وعده ساخت چهار میلیون مسکن؛ از شالوده‌ریزی تا تحویل

بالا رفتن سن انتظار مردم برای خانه‌دار شدن با پایین آمدن قدرت خرید مسکن باعث شد تا ساخت میلیونی خانه در راس فهرست وعده‌های شهید رئیسی در انتخابات ۱۴۰۰ ریاست جمهوری قرار گیرد.

طبق اصل ۳۱ قانون اساسی کشور، داشتن مسکن مناسب حق هر فرد و خانواده ایرانی است؛ بنابراین و در شرایطی که اجرایی نشدن این اصل به یکی از مهم‌ترین دغدغه مردم تبدیل شده بود، رئیس دولت سیزدهم ساخت مسکن را در دستور کار قرار داد تا وعده ساخت ۴ میلیون مسکن را محقق سازد.

وعده ساخت چهار میلیون مسکن به واسطه تجربه طولانی شدن مسکن مهر، به باور عده‌ای نشدنی و چیزی شبیه به شعارهای کاغذی بود اما امروز ۲ میلیون و ۶۰۰ هزار واحد تحت عنوان «نهضت ملی مسکن» در سراسر کشور در مراحل مختلف ساخت قرار دارد

این وعده‌ به واسطه تجربه طولانی شدن ساخت مسکن مهر، به باور عده‌ای نشدنی و چیزی شبیه به شعارهای کاغذی بود. اما رفتار مسئولیت‌پذیرانه شهید رئیسی نشان داد دولت برای اجرای این کلان‌پروژه که کشور را به یک کارگاه سازندگی بزرگ تبدیل کرده، مصمم است به طوری که بنابر اعلان رسمی امروز ۲ میلیون و ۶۰۰ هزار واحد تحت عنوان «نهضت ملی مسکن» در سراسر کشور در مراحل مختلف از ساخت قرار دارد.

اواخر عمر دولت دوازدهم بود که طرح جهش تولید مسکن با ساخت یک میلیون واحد در سال در بهارستان هدف‌گذاری شد و همزمان با آغاز به کار دولت سیزدهم، این طرح همخوان با وعده شهید جمهور به قانون تبدیل شد که همین مصوبه بستر و نیز پشتوانه قانونی برای وعده رئیس دولت سیزدهم محسوب می‌شد و به هموار ساختن این راه سخت پیش‌روی دولت کمک می‌کرد.

در همان ابتدای اجرای این کلان‌پروژه، نگرانی‌ها معطوف به بحث تامین مالی‌ها بود تا تجربه رشد پایه پولی و افزایش تورم در روند اجرای مسکن مهر تکرار نشود. برای تامین مالی آن چیزی که نیاز بود هماهنگی دستگاه‌ها به ویژه نهادهای اقتصادی و شبکه بانکی بود که پس از چند سال وقفه جلسات شورای عالی مسکن با حضور رئیس جمهور دوباره برقرار شد؛ جلساتی که از ثمرات آن تشکیل صندوق ملی مسکن برای تامین مالی ضدتورمی پروژه نهضت ملی مسکن بود.

در ادامه مقرر شد که تمام درآمدهای مرتبط با مسکن از جمله مالیات برخانه‌های خالی، برگشت اقساط مسکن مهر، مولدسازی اراضی دولت و همچنین تهسیلات بانکی در صندوق ملی مسکن متمرکز شود تا این پروژه از یک منبع مالی ارتزاق کند.

از مهم‌ترین تصمیمات دولت سیزدهم برای تامین مالی تحقق وعده مسکنی، قانون کردن اختصاص ۲۰ درصد تسهیلات شبکه بانکی به بخش مسکن بود که هر چند مقاومت‌هایی در اجرای آن وجود داشت و عدد ذکر شده در قانون یعنی همان ۳۲۰ هزار میلیارد تومان در هر سال محقق نشد اما اعداد اختصاص داده شده نسبت به سال‌های گذشته به مراتب افزایش پیدا کرد.

در این پیوند، همواره یکی از موضوعاتی که شهید رئیسی در جلسات شورای عالی مسکن به سراغ آن می‌رفت ارزیابی میزان مشارکت بانک‌ها در ارایه تسهیلات به بخش مسکن و نهضت ملی مسکن بود و با دستور وی بانک‌های متخلف از این قانون، جریمه مالیاتی شدند.

