رکورد تب دنگی در قاره آمریکا؛ تداوم گسترش و محدودیت واکسیناسیون

به گزارش روز شنبه آباجان به نقل از ایرنا از بخش اسپانیایی‌زبان تارنمای فرانس۲۴، گسترش تب دنگی (تب دانگ) در قاره آمریکا متوقف نمی‌شود. بر اساس تحقیقات منتشر شده توسط مجله نیچر (Nature)، در حال حاضر هشت میلیون و ۱۰۰ هزار مورد ابتلا به این بیماری در این قاره وجود دارد. بر اساس این گزارش، این وضعیت در سال‌های آینده بدتر هم خواهد شد و تا سال ۲۰۳۹ این بیماری تقریبا به سراسر برزیل و مکزیک، دو کشور بزرگ آمریکای لاتین سرایت خواهد کرد.

این گزارش که دانشمندانی از مناطق مختلف آمریکا، استرالیا و انگلیس در آن مشارکت کردند، پیش‌بینی می‌کند که تا سال ۲۰۳۹ میلادی، ۹۷ درصد از شهرداری‌های برزیل تحت تاثیر تب دنگی قرار خواهند گرفت و این رقم در مکزیک به ۸۱ درصد خواهد رسید.

این تجزیه و تحلیل پیش‌بینی می‌کند که گسترش این نوع عفونت در کشور مکزیک، در مناطق مرتفع‌تر فلات مرکزی خواهد بود. این گزارش همچنین نشان می‌دهد که منطقه تیخوانا (Tijuana) در مرز این کشور با ایالات متحده، بین سال‌های ۲۰۲۷ تا ۲۰۳۰ و منطقه شهری مکزیکو سیتی، بین سال‌های ۲۰۳۸ تا ۲۰۳۹ مورد تهاجم دنگی قرار خواهند گرفت.

در برزیل، مناطقی که بیشترین آسیب را خواهند دید مناطق جنوبی این کشور خواهند بود.

به نوشته فرانس۲۴، این نخستین خبر نگران‌کننده در مورد گسترش تب دنگی در قاره آمریکا نیست. به گفته کارشناسان سازمان بهداشت پان آمریکا (PAHO) تعداد مبتلایان به تب دنگی از ابتدای سال جاری میلادی (۲۰۲۴) تاکنون، سه برابر بیشتر از موارد ثبت شده در دوره مشابه در سال ۲۰۲۳ بوده و مرگ‌ومیرها به سه هزار و ۶۰۰ نفر رسیده است.

دنگی یک بیماری تب‌دار است که از طریق نیش پشه آئدس (Aedes aegypti) منتقل می‌شود و می‌تواند باعث مشکلات تنفسی، خونریزی شدید و عوارض در اندام‌ها شود.

وینیاس هاریش (Vinyas Harish) دانشمند دانشگاه تورنتو و یکی از محققان این مطالعه معتقد است که «بسیاری از افراد، عوامل محیطی مانند دما، رطوبت، بارندگی را بررسی کرده‌اند تا رابطه بین این ویژگی‌ها و پشه‌ها را مشخص کنند». وی می‌افزاید: «برای درک اینکه واقعاً چگونه تب دنگی، جمعیت کشورها را تحت تاثیر قرار می‌دهد، باید آن را با داده‌های مربوط به تحرک جمعیت در طول زمان ادغام کنیم. ما از فناوری «یادگیری ماشین» (شاخه‌ای از هوش مصنوعی و علوم رایانه) برای ادغام این دیدگاه‌ها استفاده می‌کنیم».

این تحقیق با داده‌های جمع‌آوری شده از بیش از هشت هزار شهرداری در برزیل و مکزیک در ۲۵ سال گذشته همراه با اطلاعات آب و هوایی، سوابق وقوع بیماری‌های همه‌گیر و تاریخچه تکامل ژنتیکی انجام شده است.

بر اساس این گزارش، در سال ۱۹۹۶ تنها ۱۶ منطقه در مکزیک (۰.۶۵ درصد کل کشور) موارد ابتلا به تب دنگی را ثبت کردند. این در حالی است که بین سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۰، آمار سرایت این بیماری به ۹۶۵ شهرداری گسترش یافت و تا سال ۲۰۱۹، این رقم به یکهزار و ۳۵۰ منطقه، یعنی ۵۵ درصد از کل جغرافیایی این کشور رسید.

