط به حوزه سیاست خارجی است. تابلوی فعلی نشان دهنده این است که ترکیه بیش از هر زمان دیگری به روسیه و چین، متکی و وابسته شده و این وابستگی برای سالیان آتی نیز ادامه پیدا خواهد کرد.

انتهای پیام/