از دیگر اقدامات دولت شهید رئیسی که دلخوشی مردم را به همراه داشت، افزایش وام مسکن نهضت ملی تا سقف ۵۵۰ میلیون تومان بود. این رقم تقریبا نیمی از هزینه واحدهای پروژه‌های اطراف پایتخت بود که مردم امسال آن را تحویل گرفتند. البته وام ۵۵۰ میلیون تومانی به کاهش نرخ سود به دست متقاضیان آن رسید و از آنجایی که متقاضی واحدهای نهضت ملی مسکن از اقشار کم درآمد هستند، سود این وام‌ها از ۲۳ درصد به ۱۸ درصد کاهش یافت و افزایش رقم اقساط هم پلکانی شد.

از اقدامات دولت شهید رئیسی که دلخوشی مردم را به همراه داشت، افزایش وام مسکن نهضت ملی تا سقف ۵۵۰ میلیون تومان بود. این رقم تقریبا نیمی از هزینه واحدهای پروژه‌های اطراف پایتخت بود که مردم امسال آن را تحویل گرفتند

همچنین دولت سیزدهم برای کاهش دادن هزینه تمام شده ساخت این واحدها برای مردم، اقداماتی را به اجرا درآورد که علاوه بر رایگان بودن زمین -که زمین بیش از ۵۰ درصد قیمت مسکن را به خود اختصاص می‌دهد-، عوارض شهرداری برای صدور پروانه، نظام مهندسی و تمام انشعابات تا ۵۰ درصد با تخفیف همراه شد تا این تمهیدات قیمت واحدهای مسکونی را به طور قابل توجهی برای مصرف‌کننده نهایی کاهش دهد.

همچنان که اشاره شد، آخرین آمارهای وزارت راه و شهرسازی می‌گوید که فرآیند ساخت واحدهای نهضت ملی مسکن از ابتدای دولت سیزدهم تا پایان اردیبهشت سال جاری از ۲ میلیون و ۶۰۰ هزار واحد مسکونی عبور کرده‌است و از ابتدای امسال تحویل برخی از واحدها که البته باقیمانده از واحدهای نیمه تمام اقدام ملی مسکن بوده در سراسر کشور شروع شده‌است.

نهضت ملی مسکن اما تنها اقدام دولت سیزدهم در بخش مسکن نبود؛ یکی از دستورات شهید رئیسی اتمام مسکن مهر پس از بیش از یک دهه معطلی بود. وی درباره مسکن‌های مهر باقیمانده تصریح داشته بود: «تعهد ساخت ۲۴۰ هزار خانه روی دست دولت سیزدهم مانده است که پول‌های این خانه‌ها را قبلا از مردم گرفته‌اند اما آن را در جای دیگر هزینه کرده‌اند و اکنون دولت با تعهد ساخت ۲۴۰ هزار خانه طرف است که بودجه آن خرج شده‌است.»

این تعهد هم در دولت سیزدهم به اجرا درآمد به طوری که طبق آخرین آمار وزیر راه و شهرسازی از وضعیت مسکن مهر، بیش از ۱۳۷ هزار مسکن مهر در سه سال گذشته به متقاضیان تحویل شده و مابقی هم اگر پرونده حقوقی نداشته باشند امسال به دست متقاضیان می‌رسند.

دولت سیزدهم در کنار اجرای طرح نهضت ملی مسکن، واگذاری زمین به خانوارهای دارای دو فرزند و بیشتر را در برنامه قرار داد. در سال گذشته بیش از ۷۰ هزار خانواده در قالب این طرح زمین دریافت کردند و در سال جاری نیز این مهم در دستور کار دولت و مجموعه وزارت راه و شهرسازی بوده است.

هر چند دولت سیزدهم به پایان نرسید اما با شهادت رئیس جمهور، دوره فعالیت این دولت به پایان خود نزدیک می‌شود و در این میان، بسیاری از مردم و متقاضیان نگران نیمه‌تمام ماندن و رها شدن وعده‌های مسکنی دولت هستند اما طبق گفته وزیر راه و شهرسازی، نهضت ملی مسکن در قالب قانون جهش تولید مسکن در حال اجرا است و هر دولتی که بر سرکار بیاید مکلف به اجرای این قانون و تحقق وعده‌ای است که شهید جمهور به مردم داده است.