در مورد برزیل نیز روند گسترش دنگی مشابه بود. در سال ۲۰۰۱، این بیماری تنها در دو ایالت و ۵۴۹ منطقه (۹.۹۶ درصد از خاک این کشور) وجود داشت. سپس، در سال ۲۰۱۹، این تعداد به چهار هزار و ۲۹۹ منطقه (۷۶.۸ درصد) افزایش یافت.

نتایج این مطالعه اگر چه نگران‌کننده است اما در عین حال به مقامات اجازه می‌دهد تا اقدامات پیشگیرانه اتخاذ کنند.

رکورد تب دنگی در قاره آمریکا

بر اساس اطلاعات سازمان بهداشت جهانی، موارد ابتلا به تب دنگی در قاره آمریکا در سال ۲۰۲۴ به میزان قابل توجهی افزایش یافته است. داده‌های این آژانس سازمان ملل متحد نشان می‌دهد که تعداد موارد ابتلا به این بیماری در قاره آمریکا در پایان آوریل (اوایل اردیبهشت) از هفت میلیون نفر فراتر رفت و این رقم از بالاترین میزان سالانه (چهار میلیون و ۶۰۰ هزار مورد ابتلا در سال ۲۰۲۳) بیشتر است.

در مقایسه‌ای روشن باید این نکته را مورد توجه قرار داد که در این بازه زمانی، بیش از هفت میلیون و ۶۰۰ هزار مورد دنگی و حدود سه هزار مورد فوت در سراسر جهان گزارش شده است.

کشورهایی که در قاره آمریکا، بیشترین آسیب را متحمل شده‌اند عبارتند از برزیل، آرژانتین و پاراگوئه. خارباس باربوسا (Jarbas Barbosa) مدیر سازمان بهداشت پان آمریکا در ماه مارس (اسفند- فروردین) اطمینان داد که به طور احتمالی، این بدترین فصل تب دنگی خواهد بود.

آیا واکسنی برای دنگی وجود دارد؟

به نوشته فرانس۲۴، بدیهی است که فکر کنیم راه‌حل چنین بحران سلامتی یک واکسن است اما با وجود تلاش‌های صورت گرفته، هیچ اقدام هماهنگی در دنیا برای ایمن‌سازی در برابر این نوع عفونت صورت نمی‌گیرد.

سازمان جهانی بهداشت در اکتبر ۲۰۲۳ (مهر- آبان ۱۴۰۲) استفاده از واکسن TAK-۰۰۳ ساخت شرکت داروسازی ژاپنی Takeda را توصیه کرد. این واکسن مبتنی بر نسخه ضعیف‌شده ویروسی است که باعث ایجاد تب دنگی می‌شود.

دستورالعمل سازمان بهداشت جهانی این است که TAK-۰۰۳ برای کودکان ۶ تا ۱۶ ساله در محیط‌هایی با بار دنگی بالا و شدت انتقال بالا تجویز شود. تزریق این واکسن باید با یک برنامه دو دوز، با سه ماه تفاوت بین هر دوز انجام شود.

این واکسن در اروپا، اندونزی و به تازگی در برزیل، آرژانتین و کلمبیا تایید شده و در حال حاضر، در کشورهای دیگر از جمله مکزیک در حال بررسی نظارتی است.

دولت برزیل به تازگی تصمیم گرفته است طرح آزمایشی واکسیناسیون انبوه با TAK-۰۰۳ را اجرا کند.

با این حال، طرح‌های واکسیناسیون مشابه واکسیناسیون برزیل در سایر کشورهای منطقه مانند آرژانتین و کلمبیا که به طور جدی تحت تاثیر بیماری تب دنگی قرار گرفته‌اند، اجرا نشده است.

آنا کریستینا اوچوا (Ana Cristina Ochoa) مدیر پزشکی شرکت Takeda تاکید می‌کند که «با ورود پدیده لا نینا (ال نینو) (پدیده آب‌وهوایی که معمولا با دمای پایین همراه است و باعث خشکسالی شدید در نواحی ساحلی اقیانوس آرام می‌شود)، محیط برای تولید مثل پشه‌های آئدس مساعدتر می‌شود. بنابراین، مهم است که فراموش نکنیم که دنگی آرام نمی‌گیرد».